Gimnazjum na gigancie

25 maja to Międzynarodowy Dzień Dziecka Zaginionego (ustanowiony przez UE, w Polsce obchodziny pod patronatem Fundacji ITAKA)

Uciekają, gdy mają problemy w szkole, z kolegami, kiedy są konflikty w domu. Specjaliści radzą: trzeba rozmawiać z synem czy córką. Początek rozmowy to koniec ucieczki. I alarmują: ucieczki zdarzają się coraz młodszym dzieciom.

- Granica wieku zdecydowanie się obniża. Jest więcej ucieczek 13-, 14-latków   - mówi "Rz" Zuzanna Ziajko, dyrektor Zespołu Poszukiwań i Identyfikacji Fundacji Itaka.

Problemy w szkole

Każdego roku z domu rodzinnego ucieka ok. 4 tys. nastolatków, a z różnego rodzaju placówek kolejne 15 tys.   - wynika z policyjnych statystyk. W zeszłym roku uciekło 4,2 tys. nastolatków.

- Przyczyną około 40 proc. ucieczek jest niewłaściwa atmosfera panująca w rodzinach. Inne to niepowodzenia szkolne czy lęk przed karą za niewłaściwe zachowanie. Co piąta ucieczka ma miejsce z domu rodzinnego   - mówi "Rz" Grażyna Puchalska z KG Policji. Dzieci znikają także wtedy, gdy przerastają ich problemy.

Niedawno 12-latek z Bytomia nie wrócił ze szkoły. Dzień spędzał w hipermarkecie, noce w pustostanach. Znaleziono go w Katowicach.

13-latek z Zielonej Góry błąkał się po mieście, aż nocą zapukał do przypadkowego mieszkania, prosząc o pomoc. Przyznał, że miał problemy z kolegami, nie mówił o nich rodzicom, by ich nie martwić.

16-letni Tomek przeżył załamanie po rozwodzie rodziców. Uciekł aż do Francji, gdzie odnalazła go fundacja Itaka. Okazało się, że chłopiec nie mógł zdecydować, z którym z rodziców chciałby mieszkać.

Zuzanna Ziajko z Itaki, do której w zeszłym roku zgłoszono 166 ucieczek nastolatków, zauważa, że rzadko kieruje nimi chęć przeżycia przygody. - Najczęściej w tle są konflikty z rodzicami, ale i wzajemne konflikty między matką a ojcem, z którymi dziecko nie potrafi sobie poradzić. Także niepowodzenia szkolne związane z nauką i na tle towarzyskim. Zdarza się, że dziecko nie chce wracać do domu, bo nie zdało do następnej klasy i obawia się niezadowolenia rodziców - mówi.

Uciekinierzy mają średnio od 14 do 16 lat. I nie są to tylko dzieci z marginesu. Sporo ucieka także tych z dobrych domów.

Na wyprawy w nieznane uciekinierzy często decydują się w wakacje. Albo tuż przed. Te ostatnie są na ogół związane z końcem roku szkolnego i ocenami. Za ucieczkami w innych porach roku kryje się często zła atmosfera w rodzinie.

Koniec bywa tragiczny

Większość nastolatków się odnajduje, ale niektórzy - kilka osób rocznie - przepada bez śladu. Itaka od trzech lat szuka zaginionej w 2009 r. 15-letniej Oli Szymańskiej z Bolesławca i rok starszej Kingi Złotowskiej, która zniknęła w 2011 r. Na 166 nastolatków poszukiwanych przez Itakę w zeszłym roku odnaleziono 160. - Ale trzy osoby nie żyją, w tym jedna popełniła samobójstwo - mówi Ziajko.

- Nastoletni uciekinier, zwłaszcza gdy skończą mu się pieniądze, może zejść na drogę przestępstwa lub paść jego ofiarą - zauważa Puchalska.

Czasami finał jest tragiczny. W kwietniu w Szczecinie w basenie przeciwpożarowym odkryto ciało 16-latka, który dwa miesiące wcześniej uciekł z domu. Bał się, że trafi do ośrodka wychowawczego. Prawdopodobnie popełnił samobójstwo.

Rozmowa niezbędna

Jak zapobiec ucieczkom?

- Trzeba z dziećmi rozmawiać, obserwować je, interesować się tym, z kim syn czy córka spędza czas. Mówimy, że początek rozmowy to koniec ucieczki - radzi Zuzanna Ziajko. Tymczasem rodzice nie zawsze znajdują czas na takie rozmowy. - Kiedy dziecko zaginie i pytamy, z kim się przyjaźniło czy kolegowało, okazuje się, że rodzice tego nie wiedzą - mówi Ziajko. Warto wiedzieć, z kim dziecko spędza czas, i mieć telefon do rodziców jego kolegów, starać się uczestniczyć w życiu dziecka, a kiedy w domu są jakieś konflikty, to przede wszystkim rozmawiać.

Właśnie ruszyła kampania społeczna Itaki "Nie uciekaj". W jej ramach są przewidziane m.in. konkursy dla nastolatków. Na stronie internetowej kampanii znajdują się materiały edukacyjne dla nauczycieli i rodziców - scenariusz lekcji wychowawczej, szkolenia i kontakty do instytucji mogących pomóc w sytuacji konfliktu w rodzinie i ucieczki nastolatka. Itaka oferuje też pomoc psychologiczną i prawną pod bezpłatnym numerem telefonu 116 00.

Społeczeństwo Donald Tusk

25 maja to Międzynarodowy Dzień Dziecka Zaginionego (ustanowiony przez UE, w Polsce obchodziny pod patronatem Fundacji ITAKA)