Ankieta "Rzeczpospolitej": Monika Żak (Europa Plus Twój Ruch, miejsce nr 6, okręg nr 10, małopolskie i świętokrzyskie)

1. Przyszłość integracji. Czy Unia Europejska powinna pozostać dalej związkiem państw, zmierzać w kierunku federalizacji, czy też stawać się w dłuższej perspektywie superpaństwem?

Jesteśmy obecnie świadkami i uczestnikami krytycznych zmian geopolitycznych na styku Unii, Ukrainy i Rosji. Polska powinna być przede wszystkim orędownikiem polityki wschodniej na forum UE. Polska będąc jednym z największych krajów Europy środkowo-wschodniej siłą rzeczy odgrywa w tym regionie dużą rolę i musi być krajem, który w ramach unii europejskiej kwestie wschodnie wypromuje i obroni. To leży w interesie Polski. Dochodzimy też do sytuacji dosyć dużych antagonizmów pomiędzy poszczególnymi częściami Unii. Nie tylko geograficznymi, ale i dotyczącymi stopnia integracji.

Pytając o przyszłość Unii Europejskiej myślmy bardziej o standardach demokracji, ochrony praw człowieka, skuteczności działania państwa i administracji a więc wyznacznikach cywilizacyjnych w kwestii tolerancji, niedyskryminacji, równego statusu kobiet i mężczyzn – likwidacja podziałów wewnątrz społecznych jest równie istotna jeżeli nie bardziej ważna jak znoszenie granic geopolitycznych.

2.       Euro. Kiedy i na jakich warunkach Polska powinna przystąpić do Unii Walutowej i przyjąć Euro?

Udział w Unii Walutowej jest dla Polski nieunikniony. Wejście do strefy euro nie będzie ryzykowne, gdy towarzyszyć mu będzie demokratyzacja europejskiej polityki gospodarczej. Wprowadziwszy euro Polska stanie się bardziej atrakcyjna dla inwestorów zagranicznych, łatwiej będzie rozwijać firmy i zatrudniać pracowników – temu będą sprzyjać niższe stopy procentowe i eliminacja kosztów wymiany i ryzyka walutowego. Tańsze kredyty wzmocnią wewnętrzną konsumpcję. Zapobiegniemy także powtórzeniu się sytuacji, w której zarabiający w złotych i zadłużeni w euro lub frankach Polacy winni są bankowi więcej niż wynosi rynkowa wartość spłacanego od paru lat mieszkania. Po przyjęciu euro kredyty hipoteczne potanieją, a ryzyko kursowe zniknie. Członkostwo w unii walutowej, fiskalnej i bankowej zagwarantuje Polsce pełnoprawny udział w definiowaniu wszystkich obszarów europejskiej polityki. Oznaczać także będzie ostateczne zakotwiczenie Polski na Zachodzie.

3.       Unia Bankowa. Czy, kiedy i na jakich warunkach Polska powinna wejść do Unii Bankowej? Dla Polski unia bankowa to póki co kwestia otwarta, która z czasem stanie się istotnym elementem strefy euro – tej kwestii odsuwać w czasie nie można w nieskończoność, Polska winna przystąpić do unii bankowej.

Nie przysporzy nam to wprawdzie ekonomicznych korzyści, ponieważ nasz sektor bankowy jest jednym z  najstabilniejszych w całej Unii, jednakże biorąc pod uwagę fakt, że nieobecni nie mają racji, to członkowstwo w unii bankowej ułatwiłoby dbanie o nasze interesy jako tzw. kraju goszczącego kapitał.

4.       Polityka energetyczna i klimatyczna. Co ważniejsze: środowisko czy gospodarka. Jakie powinny być polskie priorytety w sprawie bezpieczeństwa energetycznego i wspólnej polityki energetycznej UE. Czy Europa powinna być bardziej niezależna energetycznie – jak to osiągnąć. Czy Unia Europejska powinna iść w kierunku dalszego zaostrzenia prawa ochrony środowiska, bez względu na koszty jakie poniosą państwa/ przedsiębiorcy?

Większość polskiego społeczeństwa ma już świadomość, że środowisko należy chronić szczególnie względu na przyszłe pokolenia. Polski rząd powinien wykorzystać Pakiet Klimatyczno-Energetyczny jako impuls do modernizacji gospodarki, drastycznej poprawy efektywności energetycznej oraz szerokiej promocji oszczędności energii i rozwoju sektora OZE.

Budowa innowacyjnej i niskoemisyjnej gospodarki może zaowocować powstaniem w Polsce setek tysięcy nowych miejsc pracy, rozwojem małych i średnich przedsiębiorstw i radykalną poprawą jakości powietrza. Dzięki mądrej klimatycznej strategii, zakładającej wykorzystanie unijnych funduszy na modernizację energetyki, polska gospodarka może stać się bardziej konkurencyjna, polska wieś bardziej innowacyjna, a nasze rachunki za prąd i ogrzewanie – niższe.

5.       Unia gospodarcza. Jak daleko powinna sięgać współpraca gospodarcza. Czy powinno dojść do harmonizacji podatkowej i budżetowej w ramach państw członkowskich UE?

Mimo szerokiego poparcia idei utworzenia rządu gospodarczego w UE, propozycję tą należy przyjmować z rozwagą. Poza oficjalnym stanowiskiem krajów europejskich mówiącym o konieczności utworzenia unii gospodarczej, poszczególne państwa członkowskie rozgrywają własną politykę, zupełnie odmienną od lojalnej współpracy leżącej u podstaw kształtu Unii Europejskiej. W naszym interesie bezwzględnie leży praca nad zatrzymaniem trwałego podziału na „Europę dwóch jakości" i wypracowanie świadomości w państwach członkowskich, że Unia gospodarcza wtedy tylko ma rację bytu gdy stanie się ciałem niezależnym, a nie podległą wpływom najsilniejszych państw Europy instytucją reprezentującą interesy najbardziej stabilnych gospodarczo krajów Unii.

6.       Wspólny rynek i swoboda przepływu osób. Jakie wysiłki należy podjąć na rzecz wzmocnienia wspólnego rynku w UE? Jak przeciwdziałać coraz silniej pojawiającym się w UE tendencjom do ograniczenia jednej z fundamentalnych zasad UE – swobodnego przepływu osób?

Swobodny przepływ Osób to jedna z podstawowych swobód zagwarantowanych w traktatach ustanawiających Wspólnoty Europejskie. Obejmuje prawo obywatela jednego państwa członkowskiego do osiedlania się lub pracy w innym państwie członkowskim Wspólnoty.

7.       Polityka rolna. Czy należy utrzymać na obecnym poziomie pomoc dla rolnictwa w krajach UE? Czy UE powinna rozważyć inną alokację tych środków np. na rozwój  innowacyjnej gospodarki.

Polityka rolna nie jest moją domeną i nie stanowi sfery moich zainteresowań, więc nie będę się wypowiadać w tym punkcie. Zajmuję się zawodowo i posiadam wiedzę merytoryczną oraz doświadczenie w dziedzinie turystyki, hotelarstwa oraz inwestycji w tej przestrzeni i tym chcę się zająć w Parlamencie Europejskim. Komisja ds. transportu i turystyki to miejsce gdzie widzę się przydatną.

8.       Budżet UE. Jak duży budżet powinna mieć Unia Europejska. Jeśli większy niż dziś, to proszę wskazać źródła dochodów (podatek europejski, podatek od transakcji finansowych, większy udział w dochodach podatkowych państw UE?). Czy powinien powstać osobny budżet strefy Euro.

Budżet UE przede wszystkim winien być czynnym instrumentem polityki regionalnej Europy. Jego zasoby winny służyć zwiększeniu spójności ekonomicznej i społecznej w Unii, a poprzez finansowanie słabiej rozwiniętych regionów i gospodarek państw europejskich sprawiać, że różnice w ich poziomie życia i rozwoju będą niwelowane.

9.       Rozszerzenie UE. Czy opowiada się Pan/Pani za rozszerzeniem UE na nowe kraje (jeśli tak to jakie? np. Ukrainę, Mołdowę, Gruzję, Turcję), nawet kosztem zmniejszenia funduszy strukturalnych dla  Polski w przyszłości.

Rozszerzenie UE należy rozpatrywać nie tylko w kontekście korzyści wynikających z przyznawania poszczególnym państwom funduszy strukturalnych. Kandydowanie do wejścia do UE nie tylko ww. krajów lecz przede wszystkim Czarnogóry, Serbii, Albanii, czy Kosowa to proces otwierający przed tymi krajami możliwość wdrożenia standardów demokracji obywatelskiej, przyjęcia szeregu aktów prawnych wzmacniających walkę z korupcją i przestępczością zorganizowaną oraz normalizacji stosunków w tym obszarze Europy pomiędzy sąsiadującymi ze sobą państwami. W ślad za uznaniem ww. państw za kandydujące ruszyły reformy wewnętrzne. Na drodze do UE kraje te wypracować winny zasady normalizacji stosunków dobrosąsiedzkich a następnie ustabilizować je by stać się wiarygodnymi kandydatami do wejścia do UE.

10.   Polityka wschodnia i polityka obronna. Jakie powinny być polskie priorytety w sprawie wspólnej polityki wschodniej Unii Europejskiej. Jakimi instrumentami powinno się posługiwać państwa i/lub Unia Europejska w celu wzmocnienia możliwości obronnych Polski i Unii.

Po akcesji Polski do UE nasza granica stała się jednocześnie wschodnią granicą Unii. Podstawowym założeniem polskiej polityki wobec państw Europy Wschodniej winno być dążenie do jak najszerszej współpracy z tymi krajami. Służyć temu mają różnego typu instrumenty – od umów bilateralnych, takich jak choćby umowy o małym ruchu granicznym, aż po inicjatywy na forum całej Unii Europejskiej, wśród których najważniejszą jest Partnerstwo Wschodnie: inicjatywa której Polska jest współautorem i której celem jest rozwój współpracy pomiędzy krajami UE a państwami Europy Wschodniej i Kaukazu: Białorusią, Ukrainą, Gruzją, Armenią, Azerbejdżanem i Mołdawią. Wobec trudnej sytuacji związanej z konfliktem na styku Rosja Ukraina nasza rola mediatora i inicjatora pokojowego rozwiązania konfliktu z pomocą państw członkowskich UE jest nie do przecenienia i winna być aktywnie kontynuowana.

11.   Polityka demograficzna. Jaka powinna być odpowiedź państwa i instytucji UE na pogarszającą się sytuację demograficzną Polski. Obecnie UE nie ma kompetencji w tej dziedzinie? Czy powinno się to zmienić czy pozostawić na poziomie krajowym?

W okresie ostatnich kilkunastu lat obserwuje się w naszym kraju obniżanie się przyrostu naturalnego związane ze spadkiem dzietności. Demografowie prognozują dalsze pogłębianie się tych tendencji, co w perspektywie najbliższych dziesięcioleci doprowadzi do zjawiska depopulacji, ze wszystkimi negatywnymi skutkami dla bytu narodu.

By temu zapobiegać należy politykę demograficzną traktować kompleksowo w oparciu o 4 wiodące jej elementy, które winny dla swej skuteczności być stosowane spójnie: polityka rodzinna, polityka rynku pracy i działań w zakresie pomocy społecznej oraz polityka emerytalna. Polska polityka demograficzna prawie nie istnieje. Grozi nam katastrofa demograficzna – w Polsce rodzi się coraz mniej dzieci – mamy aktualnie jeden z najniższych wskaźników dzietności w Europie, a nasze społeczeństwo się starzeje. Dlaczego Polacy nie chcą mieć dzieci? Szczególnie jest tu winna obawa o przyszłość finansową i bytową młodych rodzin. 40 procent Kobiet przed 30 nie rodzi dzieci. Niestety rodzeniu dzieci nie sprzyja w Polsce polityka rodzinna – np. we Francji zasadą fundamentalną jest, że kobieta, która urodzi dziecko nie musi rezygnować z pracy. Nawet przy niewielkich firmach są tworzone żłobki. Z drugiej strony nadchodzący proces starzenia się społeczeństwa nie jest w żaden sposób przepracowany. Niestety trudno dziś wskazać skuteczny sposób na stworzenie unijnej polityki w zakresie poprawy sytuacji demograficznej,

12.   Prawo rodzinne. Czy Unia Europejska powinna uzyskać większe kompetencje w obszarze prawa rodzinnego? (Dziś Bruksela nie może narzucić niczego krajom członkowskim w tej sprawie) Czy jest Pan/Pani za liberalizacją i ujednoliceniem prawa  dotyczącego zawierania małżeństw przez  pary homoseksualne we wszystkich krajach członkowskich  UE. Czy to samo powinno dotyczyć kwestii aborcji?

Prawo rodzinne zunifikowane w Unii jest celem samym w sobie trudnym do osiągnięcia ze względu na różne podejścia do kwestii polityki rodzinnej, które można posegregować przede wszystkim według kryterium celu i zakresu: rozwój populacji, a więc o charakterze pronatalistycznym; ukierunkowane na podtrzymanie instytucji rodziny, respektujące jej podmiotowość i suwerenność, a często – tradycyjny podział ról w rodzinie; skierowane na przeciwdziałanie ubóstwu rodzin z dziećmi; wspierające egalitarność i partnerstwo w rodzinie.