Walka z żywiołem wodnym i cenowym. Jak powstrzymać drożyznę po powodzi?

Buty gumowe, rękawice robocze, pompy wodne i wiele innych towarów może być bardzo potrzebnych na terenach powodziowych do walki z żywiołem i do usuwania jego skutków. Niestety, zdarzyły się już przypadki – podobnie zresztą jak podczas powodzi w 1997 r. – że takie artykuły znacznie podrożały w miejscowych sklepach. Teoretycznie obowiązujące w Polsce zasady gospodarki rynkowej zakładają swobodę ustalania cen w handlu, ale w szczególnej sytuacji powodziowej ta swoboda może być na różne sposoby ograniczana.

Donald Tusk do handlowców zawyżających ceny: idziemy po was 

– Uprzedzam wszystkich, którzy spekulują czy usiłują zarobić na powodzi i na tragedii ludzkiej. Mamy narzędzia prawne związane ze stanami nadzwyczajnymi. I użyjemy tych narzędzi, żeby przymusić do powrotu do cen sprzed powodzi. A w razie potrzeby będziemy wyznaczali ceny urzędowe na niektóre produkty związane z pierwszymi potrzebami ludzi – zadeklarował w środę premier Donald Tusk. Zapowiedział też zwrócenie się do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o podjęcie właściwych działań.

Wspomniane przez premiera działania są dwojakiego rodzaju. To nadzwyczajne działania związane z klęską żywiołową i wszczęcie zwykłych procedur ochrony konsumenta.

Czytaj więcej

Konsumenci

Chcą wzbogacić się na tragedii powodzian. UOKiK wkracza do akcji

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zapewnił, iż monitoruje, czy na terenach dotknięt...

Klęska cenowa w stanie klęski żywiołowej

Rząd może ingerować w ceny w ramach reżimu stanu nadzwyczajnego, jakim jest stan klęski żywiołowej. Wprawdzie rozporządzenie z 16 września wprowadzające ten stan w południowo-wschodniej Polsce nie zakładało dotychczas takiej regulacji, ale może być zmienione. Ustawa o stanie klęski żywiołowej w art. 21. wśród licznych możliwych ograniczeń swobód obywatelskich przewiduje m.in.:

- całkowitą lub częściową reglamentację zaopatrzenia w określonego rodzaju artykuły;

- zakaz okresowego podwyższania cen na towary lub usługi określonego rodzaju;

- nakaz stosowania cen ustalonych na towary lub usługi mające podstawowe znaczenie dla kosztów utrzymania konsumentów.

Kto mimo wprowadzenia takich ograniczeń nie stosowałby się do nich, popełniałby wykroczenie. Ustawa o stanie klęski żywiołowej przewiduje za takie czyny karę aresztu lub grzywny. Sądy mają rozpoznawać takie sprawy w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia w postępowaniu przyśpieszonym.

Decyzję w sprawie reglamentacji zaopatrzenia towarów czy poziomu cen może w obecnej sytuacji podjąć wojewoda lub wyznaczony na jego miejsce pełnomocnik rządu. Podlega ona ogłoszeniu poprzez rozplakatowanie, ogłoszenie w lokalnej prasie, a także „w inny sposób miejscowo przyjęty”, co w dzisiejszych realiach może oznaczać także rozpropagowanie w internecie.

Rząd na razie nie sięgnął po ten środek. Aby to zrobić, musiałby znowelizować rozporządzenie dotyczące wprowadzenia stanu klęski żywiołowej. Mógłby w nim sięgnąć nawet po bardziej drastyczne środki dopuszczalne w ustawie, w tym zawieszenie działalności określonych przedsiębiorców czy zakaz prowadzenia działalności gospodarczej określonego rodzaju.

Empatia przeciw zmowom i monopolom

Premier apelował też do handlowców podwyższających ceny, by dobrowolnie odstąpili do tych praktyk. – Lepiej z punktu widzenia tych, którzy postanowili zarobić, żeby sami jak najszybciej podjęli decyzję o powrocie do cen sprzed powodzi. Będziemy bezwzględnie realizować nasze możliwości prawne, żeby nikt na powodzianach nie zarabiał dodatkowej kasy – zapowiedział Tusk.

Czytaj więcej

Opinie Ekonomiczne

Robert Gwiazdowski: Powódź na chłopski rozum a uczeni ekonomiści i prywaciarze

Przeczytałem w trakcie trwającej powodzi, że w dłuższej perspektywie wzrośnie dzięki niej PKB. Uc...

Swoistym sygnałem dla takich przedsiębiorców mogą być też działania podjęte przez UOKiK. Jego prezes Tomasz Chróstny zapowiedział monitorowanie sytuacji pod kątem naruszania przepisów o zmowach cenowych i wykorzystywaniu dominującej pozycji.

– Obecnie potrzebna na rynku jest przede wszystkim empatia i solidarność, nie można wykorzystywać trudnego położenia powodzian. Będziemy, zgodnie z naszymi kompetencjami, podejmowali stanowcze działania wszędzie tam, gdzie mogą występować nadużycia, zwracając szczególną uwagę na kształtowanie cen towarów i świadczonych usług – powiedział Chróstny.

W komunikacie wydanym przez urząd przypomniano, że zakazane są porozumienia przedsiębiorców zmierzające do ustalenia cen towarów lub usług. Praktyką niezgodną z prawem jest również wykorzystywanie pozycji rynkowej przez przedsiębiorców posiadających pozycję dominującą na danym rynku. Za ograniczanie konkurencji grozi kara finansowa w wysokości do 10 proc. obrotu przedsiębiorcy.

UOKiK zachęca wszystkich, którzy podejrzewają stosowanie takich praktyk na terenach dotkniętych powodzią, do informowania pod adresem e-mail sygnalista@uokik.gov.pl i telefonem 22 55 60 560. Nieprawidłowości można zgłaszać również do wojewódzkich inspektoratów inspekcji handlowej.