Reforma orzecznictwa ZUS na finiszu

Już we wtorek ( 9 grudnia) 2025 roku Senat zajmie się nowelizacją ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw. Wprowadza ona kilka istotnych modyfikacji w systemie orzecznictwa lekarskiego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz w zasadach wydawania zwolnień. Nowelizacja stanowi kolejną odsłonę działań deregulacyjnych obecnego rządu, a także odpowiedź na uzasadnione zarzuty dotyczące nieefektywności obecnego systemu. O jakie konkretnie zmiany chodzi?

Czytaj więcej:

Prawo pracy

Reforma PIP kolejny raz zmieniona. Biznes czeka na konkrety

Decyzja inspektora przekształcająca z...

Pro

Jednoosobowe składy orzekające

Zgodnie z aktualnym stanem prawnym orzeczenia w postępowaniach pierwszoinstancyjnych wydawane są jednoosobowo przez lekarza orzecznika, natomiast w drugiej instancji sprawy rozpatrywane są przez trzyosobowe komisje lekarskie ZUS. Po wejściu w życie nowelizacji będzie inaczej. Zmierza ona do wprowadzenia zasady orzekania we wszelkich sprawach dotyczących ustalania prawa do świadczeń - zarówno w pierwszej, jak i w drugiej instancji - w składach jednoosobowych. Działanie to powinno znacząco skrócić czas wydawania orzeczeń. Długofalowo może też zwiększyć efektywność całego systemu.

Czas pokaże jednak, czy proponowane uproszczenie pozytywnie wpłynie również na merytoryczną jakość wydawanych orzeczeń. Obawy przeciwników tej zmiany dotyczą przede wszystkim ryzyka utrzymywania wadliwych rozstrzygnięć w postępowaniach odwoławczych.

Rozszerzony katalog osób orzekających

Zmniejszenie składów orzekających ma być również odpowiedzią na problemy kadrowe organu rentowego. Zgodnie z danymi z września 2024 roku aż 40 proc. etatów lekarzy orzeczników przewidzianych w planie zatrudnienia ZUS pozostaje nieobsadzonych. Temu problemowi zaradzić mają też planowane zmiany zasad współpracy i ich wynagradzania, a także dopuszczenie do orzekania w szerszym zakresie innych osób wykonujących zawody medyczne. Po wejściu nowelizacji w życie będą mogli się tym zajmować także - w ograniczonym zakresie - fizjoterapeuci oraz pielęgniarki.

Czytaj więcej

Praca, Emerytury i renty

Staże w nowej odsłonie mogą stać się dla firm nieopłacalne

Eksperci uważają, że zaostrzenie warunków przyjmowania na staż obróci się przeciwko tym, którzy c...

Doprecyzowanie zasad utraty prawa do zasiłku

Kolejną istotną zmianą jest doprecyzowanie zasad utraty prawa do zasiłku chorobowego (stosuje się je odpowiednio również do zasiłku opiekuńczego i świadczenia rehabilitacyjnego). Przypomnijmy, że dzieje się tak w przypadku wykonywania pracy zarobkowej w okresie niezdolności do pracy lub wykorzystywania zwolnienia niezgodnie z jego celem.

W nowelizacji doprecyzowano te pojęcia. I tak, „pracę zarobkową” zdefiniowano jako każdą czynność mającą charakter zarobkowy, wyłączając czynności incydentalne, których podjęcie w trakcie zwolnienia wymuszają istotne okoliczności. Wprost wskazano, że polecenie pracodawcy nie może być uznane za taką sytuację. Zastrzeżenie to - choć zgodne z ogólnymi zasadami prawa pracy - może mieć znaczenie praktyczne, gdyż bez doprecyzowania mogłoby być traktowane jako „furtka” dla pracodawców do kontaktowania się z pracownikami przebywającymi na „chorobowym”.

Z kolei za „aktywności niezgodne z celem zwolnienia” projektodawca planuje uznać wszelkie działania utrudniające lub wydłużające proces leczenia lub rekonwalescencji (np. wyjazd wymagający wysiłku fizycznego). Jednocześnie wykonywanie zwykłych czynności życia codziennego (np. zakupy, kontrolna wizyta lekarska) oraz incydentalnych aktywności zawodowych wymuszonych istotnymi sytuacjami (np. podpisanie faktury) nie będzie traktowane jako naruszenie.

Zmiany te należy ocenić pozytywnie, choć nie będą one przełomowe. Zaproponowane definicje są dość ogólne, a ich interpretacja w znacznej mierze już dziś wynika z ugruntowanego orzecznictwa sądowego.

Zwolnienie lekarskie tylko u jednego z pracodawców

Ciekawym rozwiązaniem proponowanym w nowelizacji jest umożliwienie jednoczesnego pobierania zasiłku oraz wykonywania pracy przez ubezpieczonego. Dotychczas osoba chora była traktowana jako niezdolna w ramach wszystkich posiadanych tytułów do ubezpieczenia. Nowelizacja dopuszcza natomiast możliwość zróżnicowania sytuacji ubezpieczonego wykonującego pracę u więcej niż jednego pracodawcy.