Konsumenckie przywileje także dla małych firm

Ubezpieczając małe podmioty rynkowe, firmy ubezpieczeniowe czerpią z nich znacznie większe korzyści niż z ubezpieczenia wielkich korporacji.

Duże podmioty mają wyspecjalizowane służby chroniące ich interes zarówno od strony prawnej, jak i ubezpieczeniowej. Dotkliwsza jest również konkurencja (w  tym zwłaszcza cenowa) innych ubezpieczycieli.

Bez pomocy prawnej

Natomiast przedsiębiorca prowadzący własną działalność rzadko może sobie pozwolić na zakup wysoce wyspecjalizowanych usług prawnych. Na ogół musi zaufać agentowi ubezpieczeniowemu, który jest pełnomocnikiem ubezpieczyciela i przede wszystkim temu ostatniemu winien jest lojalność. Interes ubezpieczonego przedsiębiorcy na ogół schodzi wtedy na plan dalszy.

Ustawodawca rozumie, że wiedza dotycząca ubezpieczeń jest wysoce specjalistyczna. Spotykając się z ubezpieczycielami w poszukiwaniu ochrony ubezpieczeniowej, małe firmy narażone są na nierówność pozycji negocjacyjnej. Ubezpieczyciel może stosunkowo łatwo sprzedać umowę (jest nią nie tylko polisa, lecz także wniosek oraz ogólne warunki), która nie będzie uczciwa, o czym najczęściej przedsiębiorca dowie się dopiero po zdarzeniu szkodowym.

Przykład 1

Pani Anna prowadzi korty tenisowe. W okresie od jesieni do wiosny korty są przykryte halą namiotową utrzymywaną w górze za pomocą sprężonego powietrza. Wczesną wiosną wystąpiły opady deszczu i gradu oraz burze. Na kilkanaście minut przerwano dostawę prądu elektrycznego. W tym czasie niezwykle intensywne opady zalewały opadający namiot. Po wznowieniu dostawy prądu i automatycznym uruchomieniu się sprężarek okazało się, że ciężar wody z opadów był tak duży, że spowodował podarcie powłoki namiotu. Namiot był ubezpieczony kompleksowo.

Ubezpieczyciel stwierdził jednak, że szkoda nie powstała wskutek zdarzenia opisanego jako zalanie, ale jako efekt nieprawidłowego podnoszenia powłok i odszkodowania odmówił.

Decyzja ubezpieczyciela jest niesłuszna, a jego zawężająca interpretacja pojęcia „zalanie” (tylko bezpośrednie skutki opadów) narusza interes poszkodowanego podmiotu.

Przedsiębiorca może w takiej właśnie sytuacji jak w przykładzie 1 skorzystać z licznych udogodnień, jakie normalnie przysługują jedynie konsumentowi.

Zgodnie z art. 805 § 4

kodeksu cywilnego

pojęcie konsumenta usługi ubezpieczeniowej dotyczy również przedsiębiorców, osób fizycznych zawierających „umowę związaną bezpośrednio z ich działalnością gospodarczą lub zawodową”. Nie jest to pełna ochrona konsumencka, a jedynie „odpowiednie” (tj. modyfikowane) stosowanie art. 385

1

– 385

3

k.c., jednak zupełnie wystarczające w większości przypadków.

Wspomniane normy to w kolejności: art. 385

1

, pozwalający uchylić się od postanowienia umownego sprzecznego z dobrym obyczajem, rażąco naruszającego interesy strony, jeśli postanowienie to nie zostało uzgodnione indywidualnie; art. 385

2

, formułujący czasowe przesłanki oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami; art. 385

3

, zawierający listę najbardziej oczywistych niedozwolonych postanowień umownych.

Przykład 2

Pan Marian ma zarejestrowaną działalność gospodarczą polegającą na przewozie paliw płynnych (gaz). Jego pracownik wykonujący przewozy cysterną na okres sobotnio-niedzielny zaparkował ją na parkingu, opodal czynnej całodobowo stacji benzynowej. W poniedziałek rano stwierdził, że w czasie dni wolnych od pracy pojazd został ukradziony. Ciągnik siodłowy nie był ubezpieczony, natomiast ubezpieczona była cysterna. Niestety, w kabinie ciągnika pozostał dowód rejestracyjny naczepy.

Ubezpieczyciel odmówił wypłaty odszkodowania z AC, powołując się na zapis ogólnych warunków nakazujący przedłożenie dowodu rejestracyjnego przy likwidacji szkód.

Sąd drugiej instancji nakazał zapłatę odszkodowania, przyznając ubezpieczającemu status konsumenta i stwierdzając, że ten zapis ogólnych warunków go nie obowiązuje.

Niepotrzebny dowód rejestracyjny

Korzystając z ochrony konsumenckiej, przedsiębiorca łatwo obali formalny wymóg ogólnych warunków ubezpieczenia AC nakładający obowiązek dołączenia dowodu rejestracyjnego pojazdu do zgłoszenia szkody (od dwóch lat taki zapis umowny jest już niedozwolony).

Nie dość, że przepis ten rażąco narusza interes ubezpieczonego, to obecnie pozostawienie dokumentu w pojeździe w niczym już nie pogarsza sytuacji ubezpieczonego. Po pierwsze istnieje dużo poważniejszy dokument, czyli karta pojazdu, a po drugie policja ma system natychmiastowego informowania o kradzieży, zatem legitymowanie się ukradzionym dowodem rejestracyjnym spowoduje natychmiastowe ujęcie sprawcy.

Niedozwolone klauzule

Bardzo ważne znaczenie ma wspomniana lista klauzul niedozwolonych (inaczej abuzywnych). Wśród nich odnajdziemy klauzulę dotyczącą pierwszego przykładu, tj. „przyznającą jedynie kontrahentowi konsumenta uprawnienia do dokonywania wiążącej interpretacji umowy” (pkt 9 art. 385

3

k.c). Wobec uznania takiego zapisu za niedozwolony i niewiążący ubezpieczyciel nie może sam jednostronnie ograniczyć pojęcia „zalanie”.