Crowdfunding: Potrzeba regulacji zbiórek społecznościowych w Polsce

Zbiórki crowdfundingowe są popularyzowane za pośrednictwem Internetu przy wykorzystaniu platform internetowych takich jak polakpotrafi.pl, thesocialcoin.org, blogów czy serwisów społecznościowych.

Zbiórka publiczna

Od tradycyjnej zbiórki publicznej crowdfunding różni się tym, że gromadzenie funduszy na określony cel dokonywane jest w zamian za świadczenie zwrotne. Zaangażowani w crowdfunding finansujący w odróżnieniu od darczyńców zbiórek publicznych otrzymują korzyść wypływającą ze sponsorowania projektu. W związku z powyższym wsparcie internautów ma charakter zobowiązania dwustronnego, a nie jak na przykładzie darowizn i zbiórek publicznych jednostronnego.

Przykład

Fani zespołów muzycznych kierowani chęcią  pomocy prowadzą zbiórkę funduszy np. na tournée czy wydanie płyty dla artystów. W zamian za drobne wpłaty internauci otrzymują możliwość uczestniczenia przy pracy zespołu, gadżety, czy podziękowanie na okładce płyty.

Crowdfunding inwestycyjny

W finansowaniu społecznościowym wytworzył się także model inwestycyjny, nazywany też crowdfundingiem udziałowym. Tu dawcami kapitału są osoby chcące wesprzeć projekt przedsiębiorstwa, licząc w zamian na zyski z inwestycji.

Finansowane spółki mają w ten sposób możliwość szybszego pozyskania kapitału, przy czym najczęściej można zachować większościowe udziały.

Przykład

Dzięki crowdfundingowi udziałowemu powstał pierwszy w Polsce a zarazem w Europie środkowo-wschodniej portal zajmujący się właśnie inwestycyjnymi zbiórkami społecznościowymi beesfund.com.

Działania unijne

Unia Europejska od dawna deklaruje wsparcie dla crowdfundingu, dostrzega potencjał zjawiska oraz konieczność jego uregulowania. W tym celu Komisja Europejska ogłosiła przeprowadzenie konsultacji społecznych w sprawie stworzenia ram prawnych finansowania zbiórek, które potrwają do końca roku.

Michale Barnier członek Komisji Europejskiej ds. rynku wewnętrznego i usług podkreśla konieczność normowania takich działań jak crowdfunding. Według niego należy wspierać rozwój platform crowdfundingowych, a wiec zarówno pomysłodawców jak i „darczyńców". Komisja Europejska widzi duży potencjał w finansowaniu społecznościowym. Obawia się, że bez właściwych regulacji crowdfunding okaże się chwilowym trendem i zainteresowanie nim spadnie.

W 2012 roku istniało ponad 200 platform crowdfundingowych

Ponadto w  Brukseli odbyły się ostatnio warsztaty na temat wyzwalania potencjału i minimalizowania ryzyka związanego z finansowaniem społecznościowym. Komisja Europejska zwraca uwagę na ewentualne oszustwa i nadużycia prowadzących platformy zbiórkowe.

Po przeprowadzeniu konsultacji społecznych komisja może zadecydować o wprowadzeniu tzw. soft law w formie deklaracji, wytycznych lub opinii bądź dojdzie do wniosku o konieczności stworzenia wiążących przepisów regulujących crowdfunding.

Crowdfunding w Polsce

Finansowanie społecznościowe zyskuje na popularności także w Polsce. Wynikiem tego są prace nad uregulowaniem crowdfundingu w rodzimych przepisach.

Ta specyficzna forma finansowania nie znajdzie jednak miejsca w odrębnej ustawie. Zgodnie z założeniami nowe przepisy mają zostać unormowane w polskim porządku prawnym za sprawą nowelizacji ustawy o zbiórkach publicznych (Dz. U. Nr 22, poz. 162).

Nowe regulacje

Projekt nowej ustawy, który został już skierowany do prac komisji sejmowej zakłada zniesienie obowiązku uzyskiwania zgody na przeprowadzenie zbiórki publicznej. Wymagane mają być jedynie zgłoszenia przez Internet na specjalnie stworzonym w tym celu portalu zbiórek publicznych. Ma to zapewnić obywatelom łatwy dostęp do informacji.

Po wejściu w życie nowelizacji ustawy o zbiórkach publicznych każdy będzie mógł organizować zbiórki w Internecie.

Kolejnym ważnym aspektem, który porusza projekt nowelizacji ma uregulować zbieranie środków za pośrednictwem przelewów na konto. Takie transakcje wyłączają konieczność zgłoszenia gdyż są rejestrowane. Informacje te mogą być w każdej chwili odtworzone bez konieczności narzucania obowiązku. Jest to sytuacja odmienna od zbiórek tradycyjnych, gdzie darczyńcy pozostają anonimowi.

Na mocy nowej ustawy nie tylko zgłoszenia, ale i sprawozdania ze zbiórek maja być ogólnie dostępne online. Wszystkie zbiórki bez względu na rozmach i zakres terytorialny będą zgłaszane na jednym portalu. W zamierzeniu ma to ułatwić także kontrolę społeczną.

Za prowadzenie portalu zbiórek publicznych będzie odpowiadał minister administracji i cyfryzacji. Nowelizacja ustawy nie przewiduje tworzenia specjalnego systemu kontroli zbiórek publicznych. Dotychczasowe mechanizmy kontroli zdaniem ustawodawcy mają wystarczyć. Do monitorowania zbiórek w społeczeństwie cyfrowym ma przyczynić się zdaniem ministerstwa większa przejrzystość.

W nowelizacji ustawy nie będą normowane zbiórki środków w celach inwestycyjnych. Crowfunding udziałowy mogą obowiązywać przepisy regulujące inwestycje finansowe.

Ministerstwo Administracji i cyfryzacji wyjaśnia dlaczego nowelizacja nie obejmie społeczniościowego finansowania inwestycyjnego.

Małgorzata Steiner - Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji

W MAC na bieżąco śledzimy rozwój crowdfundingu inwestycyjnego. Wiemy, że jest to bardzo dobrze rokujący trend i obserwujemy ewentualne ułatwienia dla takich form inwestycji, jakie wprowadzają inne kraje. Tak naprawdę niewiele z nich już wprowadziło specyficzne regulacje. USA po swoim „JOBS Act", który miał te kwestie regulować nie przyjęło rozporządzeń, co oznacza że ustawa nie funkcjonuje w praktyce. Przedwczesne regulowanie takich zjawisk jak crowdfunding inwestycyjny może prowadzić do tworzenia nowych barier i wstrzymywać innowacje. Tego zdania są też liczni eksperci zajmujący się w praktyce inwestycjami.

Trudno rozsądnie regulować zjawisko, które rozwija się dopiero od krótkiego czasu – dopiero od niedawna kończone są pierwsze projekty realizowane w oparciu o crowdfunding inwestycyjny. Możemy obserwować, które potencjalne ryzyko realizuje się w praktyce i wymagają zabezpieczeń, a które z szans pozostają poza zasięgiem, gdyż istnieją bariery prawne .

Skala

Popularność zjawiska crowfundingu idealnie obrazują zebrane „dotacje". Szacuje się, że w 2012 roku, w Europie dzięki zbiórkom społecznościowym pozyskano 735 milionów euro (massolution). W tym roku eksperci spodziewają się aż kilkudziesięcioprocentowego wzrostu.

W ubiegłym roku w Europie dzięki zbiórkom społecznościowym pozyskano 735 milionów euro