Europa w trybie wojennym. Von der Leyen zapowiada mobilizację i miliardy na obronność

W dorocznym orędziu o stanie Unii Europejskiej Ursula von der Leyen blisko połowę czasu poświęciła sprawom europejskiej obronności, największe zapowiadane wydatki sięgające 800 mld euro również popłyną na zbrojenia. Kolejnym filarem tego orędzia było ratowanie europejskiej konkurencyjności, gdzie mocno wybrzmiały akcenty unikania wojny handlowej, zwalczania nieuczciwej konkurencji, stawiania na przemysł europejski. Wreszcie, von der Leyen zapowiedziała też walkę z ubóstwem do 2050 r. i z kryzysem społecznym, jakim jest brak osiągalnych cenowo mieszkań w Europie, z czego wynika wiele powiązanych problemów, jak kryzys demograficzny.

– To jest orędzie wojenne. Mamy w nim wojnę i jednocześnie dbałość o obywateli. Uderzyło mnie, że największa część orędzia była poświęcona sprawom bezpieczeństwa militarnego i jak UE powinna się przygotować w sprawie polityki wspólnej obrony. Ale nie ma innego wyjścia, tylko cała UE może stawić czoła tym wielkim i smutnym wyzwaniom, zwłaszcza w kontekście inwazji Rosji na Ukrainę – mówi w rozmowie z „Rzeczpospolitą” Ewa Synowiec, była główna doradczyni Dyrekcji Generalnej Komisji Europejskiej ds. Handlu, ekspert Team Europe.

Czytaj więcej

Gospodarka

Ursula von der Leyen: Europa walczy o pokój. Rzeczywistość jest bezlitosna

Zagrożenia dla Europy zajęły pół orędzia Ursuli von der Leyen. Szefowa Komisji Europejskiej zapow...

Potrzebne inwestycje w broń przyszłości

– Europa jest spóźniona jeśli chodzi o inwestycje w obronność, ale i tak wszelkie nowe programy są potrzebne – komentuje ppłk Marcin Faliński, emerytowany oficer Agencji Wywiadu, zapytany o komentarz wydatków na cele zbrojeniowe. Zauważa, że część rozwiązań leży już na stole, jak technologie dronowe, trzeba tylko pomyśleć nad szybkim wdrażaniem do produkcji i szkoleniem ludzi. Ekspert podkreśla, że niezbędne jest dziś przyspieszenie procesów decyzyjnych oraz szeroka praca w społeczeństwie, edukacja, jak choćby zajęcia w szkołach z obsługi dronów, które wprowadziło ostatnio jedno z państw bałtyckich.

– Żyjemy w czasach, w których musimy się spieszyć z takimi decyzjami, przy konfliktach wszystko przyspiesza i my też musimy przyspieszyć. Chodzi o wytwarzanie, najlepszy przykład to fabryki amunicji, poprzedni rząd nic z nimi nie zrobił albo niewiele, teraz zaczęto działać, ale to trwa, niezbędne jest przyspieszenie – mówi Faliński. – Jako państwo straciliśmy wcześniejsze lata. Pierwsze pomysły nt. dronów miał kilkanaście lat temu generał Koziej, a był wyśmiewany, nawet w środowisku sił zbrojnych. Trzeba wizjonerskiego podejścia do sprawy, np. podejmować próby wprowadzania broni wysokoenergetycznej, czyli laserów. Technologie są, kwestia zasadnicza w tej sytuacji pozostają właśnie moce,produkcyjne, szkolenia ludzi i rezerwistów – mówi Faliński.

Warte 150 mld euro środki z unijnego programu SAFE mają trafić głównie na programy ponadnarodowe by wymuszać przygotowanie współpracy w zakresie obronności. – Z samego ostatniego MSPO w Kielcach można wywnioskować, kto może być partnerem Polski. To: Niemcy, Francja, Szwecja, Włochy, Wielka Brytania, Turcja, USA – wskazuje Faliński.

Na co powinna Polska przeznaczyć pieniądze z UE? 

– Mówimy o obronie antydronowej, o samych dronach, obronie powietrznej, lotnictwie. Od tego się zaczyna. Także obrona morska oraz cyberprzestrzeń. Spodziewam się, że potem Rosjanie uderzą w cyberprzestrzeni, mogą np. wyłączać internet, prąd, oczyszczalnie ścieków nad granicą itp. – mówi Faliński. – To wojna hybrydowa.

Uważa, że powinniśmy przyspieszyć projekt Delfin, to jest budowa okrętów do SIGINT-u (wywiad elektroniczny) i walki elektronicznej. – Czyli wojny, która już trwa. I jeszcze raz wywiad, wywiad i wywiad, czyli informacje wyprzedzające pozwalające przygotować się lub zareagować ofensywnie – podkreśla ppłk Faliński, emerytowany oficer Agencji Wywiadu.

Czytaj więcej

Przemysł Zbrojeniowy

43,7 mld euro dla Polski z programu SAFE. Inwestycje w wojsko i bezpieczeństwo

Komisja Europejska poinformowała, że 43,7 miliarda euro z programu SAFE trafi do Polski — przekaz...

W kwestii wspierania konkurencyjności Ursula von der Leyen obiecała wiele różnych działań, od uproszczeń biurokratycznych, które mają przynieść aż 8 mld euro oszczędności, po Unię Oszczędności i Kapitału, która z kolei ma zatrzymać w Europie oszczędności Europejczyków inwestowane za granicą, głównie w spółki amerykańskie. – Te spółki za pieniądze europejskich inwestorów wykupują potem europejskie firmy, trzeba to powstrzymać – mówił nasz rozmówca z Komisji Europejskiej.

Konkurencyjność a partykularne interesy

Tu Janusz Jankowiak, główny ekonomista Polskiej Rady Biznesu, wskazuje problem z podniesieniem konkurencyjności rozbija się na wiele różnych partykularnych interesów różnych krajów, nie wystarczy więc wskazać funduszy na realizację tych celów. – Trzeba mrówczą pracą doprowadzić do tego, by kraje wspólnie realizowały te projekty – wskazuje ekonomista.

Jankowiak zauważa też, że w przyszłym budżecie nie widać jeszcze tych pieniędzy Unii Oszczędności i Kapitału. – Sam pomysł takiego funduszu jest rozsądny. Pani von der Leyen powinna jednak odpowiedzieć, dlaczego ludzie wolą inwestować w USA. Czy są przeszkody biurokratyczne, czy brak wiary, że to się może udać, że w Europie mogą powstać spółki konkurujące z gigantami technologicznymi – zastanawia się Jankowiak. Wskazuje też na problem bezpieczeństwa, inwestowanie w USA nie ma nic wspólnego z ryzykiem geopolitycznym, a w Europie to jednak występuje.

Czytaj więcej

Gospodarka

Szefowa Komisji Europejskiej zapowie priorytety UE. Obronność to numer jeden

Jakie znaczenie ma planowane na środę orędzie Ursuli von der Leyen o stanie UE? KE ma poczucie st...

Orędzie w części konkurencyjności mówiło raczej o przeszkodach jednolitego rynku. – MFW szacuje, że największe bariery na jednolitym rynku można porównać do 45 proc. stawki celnej na towary oraz 110 proc. na usługi – mówiła Ursula von der Leyen, rynek pozostaje niekompletny głównie w sektorze finansów, energii i telekomunikacji, dlatego KE przedstawi plan działania na rzecz rozwoju jednolitego rynku do 2028 r. w zakresie kapitału, usług, energii, telekomunikacji.

Małgorzata Bonikowska, prezes Centrum Stosunków Międzynarodowych, zauważa, że jednolity rynek, gdy powstawał, był skrojony na potrzeby XX wieku. Wtedy wymyślono cztery swobody przepływu usług, kapitału, towarów i pracowników i wspólną walutę, a upadek ZSRR napędzał Europę euforią, że wszystko jest możliwe. Jednak potem pojawił się rynek cyfrowy, do którego wspólny rynek europejski nie był dopasowany. Zaczęły się pojawiać coraz większe dysproporcje.