Eksperci alarmują: polska gospodarka traci impet. Ratunkiem są inwestycje

Polska odnotowała w ostatnich dziesięcioleciach spektakularny sukces. Nasz PKB przekroczy w tym roku bilion dolarów, co da nam 20. miejsce na świecie. Ale dotychczasowy model wzrostu, oparty m.in. na napływie inwestycji zagranicznych, transferze technologii oraz niskich kosztach pracy, wyczerpuje się. – Polska musi szukać nowej ścieżki rozwoju, nowych impulsów, a podstawą tego mogą być inwestycje – przekonuje Bank Gospodarstwa Krajowego i Polski Instytut Ekonomiczny w raporcie „Inwestycje jako fundament nowego modelu rozwoju Polski”.

Ile inwestują polskie firmy. I dlaczego tak mało

Raport zauważa, że na razie z aktywnością inwestycyjną w Polsce jest raczej słabo. Stopa inwestycji ogółem obniża się od dekady, w 2024 r. sięgnęła tylko 17,4 proc. PKB. W zeszłym roku 72 proc. przedsiębiorstw poczyniło nakłady rozwojowe, ale w większości ich poziom był taki sam lub niższy niż rok wcześniej.

Główne źródło finansowania inwestycji to środki własne, tylko 38 proc. rodzimych przedsiębiorstw sięgało po kredyt i pożyczkę, co wskazuje na awersję do finansowania dłużnego. Jednocześnie nawet w grupie tzw. lokomotyw wzrostu, czyli firm nastawionych na rozwój, ok. 10 proc. nie inwestowało w minionym roku ze względu na brak kapitału bądź finansowania.

W czym jeszcze tkwi problem? Połowa firm, które nie inwestują, nie robi tego, bo nie widzi takiej potrzeby, brakuje im motywacji i wiedzy. Ważnym aspektem są również wyzwania związane z sektorem Venture Capital (VC) i Private Equity (PE) – w 2024 r. inwestycje funduszy PE zrealizowane w Polsce stanowiły zaledwie 0,15 proc. PKB, ponad trzykrotnie mniej niż średnia dla całej Europy. Według analityków BGK i PIE Polsce daleko też do światowych liderów innowacyjności, tymczasem państwa, które w ostatnich dekadach zmieniły model rozwoju, najczęściej cechowały się właśnie wysokimi wydatkami na B+R i aktywną rolą sektora publicznego.

Mobilizacja kapitału prywatnego i publicznego – warunek rozwoju

Co trzeba zrobić, by zmienić sytuację? – Polska potrzebuje inwestycji, które umożliwią jej utrzymanie konkurencyjności i wprowadzą gospodarkę na kolejny etap rozwoju – zaznaczył Mateusz Walewski, główny ekonomista i dyrektor Departamentu Badań i Analiz BGK, prezentując raport podczas wtorkowej konferencji BGK „Kapitał dla przyszłości”. – Te inwestycje to nie tylko duże projekty infrastrukturalne i strategiczne, np. w obszarze bezpieczeństwa, ale również inwestycje podwyższonego ryzyka, które dają szansę na stworzenie w kraju wysoce innowacyjnych, a przez to zyskownych przedsiębiorstw – podkreślał.

Do osiągnięcia tych celów konieczna będzie mobilizacja kapitału prywatnego i większe zaangażowanie sektora publicznego. Wynika to między innymi z istniejących wyzwań fiskalnych oraz perspektywy ograniczenia dostępności środków unijnych. Konieczny jest rozwój funduszy infrastrukturalnych, wspieranie aktywności funduszy emerytalnych i firm ubezpieczeniowych i być może nowe podatki celowe – czytamy w raporcie.

Czytaj więcej

Gospodarka

Miliardy na budowę jednorożców. Ale chodzi o coś więcej niż tylko start-upy

Nad Wisłą mają powstać kolejne firmy o potencjale jak InPost, czy Eleven Labs. W przyszłości były...

Polska musi też nadrobić dystans, jaki dzieli ją od państw Europy Zachodniej pod względem rozwoju rynku kapitałowego, w tym funduszy VC/PE, które są kluczowe dla finansowania dynamicznego wzrostu firm. Z szacunków Deloitte wynika, że luka kapitałowa w zakresie inwestycji VC między Polską a Europą wynosi 14,5 mld zł, a pomiędzy Polską a USA – 17,4-19,1 mld zł.

Jak wspierać inwestycje wysokiego ryzyka

„Biorąc pod uwagę charakterystykę poszczególnych źródeł kapitału (środki budżetowe i unijne, prywatne aktywa finansowe, instytucje rozwoju i inwestorzy zagraniczni), możliwość ich wykorzystania do długofalowego finansowania niezbędnych inwestycji jest obecnie ograniczona” – czytamy też w raporcie. „Konieczne jest stworzenie odpowiednich zachęt skłaniających gospodarstwa domowe i przedsiębiorców do podniesienia stopy oszczędności oraz lokowania zgromadzonego kapitału w instrumentach rynku kapitałowego”.