Biorą najwięcej euro z Unii

Z danych wynika, że jednostki samorządu terytorialnego są głównym odbiorcą pomocy unijnej na lata 2007–2013. Dostały 71,3 mld zł, więcej niż przedsiębiorstwa (69,3 mld zł) i administracja rządowa (58,9 mld zł). Do końca ubiegłego roku jednostki samorządu terytorialnego były w trakcie realizacji projektów (lub już je zakończyły) o wartości 112,5 mld zł (podpisane umowy). Na inwestycje te Bruksela dorzuca 71,3 mld zł, czyli około 64 proc. W sumie gminy, powiaty i województwa wykorzystują 30 proc. wszystkich pieniędzy europejskich.

– Wyraźnie widać, że samorządy są najbardziej aktywnymi beneficjentami funduszy unijnych. Dzięki tej aktywności zmienia się Polska gminna i powiatowa – mówi Jerzy Kwieciński, ekspert Business Centre Club, wcześniej wiceminister rozwoju regionalnego. – Wójtowie, burmistrzowie, prezydenci zachowują się trochę jak przedsiębiorcy. Następuje ogólna profesjonalizacja lokalnej administracji, którą wymuszają m.in. pieniądze unijne. Samorządowcy, dbając o swój teren, inwestują pieniądze z lokalnych budżetów i zdobywają środki, głównie unijne, z zewnątrz. Chcą zapewnić jak najwyższy poziom życia w swojej gminie, w tym poziom usług publicznych. Dbają również o rozwój gospodarki. Ci, którzy robią to najlepiej, zostają liderami rankingu obejmującego wykorzystanie funduszy UE.

Laureaci rankingu

W tegorocznej edycji konkursu „Europejski samorząd" liderami zostały: Gdańsk w kategorii miast na prawach powiatu, Uniejów (województwo łódzkie) w kategorii gmin miejskich i miejsko-wiejskich oraz Mielnik (województwo podlaskie) w kategorii gmin wiejskich.

Gdańsk w rankingu „Rz" dwukrotnie, w latach 2010 i 2011, plasował się na 36. pozycji. Rok temu przesunął się na 21. miejsce, by w tym roku zwyciężyć. Wygrana to między innymi efekt rosnącego zaawansowania dużych inwestycji infrastrukturalnych, jak i nowych umów, w tym wielkiej ponadmiliardowej dotacji z programu operacyjnego „Infrastruktura i środowisko" na Trasę Słowackiego (połączenie lotniska z gdańskim portem morskim).

W kategorii miast na prawach powiatu dobre wyniki z poprzedniego roku potwierdziły Krosno i Olsztyn. Nie dość, że oba miasta utrzymały się w czołowej dziesiątce zestawienia, to jeszcze poprawiły swoje lokaty. Krosno awansowało z ósmego miejsca na drugie, a Olsztyn z siódmego na czwarte. Dobrze z dotacjami radzi sobie też Lublin. Rok temu był czwarty, teraz jest siódmy.

W kategorii gmin miejskich i miejsko-wiejskich tegoroczny zwycięzca, Uniejów, obronił pierwsze miejsce z ubiegłego roku. Uniejów wyrasta na lidera w tej kategorii samorządów w ostatnich latach. Wygrał w 2013, 2012 i 2010 r. (w 2011 r. był na miejscu 26.).

Poza liderem zmieniła się cała pierwsza dziesiątka w tej kategorii, co może świadczyć o tym, że stałe pozyskiwanie dotacji jest trudne (Uniejów otrzymuje m.in. granty z programu regionalnego województwa łódzkiego na kolejne etapy swojej sztandarowej inwestycji, jaką są uniejowskie termy). Jedyną gminą z ubiegłorocznej dziesiątki (szóste miejsce), która i w tym roku znalazła się wysoko (11. miejsce), jest Nowe Warpno.

W kategorii gmin wiejskich wygrał podlaski Mielnik, który rok temu zajął 16. miejsce. Nowy lider realizuje wiele dotowanych przez Unię inwestycji. Gmina pozyskała na nie pieniądze zarówno z programu regionalnego województwa podlaskiego, jak i trzech programów krajowych („Innowacyjna gospodarka", „Kapitał ludzki", „Rozwój Polski w wschodniej"). Potrafi więc sięgać po dotacje europejskie z różnych źródeł.

W tej kategorii w czołowej dziesiątce utrzymała się jedynie jedna gmina – Solec Zdrój. Awansowała z czwartej na trzecią pozycję. Dwa lata wcześniej była 33.

Na co wydają gminy

Zwycięzcy rankingu i pozostałe samorządy pozyskują unijne dofinansowanie głównie na przedsięwzięcia transportowe, m.in. budowę i modernizację dróg gminnych i powiatowych, ale też na zakup taboru czy budowę ścieżek rowerowych. Druga ważna grupa inwestycji to te związane z gospodarką wodno-ściekową, w tym budową sieci wodociągowych i sanitarnych. Samorządy budują też publiczne punkty dostępu do Internetu, uzbrajają tereny pod inwestycje, przeciwdziałają wykluczeniu cyfrowemu, inwestują w infrastrukturę ochrony zdrowia, szkolnictwa i kultury. Za dotacje powstają też nowe obiekty turystyczne.

Wybrane efekty realizacji regionalnych programów operacyjnych na lata 2007–2013

Od uruchomienia programów regionalnych do końca czerwca 2013 r. wybudowano łącznie prawie 500 km dróg gminnych, powiatowych i wojewódzkich. Przebudowano 5889 km dróg. Poza tym wybudowano bądź przebudowano 94 km linii kolejowych. Kupiono lub zmodernizowano 72 jednostki taboru kolejowego o pojemności 12,2 tys. miejsc i 802 sztuki taboru komunikacji miejskiej o pojemności 58,8 tys. miejsc (w tym ostatnim przypadku większość inwestycji to zakup nowych autobusów). Wybudowano i oznakowano 638 km ścieżek rowerowych. Zmodernizowano bądź wybudowano ponad 5000 km sieci kanalizacji sanitarnej. Powierzchnia terenów uzbrojonych pod inwestycje wyniosła 3660 ha. Udostępniono też 1905 publicznych punktów dostępu do Internetu.

Opinie dla „Rz"

Paweł Orłowski | wiceminister rozwoju regionalnego

Wszystkie województwa dobrze sobie radzą z realizacją regionalnych programów operacyjnych na lata 2007–2013. Zawarte umowy obejmują już blisko 90 proc. dostępnej puli. Najwięcej pieniędzy województwa przeznaczyły na transport oraz na badania, rozwój, innowacje i przedsiębiorczość. Trzecim pod względem wartości obszarem wsparcia są inwestycje w infrastrukturę społeczną. Zmiany zachodzące na poziomie lokalnym, począwszy od inwestycji infrastrukturalnych, skończywszy na wsparciu mikroprzedsiębiorstw, przekładają się na wzrost konkurencyjności regionów i poziom życia mieszkańców. Dane te dobrze rokują na przyszłość i przekonały nas do podjęcia decyzji o dalszej decentralizacji systemu wdrażania funduszy unijnych. W latach 2014–2020 regiony będą zarządzały większą niż obecnie pulą europejskich pieniędzy. I co za tym idzie, będą w większej mierze odpowiedzialne za realizację unijnych i krajowych strategii rozwojowych. W ich gestii znajdzie się prawie 60 proc. środków przyznanych Polsce z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego.

Waldemar Sługocki | poseł, b. wiceminister rozwoju regionalnego

Modernizacja Polski dzięki funduszom pochodzącym z budżetu Unii Europejskiej odbywa się na różnych poziomach zarządzania państwem, od centralnego przez regionalny po lokalny. Samorządy, szczególnie gminne, stanowią najliczniejszą grupę biorców europejskiej pomocy. Z coraz większą swobodą, będącą konsekwencją wieloletnich już doświadczeń, ale również z większą rozmyślnością i odpowiedzialnością, zorientowaną na inwestycje prorozwojowe, samorządy sięgają po środki z programów krajowych i regionalnych. Skala i odpowiedzialność w inwestowaniu sprawiają, że poziom życia oraz konkurencyjność Polski wzrasta wraz z kolejnymi transferami środków europejskich. Jednak zachodzące zmiany, zarówno te w wymiarze globalnym, jak i europejskim, wymagają starannego zredefiniowania celów rozwojowych w kolejnej perspektywie finansowej 2014–2020, i to na wszystkich poziomach, tak aby proces inwestowania środków publicznych – i tych krajowych, i tych pochodzących z budżetu UE – sprzyjał wzrostowi potencjału Polski oraz sprostaniu wyzwaniom współczesności.

Polska Ranking samorządów

Pozostało 92% artykułu