Niewywiązanie się z tego obowiązku, zgodnie z art. 27a ustawy o OPP, uprawnia ministra do wystąpienia do KRS o wykreślenie wpisu o statusie OPP takiej jednostki.
Ponadto OPP mają obowiązek przesyłania sprawozdania finansowego nie później niż w ciągu 15 dni od jego zatwierdzenia do właściwego rejestru sądowego wraz z odpisem uchwały bądź postanowieniem o jego zatwierdzeniu i podziale zysku (pokryciu straty) oraz opinią biegłego, jeżeli podlegało ono badaniu, a także wraz ze sprawozdaniem z działalności (merytorycznym), jeżeli jednostka ma obowiązek jego sporządzania (art. 69 ust. 1 uor).
Należy podkreślić, że stosownie do art. 45 ust. 2 uor sprawozdanie finansowe składa się z trzech elementów:
- bilansu,
- rachunku zysków i strat oraz
- informacji dodatkowej, obejmującej wprowadzenie do sprawozdania finansowego oraz dodatkowe informacje i objaśnienia.
Nie ma więc konieczności przekazywania do ministra takich załączników, jak deklaracja CIT-8, która nie jest elementem sprawozdania finansowego.
[srodtytul]Obowiązek badania[/srodtytul]
Informacje zawarte w sporządzanym przez OPP sprawozdaniu finansowym mogą być wykazywane ze szczegółowością większą niż określona w załącznikach do ustawy i rozporządzenia, jeżeli wynika to z jej potrzeb lub specyfiki.
Jednostki nieprowadzące działalności gospodarczej nie mają obowiązku stosowania przepisów ustawy o rachunkowości, dotyczących skonsolidowanych sprawozdań finansowych oraz badania rocznych sprawozdań finansowych.
Minister finansów w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=71A9AE50F30B8251E74C339CA230A0B5?id=176237]rozporządzeniu z 23 grudnia 2004 r. w sprawie obowiązku badania sprawozdań finansowych organizacji pożytku publicznego (DzU nr 285, poz. 2852)[/link] wprowadził obowiązek badania sprawozdań finansowych organizacji pożytku publicznego, jeżeli:
- organizacje te realizują zadania publiczne zlecone, jako powierzone do wykonywania lub do wspierania zadania publicznego,
- otrzymały w roku obrotowym łączną kwotę dotacji na realizację tych zadań w wysokości co najmniej 50 tys. zł i osiągnęły w roku obrotowym przychody w wysokości co najmniej 3 mln zł.
[srodtytul]NAJWAŻNIEJSZE RÓŻNICE[/srodtytul]
[b]Czym się różni rachunkowość organizacji pożytku publicznego od rachunkowości innych jednostek?[/b]
Poniżej omawiamy najważniejsze odrębności.
[srodtytul]Pozycje bilansu i rachunku zysków i strat[/srodtytul]
Fundusz własny w pasywach występuje jako fundusz statutowy. Natomiast w rachunku zysków i strat podstawowe przychody to przychody z działalności statutowej, takie jak składki brutto określone statutem i inne przychody określone statutem.
W pozycji kosztów podstawowym rodzajem są koszty realizacji zadań statutowych. Ustalona różnica między przychodami a kosztami to wynik finansowy na działalności statutowej.
[srodtytul]Fundusz statutowy[/srodtytul]
Przez fundusz statutowy rozumie się fundusz podstawowy jednostki, tworzony na podstawie przepisów prawa i statutu jednostki (np. fundacji, stowarzyszeń, izb gospodarczych, organizacji pracodawców), przeznaczony na finansowanie jej działalności statutowej.
Fundusz ten odzwierciedla równowartość wniesionych przez założycieli danej jednostki, w momencie jej powstania, wkładów pieniężnych i rzeczowych stanowiących majątek jednostki lub ich udział w finansowaniu aktywów jednostki.
Na zwiększenie funduszu statutowego można zaliczyć dodatnią różnicę między przychodami a kosztami, ustaloną w rachunku wyników, jeśli – po zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego – nie zaliczono jej na zwiększenie przychodów w następnym roku obrotowym.
Zaliczenie tej różnicy na zwiększenie funduszu statutowego następuje na podstawie uchwały organu statutowego uprawnionego do zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego.
Przepisy rozporządzenia ministra finansów z 15 listopada 2001 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości dla niektórych jednostek niebędących spółkami handlowymi i nieprowadzących działalności gospodarczej nie przewidują możliwości pokrywania nadwyżki kosztów nad przychodami funduszem statutowym.
Zwiększa ona koszty w następnym roku obrotowym.
[srodtytul]Przychody z działalności statutowej[/srodtytul]
Przychody te obejmują:
- otrzymane środki pieniężne i inne aktywa finansowe ze źródeł określonych odrębnymi przepisami prawa i statutem, w tym otrzymane składki statutowe,
- nieodpłatnie otrzymane składniki majątku,
- kwoty należne ze sprzedaży składników majątku oraz
- przychody finansowe, dotacje i subwencje.
[srodtytul]Koszty działalności[/srodtytul]
Koszty działalności jednostki są to koszty związane z realizacją zadań statutowych, w tym także świadczenia określone statutem.
Za koszty te uważa się również koszty administracyjne jednostki, a w szczególności:
- wynagrodzenia oraz ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia na rzecz pracowników i innych osób,
- odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych,
- zużycie materiałów i energii,
- usługi obce oraz
- pozostałe koszty o charakterze administracyjnym.
[srodtytul]Ustalanie i rozliczanie wyniku finansowego[/srodtytul]
Wynik finansowy jednostki nieprowadzącej działalności ustala się, przyjmując wynik finansowy na działalności statutowej – w postaci różnicy między przychodami z działalności statutowej a kosztami realizacji zadań statutowych (wielkość dodatnią lub ujemną).
Różnicę ujemną między przychodami a kosztami ustaloną na koncie „rozliczenie wyniku finansowego” ujmuje się przez uznanie konta „pozostałe rozliczenia międzyokresowe” w korespondencji z kontem „rozliczenie wyniku finansowego”, a nadwyżkę przez uznanie konta „wynik finansowy” w korespondencji z kontem „rozliczenia międzyokresowe przychodów”.
W następnym roku obrotowym – po zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego – różnicę między przychodami a kosztami, ustaloną i zaksięgowaną w sposób podany wyżej, rozlicza się:
- zarachowując jej wielkość na zwiększenie przychodów z działalności statutowej, jeśli jest to nadwyżka przychodów nad kosztami, lub
- przeksięgowując na koszty realizacji zadań statutowych, jeżeli wynik finansowy był ujemny.
Decyzję w tej sprawie podejmuje statutowy organ jednostki uprawniony do zatwierdzania rocznego sprawozdania finansowego.
[i]Autorka jest kierownikiem Zespołu Księgowego w BSO Outsourcing sp. z o.o.[/i]
[ramka][b]Jak uzyskać status organizacji pożytku publicznego...[/b]
Działalność OPP ukierunkowana jest na realizację celów pożytku publicznego. Nie powinna mieć jednocześnie motywu komercyjnego. Ewentualny zysk z niej osiągany powinien być każdorazowo przeznaczany na cele statutowe.
Status OPP otrzymać mogą przede wszystkim organizacje pozarządowe, zwane również NGO’s (non govermental organisations) lub organizacjami non profit.
Zgodnie z [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=1C03D6E1985517F835707D60C86570AF?id=169569]ustawą z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie (DzU nr 96, poz. 873 ze zm.)[/link] organizacjami pozarządowymi są wyłączone z sektora finansów publicznych osoby prawne lub jednostki nieposiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, w tym stowarzyszenia i fundacje.
Organizacje pozarządowe i inne wymienione ustawowo podmioty – osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku państwa do Kościoła katolickiego w Polsce, o stosunku państwa do innych Kościołów i związków wyznaniowych, spółdzielnie socjalne oraz spółki kapitałowe działające na podstawie przepisów o kulturze fizycznej, o ile nie działają w celu osiągnięcia zysku, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego, a także stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego – uzyskują status OPP wraz z wpisem do Krajowego Rejestru Sądowego, o ile spełniają wszystkie przewidziane ustawą wymagania.
Przede wszystkim dana organizacja zobowiązana jest prowadzić działalność statutową na rzecz ogółu społeczności lub określonej grupy podmiotów, wyodrębnionej ze względu na szczególnie trudną sytuację życiową lub materialną w stosunku do społeczeństwa, nieprzerwanie przez co najmniej dwa lata.
Działalność taka powinna być wyłączną statutową działalnością organizacji i dotyczyć realizacji zadań publicznych głównie w następujących dziedzinach:
– pomoc społeczna,
– integracja zawodowa i społeczna osób zagrożonych wykluczeniem społecznym,
– działalność charytatywna,
– podtrzymywanie tradycji narodowej, rozwój świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej,
– działalność na rzecz mniejszości narodowych,
– ochrona i promocja zdrowia,
– działania na rzecz osób niepełnosprawnych,
– promocja zatrudnienia i aktywizacja zawodowa,
– działalność na rzecz równouprawnienia kobiet i mężczyzn,
– działalność na rzecz osób w wieku emerytalnym,
– wspomożenie rozwoju gospodarczego oraz rozwój przedsiębiorczości i społeczności lokalnych,
– wspomożenie rozwoju techniki, wynalazczości i innowacyjności,
– nauka, edukacja, oświata i wychowanie, kultura, sztuka,
– krajoznawstwo, wypoczynek dzieci i młodzieży, promocja kultury fizycznej i sportu, ekologia,
– porządek i bezpieczeństwo publiczne oraz przeciwdziałanie patologiom społecznym, upowszechnianie wiedzy i umiejętności na rzecz obronności państwa oraz ochrony wolności i praw człowieka i swobód obywatelskich,
– ratownictwo i ochrona ludności, pomoc ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów zbrojnych i wojen w kraju i za granicą,
– ochrona praw konsumentów,
– integracja europejska oraz rozwój kontaktów i współpracy między społeczeństwami,
– promocja i organizacja wolontariatu,
– działalność na rzecz rodziny i macierzyństwa oraz upowszechnianie i ochrona praw dziecka,
– promocja Polski za granicą.
Ważne jest, że ubiegająca się o nadanie statusu OPP organizacja może prowadzić działalność jedynie w rozmiarach służących realizacji celów statutowych, a cały dochód z niej przeznaczać musi na realizację określonych w statucie bądź innym wewnętrznym akcie organizacyjnym celów.
Prowadzona działalność może mieć charakter odpłatny bądź nieodpłatny, przy czym kryterium podziału jest tu pobieranie przez organizację za dane usługi wynagrodzenia.
Działalnością odpłatną będzie jednak również sprzedaż przedmiotów lub usług, wytworzonych przez osoby korzystające z działalności statutowej organizacji, np. rękodzieło osób niepełnosprawnych.
Prowadzona w takim zakresie działalność nie jest uznawana za działalność gospodarczą w rozumieniu prawa działalności gospodarczej, jeżeli spełnia następujące warunki:
- uzyskiwane przez organizację wynagrodzenie z tytułu prowadzonej działalności w celu realizacji swoich zadań statutowych nie przewyższa wynagrodzenia, jakie wynika z kalkulacji bezpośrednich kosztów tej działalności, lub
- wynagrodzenie osób fizycznych z tytułu zatrudnienia przy wykonywaniu statutowej działalności odpłatnej oraz nieodpłatnej za okres ostatnich trzech miesięcy nie przewyższa trzykrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw.
Aby uniknąć ewentualnych niejasności – głównie w zakresie prowadzonych operacji finansowych – postanowienia statutu bądź innego aktu wewnętrznego przewidywać powinny wyraźny zakaz dokonywania na rzecz członków lub pracowników jakichkolwiek przysporzeń majątkowych na preferencyjnych warunkach:
udzielania pożyczek lub zabezpieczeń, przekazywania – w szczególności nieodpłatnego – majątku organizacji i jego wykorzystywania na rzecz członków organizacji i jej organów oraz ich osób bliskich, chyba że wykorzystanie takie bezpośrednio wynika z celów organizacji.
Każda organizacja pożytku publicznego zobowiązana jest mieć statutowy kolegialny organ kontroli lub nadzoru, odrębny od organu zarządzającego i niepodlegający mu w zakresie wykonywania kontroli wewnętrznej lub nadzoru; zwykle będzie to rada nadzorcza bądź komisja rewizyjna.
[b]...i jak go można stracić[/b]
Status OPP nie jest jednak przymiotem, który – raz przyznany – przysługiwałby organizacji do końca jej istnienia.
Utrata statusu organizacji pożytku publicznego następuje z chwilą wykreślenia z KRS informacji o spełnianiu wymogów dla OPP.
Wykreślenie takie może nastąpić z urzędu lub na wniosek.
Konsekwencją jest utrata uprawnień i przywilejów, przewidzianych dla tego typu organizacji, m.in. konieczność prowadzenia księgowości zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości, utrata wielu zwolnień podatkowych oraz zwolnienia z obowiązku ponoszenia opłat sądowych, utrata prawa do korzystania z nieodpłatnego czasu antenowego na przedstawienie informacji dotyczących prowadzonej działalności nieodpłatnej.
Organizacja, która straciła status OPP, nie może też otrzymywać 1 proc. podatku dochodowego.
[i]- przygotowała Barbara Wawrzyniak, aplikantka radcowska w Kancelarii BSO Prawo & Podatki [/i] [/ramka]
