Streaming skorzystał i pomoże

W trzeciej odsłonie tarczy antykryzysowej jest zapis o składce od vod. Filmowcy upominali się o nią od dawna.

To paradoks, że dopiero epidemia zmusza nas do cywilizowanych rozwiązań. Kinematografia stała się jedną z pierwszych ofiar koronawirusa. Padła praktycznie z dnia na dzień. Wszyscy mówią o branżach turystycznej, hotelarskiej czy kosmetyczno-fryzjerskiej, nie zdając sobie sprawy, że branża filmowa wytwarza część dochodu narodowego porównywalną z tamtymi. Tymczasem trzy jej główne dziedziny – produkcja, kina i wydarzenia takie jak festiwale czy przeglądy –zostały sparaliżowane. Ekipy przerwały zdjęcia, a bankructwo producenta filmowego może nastąpić szybko. Jeśli wstrzymana zostaje produkcja filmów, nie ma jak się bronić przed finansową katastrofą. Dlatego nasza branża naprawdę potrzebuje radykalnej pomocy i ważne jest, że ta składka, w wysokości 1,5 procenta, której dotąd nie udało się przeforsować, wreszcie się w Polsce pojawia. Według szacunków może przynieść ok. 16 mln zł w ciągu roku.

Wprowadzenie jej było postulatem zespołu antykryzysowego przy Polskim Instytucie Sztuki Filmowej.

To jest porozumienie ponad podziałami. W spotkaniach biorą udział ludzie różniący się czasem światopoglądowo. Ale działamy w interesie branży. Wszyscy chcemy ją ratować. Co ważne, nie wyciągnęliśmy rąk po pieniądze, lecz podsunęliśmy rozwiązania. Między innymi tę 1,5-procentową składkę od vod. Zdawaliśmy sobie sprawę, że to ruch niepopularny, jednak prof. Piotr Gliński zgodził się wziąć na siebie ryzyko przeforsowania niepopularnej decyzji jako minister kultury i dziedzictwa narodowego, ale także wicepremier. To nie jest niuans tytularny. Chodzi o miejsce kultury w gospodarce kraju. Mówiliśmy o większej liczbie rozwiązań. Skompletowanie ich będzie rozłożone w czasie.

Kilkanaście krajów europejskich ma podobne rozwiązania.

We Francji składka na rzecz francuskiego odpowiednika Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej wynosi 5,6 proc., a nie 1,5 proc., które chcemy teraz wprowadzić. Kiedy w 2005 roku uchwalano nowy sposób finansowania kinematografii, składką obłożono wszystkie podmioty czerpiące korzyści z obrotu filmami: kina, dystrybutorów, nadawców telewizyjnych. O platformach vod wówczas nie pomyślano, bo były jeszcze słabe. To okazało się zaniedbaniem ustawodawczym. Teraz uznaliśmy, że platformy streamingowe, które z filmów czerpią korzyści, nie powinny być zwolnione z odpowiedzialności za stan polskiej kinematografii. Zwłaszcza że nie dotknął ich kryzys spowodowany epidemią.

Netflix w ostatnich trzech miesiącach zwiększył na świecie liczbę abonentów o 16 milionów.

I choć płaci podatek we Francji – to w Polsce już nie. A kina, które zostały zamknięte i nieprędko będą mogły się podnieść, od ponad 15 lat odprowadzają składkę od swoich wpływów do budżetu Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej. Za wprowadzeniem składki przemawia i to, że coraz więcej filmów wyprodukowanych ze współudziałem Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej trafia bezpośrednio do vod.

Lobby internetowe przeciwstawiało się składce. Teraz protestuje Związek Pracodawców Branży Internetowej.

Ja to nawet rozumiem. Nikt nie lubi uszczuplać swoich dochodów. Ale czy to sprawiedliwe, że jest to do dzisiaj jedyne pole eksploatacji filmu całkowicie wyjęte z regulacji, jakim podlegają inne pola?

Protesty branży internetowej są krótkowzroczne, bo składka pomaga dostarczyć jej więcej filmów. Kiniarze również przed uchwaleniem nowej ustawy o kinematografii protestowali, a po ożywieniu produkcji polskie filmy przynoszą ogromne wpływy. Nawet 25–30 proc. całego dochodu.

Dokładnie. Składka zasila budżet Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej, który w ostatnim dziesięcioleciu pomógł polskiemu kinu odżyć i odnosić znaczące sukcesy. W tym czasie najważniejsze tytuły miały jego dofinansowanie. Nie mówiąc już o tym, że beneficjentami PISF są podmioty gospodarcze, które wytwarzają dochód, płacą podatki. W pracach zespołu kryzysowego uczestniczą przedstawiciele wielkich sieci kin, ale również kin małych, studyjnych. Wszyscy widzą pożytki z oskładkowania i dobrze je oceniają.

Platformy streamingowe też polskiej produkcji potrzebują.

Oczywiście. Główne pytanie, które teraz wszyscy zadają, brzmi: jakie filmy będą pokazywane, kiedy kryzys się skończy? Przestój w produkcji tak samo dotknie kina jak vod. Oczywiście można zwiększyć w repertuarze klasykę. Ale widzowie oczekują nowych propozycji. W sytuacji, gdy całej branży grozi upadek, bronienie się przed niewielką daniną w obrębie jednej z gałęzi niedotkniętych pandemią jest podcinaniem gałęzi, na której się siedzi.

Kiedy może ruszyć produkcja nowych filmów?

Mamy kilka scenariuszy kreślonych przez zespoły kryzysowe. W poszczególnych krajach wygląda to różnie. Inaczej podchodzą do walki z epidemią Szwedzi, inaczej Tajwan czy Korea Południowa, gdzie wprowadzono restrykcyjne zasady. W Polsce, podobnie jak w wielu krajach europejskich, przygotowujemy się do odblokowania aktywności branży filmowej latem. Gdyby okazało się to możliwe, będziemy przygotowani. Najważniejsze jest otwarcie kin, wznowienie produkcji filmowych i festiwali filmowych. Decyzje nie zostaną podjęte przed połową maja.