Nowe dobra osobiste

W projekcie ustawy o ochronie danych osobowych z 13 września 2017 r. uregulowana została też odpowiedzialność cywilnoprawna za naruszenie przepisów. Podstawowe znaczenie ma art. 78 ust. 1 projektu wskazujący, że: każda osoba, której prawa dotyczące ochrony danych zostały naruszone, może żądać zaniechania tego działania oraz usunięcia jego skutków.

Aktualizacja: 07.10.2017 22:56 Publikacja: 07.10.2017 17:00

Nowe dobra osobiste

Foto: 123RF

Wystąpienie z tym roszczeniem nie wyłącza możliwości skierowania innych roszczeń z tytułu naruszenia przepisów o ochronie danych osobowych. Przepisy nie wyjaśniają jednak, o jakie „inne roszczenia" chodzi. Należy założyć, iż dotyczy to przede wszystkim art. 82 ogólnego rozporządzenia o ochronie danych nr 2016/679 (rodo), który konstruuje majątkowe roszczenie odszkodowawcze. Zgodnie z nim: „Każda osoba, która poniosła szkodę majątkową lub niemajątkową w wyniku naruszenia niniejszego rozporządzenia, ma prawo uzyskać od administratora lub podmiotu przetwarzającego odszkodowanie za poniesioną szkodę". Projektodawca prawidłowo pominął więc w art. 78 projektu regulację roszczeń majątkowych (odszkodowanie lub zadośćuczynienie za doznaną krzywdę). Dodatkowo przesądzono, iż dochodzenie roszczeń cywilnoprawnych jest niezależne od prawa do żądania wszczęcia postępowania przez organ nadzorczy.

Artykuł 78 ust. 1 projektu wdraża więc do polskiego prawa regulacji art. 79 ust. 1 RODO. Przepis ten wymaga od państw członkowskich, aby w ich systemach prawnych istniały skuteczne środki ochrony roszczeń (podmiotu danych) wywodzonych z naruszenia rodo przeciwko administratorowi danych osobowych lub podmiotowi przetwarzającemu (procesorowi). Artykuł ten nie wymusza wprowadzenia nowego środka, jeżeli obowiązujące przepisy mogą stanowić podstawę roszczeń opartych na naruszeniu ogólnego rozporządzenia, a jednocześnie są skutecznym środkiem ochrony prawnej w tym zakresie.

Projektodawca musiał więc odpowiedzieć na pytanie, czy wdrożenie art. 79 ust. 1 RODO wymaga zmiany lub uzupełnienia obowiązujących przepisów. Jednocześnie należy pamiętać, iż ewentualna propozycja unormowania musiała uwzględniać bezpośrednio skuteczny art. 82 rodo. A skoro dane osobowe ujmowane są jako kategoria dobra osobistego – prawa do prywatności – naturalne stało się pytanie, czy art. 23 oraz 24 k.c. będzie wystarczający. A dotyczy on:

- roszczeń niemajątkowych realizowanych w związku z powstaniem uszczerbków niemajątkowych (żądanie zaniechania bezprawnego działania w razie zagrożenia dobra osobistego, a także żądanie, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków);

- roszczeń majątkowych realizowanych w związku z powstaniem uszczerbków niemajątkowych (zadośćuczynienie lub zapłata na wskazany cel społeczny w razie naruszenia dobra osobistego);

- roszczeń majątkowych w razie powstania szkody majątkowej związanej z naruszeniem dóbr osobistych.

Biorąc pod uwagę kodeksowe unormowanie roszczeń związanych z naruszeniem dóbr osobistych, możliwe były trzy rozwiązania:

- pozostawienie przepisów w niezmienionym kształcie (licząc na szerokie rozumienie prawa do prywatności i w tym danych osobowych);

- uzupełnienie art. 23 k.c. z ryzykiem przyjęcia wąskiej interpretacji dobra osobistego – danych osobowych;

- wprowadzenie regulacji szczególnej.

Należy zwrócić uwagę, iż dane osobowe traktowane są jako komponent prawa do prywatności, ale jak dotąd nie uzyskały w orzecznictwie statusu samodzielnego dobra osobistego. Jednocześnie przyjęte dość powszechnie rozumienie prawa do prywatności akcentuje przede wszystkim potrzebę ochrony przed ciekawością innych. Takie ujęcie rodzi ryzyko wąskiego rozumienia dobra osobistego – danych osobowych. Uzasadnione więc było wprowadzenie regulacji chroniącej dane osobowe jako samodzielne dobro. Wydaje się, iż taki cel przyświecał projektodawcy.

Z legislacyjnego punktu widzenia osiągnięcie go możliwe było albo poprzez nowelizację kodeksu cywilnego, albo poprzez wprowadzenie regulacji szczególnej. Projektodawca powiązał ochronę danych z regulacją szczególną. Plusem taego będzie konieczność szerokiego ujęcia tego dobra osobistego, tj. w kontekście interesów chronionych przez przepisy ogólnego rozporządzenia oraz innych przepisy o ochronie danych osobowych. Jednocześnie projektodawca nie zdefiniował dobra osobistego - danych osobowych.

Wprawdzie projektodawca nie zdecydował się bezpośrednio zdefiniować dobra prawnego podlegającego ochronie, nie mniej nie powinno budzić wątpliwości, iż chodzi o ochronę interesów o charakterze niemajątkowych, które w ramach przepisów o ochronie danych osobowych realizowane są poprzez określone uprawnienia podmiotów danych. W ten sposób pośrednio zdefiniowany został podlegający ochronie interes, jednak bez potrzeby odwoływania się do konstrukcji dóbr osobistych. Jednocześnie w ten pośredni sposób dochodzi do wyodrębnienia nowego dobra osobistego – danych osobowych.

Autor jest radcą prawnym, doktorem nauk prawnych

Wystąpienie z tym roszczeniem nie wyłącza możliwości skierowania innych roszczeń z tytułu naruszenia przepisów o ochronie danych osobowych. Przepisy nie wyjaśniają jednak, o jakie „inne roszczenia" chodzi. Należy założyć, iż dotyczy to przede wszystkim art. 82 ogólnego rozporządzenia o ochronie danych nr 2016/679 (rodo), który konstruuje majątkowe roszczenie odszkodowawcze. Zgodnie z nim: „Każda osoba, która poniosła szkodę majątkową lub niemajątkową w wyniku naruszenia niniejszego rozporządzenia, ma prawo uzyskać od administratora lub podmiotu przetwarzającego odszkodowanie za poniesioną szkodę". Projektodawca prawidłowo pominął więc w art. 78 projektu regulację roszczeń majątkowych (odszkodowanie lub zadośćuczynienie za doznaną krzywdę). Dodatkowo przesądzono, iż dochodzenie roszczeń cywilnoprawnych jest niezależne od prawa do żądania wszczęcia postępowania przez organ nadzorczy.

Pozostało 81% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Praca, Emerytury i renty
Koniec 500+. Kiedy ostatnie wypłaty? 800+ na koncie już w grudniu?
Konsumenci
Nowy Sejm przyjął pierwszą ustawę. Dotyczy zakazu handlu w niedziele
W sądzie i w urzędzie
PESEL można już zastrzec. Jak to zrobić?
Prawo pracy
Szef może zablokować samowolną pracę po godzinach
Zdrowie
Ziobro na odchodne złożył wniosek do TK. Ma duże znaczenie dla lekarzy
Materiał Promocyjny
Razem dla Planety, czyli chemia dla zrównoważonej przyszłości