Ustawa z 2 kwietnia 2009 r. czekała na wyrok Trybunału Konstytucyjnego o zgodności z konstytucją przepisu zaskarżonego przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego. Pół roku trwało vacatio legis. Tylko przepisy dotyczące przywracania obywatelstwa polskiego weszły w życie 15 maja 2012 r. Od tej daty wnioski o przywrócenie obywatelstwa polskiego można składać po spełnieniu warunków określonych w ustawie do ministra spraw wewnętrznych, a za granicą do konsula.
Ustawa stwierdza, że obywatelstwo polskie nabywa się z mocy prawa, poprzez nadanie przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, uznanie i przez przywrócenie. Odchodzi ona od zasady, że obywatel polski nie może być równocześnie obywatelem innego państwa. Od cudzoziemca starającego się o obywatelstwo polskie nie można więc żądać zrzeczenia się dotychczasowego obywatelstwa. Znacznie szersza będzie możliwość uznania za obywatela polskiego. Decydować będą o tym okresy legalnego pobytu na terytorium RP, status uchodźcy, regularne źródła dochodu, zawarcie związku małżeńskiego, tytuł prawny do lokalu. Wymagana będzie przy tym znajomość języka polskiego.
Wnioski będą rozpoznawać wojewodowie w trybie kodeksu postępowania administracyjnego.
Szczegółowe wymagania proceduralne określa wchodzące w życie razem z ustawą rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych z 3 sierpnia 2012 r. w sprawie formularza wniosku o uznanie za obywatela polskiego oraz fotografii dołączonej do wniosku. Wnioski, które po 15 sierpnia wpłyną do urzędów wojewódzkich na starych formularzach, będą zwracane wnioskodawcom.
W 2011 r. otrzymało obywatelstwo polskie (bez repatriacji) 3499 cudzoziemców, w tym 2326 od prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i 1123 w trybie administracyjnym.
