IFP: Rząd Morawieckiego planował szokujące cięcia wydatków. „Oszustwo budżetowe"

Instytut przeanalizował „Strategię zarządzania długiem sektora finansów publicznych w latach 2024-2027”, którą rząd przedstawił i wysłał do Sejmu na kilka dni przed wyborami parlamentarnymi.

Jej zapisy brzmią na tyle niepokojąco, iż zdaniem IFP „można przypuszczać, że autorzy strategii za wszelką cenę chcieli w oficjalnych dokumentach wykazać, że dług Polski nie wzrośnie powyżej poziomu 60 proc. PKB. A prognozy wskazywały, że wzrośnie – nawet do 65 proc. PKB w 2027 r.”

Zmanipulowane prognozy

- Zawartość strategii ewidentnie wskazuje, że rząd miał świadomość, że obietnice utrzymania wydatków socjalnych są niemożliwe do spełnienia lub będzie to wymagało ogromnego wzrostu podatków. Jedyne co w ostatniej chwili można było zrobić przed wyborami, to zmanipulować prognozy bez podawania, jak konkretnie zmiany miałyby zostać osiągnięte – uważa Sławomir Dudek, główny ekonomista IFP, autor analizy.

Czytaj więcej

Finanse

Wiceminister finansów z nową rolą. Piotr Patkowski został prezesem PANA

Wiadomo już, kto obejmie stanowisko prezesa Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego po ustąpieniu Marcina Obronieckiego. Będzie to Piotr Patkowski, wiceminister finansów – dowiedział się Business Insider Polska.

Strategia zarządzania długiem to dokument uzupełniający do projektu ustawy budżetowej na rok 2024. Ale IFP wskazuje na dużą niespójności między tymi planami finansowymi rządu. W strategii zapisano: „w latach 2025-2027 przyjęto założenie o corocznym dostosowaniu fiskalnym, o którym mowa w art. 112a1 ustawy o finansach publicznych na poziomie 1 pkt. proc. oraz dodatkowo założono coroczne oszczędności na poziomie ok. 1,1% PKB.”

Tymczasem w uzasadnieniu do projektu ustawy budżetowej, czytamy: „Przy założeniu minimalnego dostosowania fiskalnego, o którym mowa w art.112a1 ust. 1 ustawy o finansach publicznych na poziomie 0,5 pkt. proc. PKB w latach 2025-2027 szacunkowe kwoty wydatków wynoszą (…).”.

Jakie wydatki pod nóż

Dudek wyjaśnia, że „dostosowanie fiskalne” wywodzi się z terminologii reguł fiskalnych Unii Europejskiej. Kraj, rozliczając się z dostosowania fiskalnego, musi pokazać działania systemowe oparte na zmianach ustaw po stronie podatków lub wydatków.

Czytaj więcej:

Panel ekonomistów

Powszechna zrzutka na wojsko? Ekonomiści: to lepsze niż dług

Trwale podwyższone wydatki na zbrojenia mogą uzasadniać wprowadzenie nowego podatku celowego lub podwyższenie którejś z istniejących danin.

Pro

- Coroczne dostosowanie fiskalne na poziomie 1 pkt. proc. oznacza, że począwszy od 2025 r. rząd zaplanował co roku trwałe cięcie wydatków lub trwałe zwiększenie podatków na kwotę 1 proc. PKB – zaznacza Dudek.

I wylicza, że przekładając ten 1 pkt. proc. PKB na nominalne kwoty, rząd premiera Morawieckiego w 2025 r. zaplanował strukturalne cięcie wydatków lub podniesienie podatków na kwotę ok. 40 mld zł, w 2026 r. - o kolejne 43 mld zł, a w 2027 r.- o ponad 45 mld zł. Łącznie w latach 2025- 2027 planowane cięcia to już 129 mld zł.

- Chcąc uzyskać takie oszczędności poprzez redukcję wydatków, trzeba by było w 2025 r. zrezygnować jednocześnie z wypłaty 13. i 14. emerytury. Konieczna byłaby też rezygnacja z obietnic podwyższenia zasiłku pogrzebowego, programu przyjazne osiedle 2,0 i emerytur stażowych. Ponadto trzeba by było w 2026 r. ograniczyć do 300 zł program 800+, a w 2027 r. już całkowicie go zlikwidować. A nawet te cięcia nie pozwoliłyby zrealizować zaplanowanych oszczędności – analizuje Dudek.

Złamanie zasad

Zdaniem głównego ekonomisty IFP, zaskakujące w „Strategii…” są również przyjęte założenia dotyczące tzw. naturalnych oszczędności, których wartość w przeliczeniu na złote ma wynosić kolejne 45-50 mld zł.

- Przyjęcie z góry oszczędności na poziomie 1,1 proc. PKB jest dyskusyjnym założeniem. Co oznaczają naturalne oszczędności? Rzeczywiście co roku można zaobserwować, że część dysponentów budżetowych nie realizuje przewidzianych dla nich limitów wydatkowych. Może to wynikać z przesłanek obiektywnych, czyli np. wydłużenia czasu realizacji jakiejś inwestycji lub z błędnego planowania. Ale przyjęcie naturalnych oszczędności jako planu na redukcję długu jest dziwnym i niespotykanym zabiegiem – podkreśla Dudek.

Wskazuje, że przyjęcie z góry, że dysponenci budżetowi nie wykonają planu swoich dochodów stanowi poważne naruszenie zasad planowania budżetowego.

Czytaj więcej

Banki

Szefowa BGK: Nie obawiam się audytu. Politycy chcą rozliczyć samych siebie

Jesteśmy audytowani non stop, patrzy nam na ręce Komisja Nadzoru Finansowego, Najwyższa Izba Kontroli i inne służby. Nie obawiam się audytu, bo audyty to naturalny proces nadzoru – przekonuje prezeska BGK Beata Daszyńska-Muzyczka w rozmowie z Business Insider Polska.

Przedwyborcze milczenie

Łącznie oszczędności i cięcia na koniec 2027 r. wynikające ze strategii zarządzania długiem to w sumie nawet 180 mld zł. - Rząd nie mówił o tym przed wyborami. Plan cięć nie był pokazany równolegle z projektem ustawy budżetowej w sierpniu 2023 r. Pokazano go bez rozgłosu na kilkanaście dni przed wyborami. Tymczasem z ust polityków Zjednoczonej Prawicy płynęły nieprawdziwe zapewnienia, że na wszystkie wydatki socjalne wystarczy pieniędzy – komentuje autor analizy Sławomir Dudek.

Dudek wytyka też, że strategia nie jest poddawana konsultacjom w RDS wraz z projektem budżetu, nie pokazuje w sposób jawny deficytu finansów publicznych i struktury koniecznego dostosowania wydatków i podatków.