Reklama
Rozwiń
Reklama

Rośnie przewaga fiskusa nad firmami. „Samotny księgowy” w opałach

Cyfrowy fiskus zmienia zasady gry, a firmy nie są gotowe na nowy model kontroli – wynika z najnowszego raportu „Bezpieczna kontrola: nowe ryzyka podatkowe i jak nimi zarządzać” przygotowanego przez UNIQA, EY i Strefę Bezpieczeństwa.

Publikacja: 19.11.2025 18:44

Pierwszy i Trzeci Urząd Skarbowy Warszawa - Śródmieście przy ul. Lindleya 14

Pierwszy i Trzeci Urząd Skarbowy Warszawa - Śródmieście przy ul. Lindleya 14

Foto: PAP/Albert Zawada

Z tego artykułu się dowiesz:

  • Jakie zmiany wprowadza cyfrowy fiskus w kontroli podatkowej?
  • Dlaczego kontrola podatkowa stała się procesem ciągłym dla firm?
  • Jak administracja skarbowa wykorzystuje zaawansowane narzędzia analityczne?
  • Jak zmienia się postrzeganie fiskusa przez przedsiębiorstwa?
  • Dlaczego odpowiedzialność za kontrolę finansową często spoczywa na jednej osobie?
  • W jaki sposób ubezpieczenia podatkowe mogą wspierać firmy w zarządzaniu ryzykiem podatkowym?

Kontrola podatkowa przestała być wydarzeniem, a stała się procesem ciągłym, w którym fiskus analizuje dane w czasie rzeczywistym. Administracja skarbowa dysponuje dziś narzędziami analitycznymi i ogromnymi zasobami danych, których większość firm nie potrafi zrównoważyć. To pierwsze wnioski płynące z najnowszego raportu „Bezpieczna kontrola: nowe ryzyka podatkowe i jak nimi zarządzać”, przygotowanego przez Strefę Bezpieczeństwa, firmę doradczą EY oraz firmę ubezpieczeniową UNIQA.

Cyfrowy fiskus, niewidzialna kontrola

Raport pokazuje, że administracja skarbowa dysponuje dziś zaawansowanymi narzędziami analitycznymi, przetwarzając dane JPK, deklaracje i rejestry w czasie zbliżonym do rzeczywistego. W efekcie rośnie skala prowadzonych względem firm działań. W 2024 r. przeprowadzono ponad 2,39 mln czynności sprawdzających, czyli 260 razy więcej niż formalnych kontroli, których liczba wyniosła niespełna 9,3 tys.

– Dziś nie czeka się na pukanie do drzwi. System działa nieprzerwanie, a decyzje zapadają często poza zasięgiem świadomości przedsiębiorcy. Dla firm to ogromna asymetria, bo fiskus ma technologię, dane, narzędzia i czas. Po drugiej stronie często stoi przeciążony CFO, księgowa lub właściciel bez odpowiedniego wsparcia i świadomości, że kontrola już trwa. Dlatego zarządzanie ryzykiem podatkowym musi być ciągłe, a nie reaktywne – komentuje Piotr Wójcik, dyrektor zarządzający Pionu Rozwiązań dla Klienta Korporacyjnego w UNIQA.

Reklama
Reklama

Zaufanie do fiskusa wciąż na niskim poziomie

Z przeprowadzonego badania wynika, że tylko 24 proc. firm deklaruje zaufanie do administracji skarbowej. Aż 37 proc. postrzega fiskusa przede wszystkim jako kontrolera, a 28 proc. jako podejrzliwego obserwatora. Tylko co piąta firma (22 proc.) widzi w nim partnera. W efekcie aż 69 proc. firm deklaruje postawę ostrożną lub zachowawczą – wolą nadpłacić podatek, niż ryzykować spór z urzędem.

Czytaj więcej

Firmy przygniatane podatkami. Miniony rok okazał się szczególnie dotkliwy

Jednocześnie ponad połowa przedsiębiorstw (57 proc.) uważa, że ryzyko podatkowe w ich firmie wzrośnie w ciągu najbliższego roku. Kluczowe powody to: częste i nieprzewidywalne zmiany przepisów (58 proc.), trudność interpretacji prawa podatkowego (51 proc.), niejednolite stanowiska urzędów (35 proc.).

Mimo świadomości ryzyka tylko połowa przebadanych firm ma procedury na wypadek kontroli lub czynności sprawdzających. 36 proc. deklaruje posiadanie planu działania na wypadek sporu, a 25 proc. analizuje ryzyko związane z kontrolą JPK. Jedynie 7 proc. firm korzysta na przykład z wewnętrznych raportów ryzyka.

Problem „samotnego księgowego”

Odpowiedzialność za kontrolę wciąż pozostaje skoncentrowana na jednej osobie, najczęściej głównym księgowym lub dyrektorem finansowym (CFO). Tylko 22 proc. firm zapewnia osobom obsługującym kontrolę pełne wsparcie organizacyjne. W pozostałych przypadkach pracownicy często działają samodzielnie, pod presją i bez wystarczających narzędzi.

Czytaj więcej

200 mln zł na informatyczny mózg skarbówki
Reklama
Reklama

– Dla firmy kontrola to wydarzenie jednostkowe, stresujące i często dezorganizujące, a dla fiskusa powtarzalna, dobrze zautomatyzowana rutyna. Tylko dobrze przygotowana organizacja jest w stanie wyrównać ten poziom gry. Bez spójnych procedur, jasnych ról i świadomego zaplecza decyzyjnego nawet najlepsi profesjonaliści działają z ograniczoną skutecznością i z dużym obciążeniem emocjonalnym. A kontrola podatkowa to nie test dla jednostki. To test dla całej organizacji – mówi Bartosz Czerwiński, adwokat i partner w Zespole Postępowań Podatkowych i Sądowych w Dziale Doradztwa Podatkowego w EY Polska.

Autorzy raportu przekonują też, że w obliczu rosnącej presji fiskalnej i asymetrii technologicznej ubezpieczenia podatkowe stają się naturalnym elementem profesjonalizacji zarządzania ryzykiem. – Ochrona finansowa, wsparcie ekspertów oraz opieka prawna w razie sporu z fiskusem pozwalają firmom wyrównać szanse w tej relacji – tłumaczą.

Z tego artykułu się dowiesz:

  • Jakie zmiany wprowadza cyfrowy fiskus w kontroli podatkowej?
  • Dlaczego kontrola podatkowa stała się procesem ciągłym dla firm?
  • Jak administracja skarbowa wykorzystuje zaawansowane narzędzia analityczne?
  • Jak zmienia się postrzeganie fiskusa przez przedsiębiorstwa?
  • Dlaczego odpowiedzialność za kontrolę finansową często spoczywa na jednej osobie?
  • W jaki sposób ubezpieczenia podatkowe mogą wspierać firmy w zarządzaniu ryzykiem podatkowym?
Pozostało jeszcze 91% artykułu

Kontrola podatkowa przestała być wydarzeniem, a stała się procesem ciągłym, w którym fiskus analizuje dane w czasie rzeczywistym. Administracja skarbowa dysponuje dziś narzędziami analitycznymi i ogromnymi zasobami danych, których większość firm nie potrafi zrównoważyć. To pierwsze wnioski płynące z najnowszego raportu „Bezpieczna kontrola: nowe ryzyka podatkowe i jak nimi zarządzać”, przygotowanego przez Strefę Bezpieczeństwa, firmę doradczą EY oraz firmę ubezpieczeniową UNIQA.

Cyfrowy fiskus, niewidzialna kontrola

Pozostało jeszcze 89% artykułu
/
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Reklama
Budżet i podatki
FOR o budżecie na 2026 rok: Nadmiarowe wydatki i wymykający się spod kontroli dług
Budżet i podatki
Putin zaciska pasa Rosjanom. Wojna zamiast ochrony zdrowia
Budżet i podatki
Deficyt w budżecie to już 227 mld zł. MF podało nowe dane
Budżet i podatki
PiS chce dalej rozdawać pieniądze. Ekonomiści: kołdra już dziś jest za krótka
Materiał Promocyjny
Jak budować strategię cyberodporności
Budżet i podatki
Tak Putin kupuje sobie sojuszników. Ogromne pieniądze dla „zaprzyjaźnionych” krajów
Reklama
Reklama
REKLAMA: automatycznie wyświetlimy artykuł za 15 sekund.
Reklama
Reklama