Ostrożny start pomocy prawnej dla ubogich

Informacje o przepisach będą dostępne dla wszystkich. Poradę za darmo dostaną klienci opieki społecznej. System ruszy najpierw w jednym województwie

Publikacja: 06.02.2010 04:37

Ostrożny start pomocy prawnej dla ubogich

Foto: Fotorzepa, Jerzy Dudek JD Jerzy Dudek

Ireneusz Walencik

Jak będzie wyglądał system państwowego poradnictwa prawnego dla najuboższych? Opisuje go projekt założeń do ustawy o nieodpłatnej informacji i pomocy prawnej dla osób fizycznych, do którego dotarła "Rz". W przyszłym tygodniu rozpatrzy go Komitet Rady Ministrów – poinformowało nas Ministerstwo Sprawiedliwości.

Poprzednich wersji KRM nie zaakceptował m.in. ze względu na zastrzeżenia ministra finansów co do kwot, jakie państwo musiałoby łożyć na jego utworzenie i działanie. Najnowsza jest skrojona na miarę ograniczonych możliwości budżetu. System zakłada udzielanie przez państwowe ośrodki informacji oraz pomocy prawnej. Informację na temat obowiązujących przepisów będzie mógł uzyskać każdy.

[srodtytul] Z zasiłkiem do prawnika[/srodtytul]

Pomocą ma być porada prawna, w tym sporządzenie pisma do sądu lub urzędu, ale także reprezentacja przed organami w postępowaniu administracyjnym podczas składania odwołania od decyzji. Dostaną ją tylko ci, którzy znajdują się w naprawdę trudnej sytuacji materialnej. Założenia precyzują krąg uprawnionych: będą nimi osoby z prawem do stałego lub okresowego zasiłku z pomocy społecznej (w 2008 r. dostawało je 630 tys. osób). Ze wsparcia prawnego skorzystać będą mogli najwyżej dwa razy w roku. Oprócz nich pomoc prawnika uzyskają potrzebujący w szczególnie ciężkiej sytuacji, np. ofiary przemocy domowej, handlu ludźmi, zdarzeń losowych i klęsk żywiołowych, niepełnosprawni. Dotychczasowe zasady przyznawania pełnomocnika i obrońcy z urzędu w procesach sądowych pozostaną bez zmian.

System mają tworzyć: Centrum Pomocy Prawnej oraz sieć jego ekspozytur w miastach wojewódzkich, usytuowanych w siedzibach centrów informacyjnych Krajowego Rejestru Sądowego. To one będą udzielać informacji oraz przyznawać pomoc. Świadczyć ją natomiast mają adwokaci, radcowie, doradcy prawni, a także wyspecjalizowane w tej działalności organizacje pozarządowe oraz uniwersyteckie poradnie prawne – jeśli zapiszą się na listy prowadzone w ośrodkach pomocy prawnej. Za udzielenie pomocy będą dostawać wynagrodzenie z budżetu państwa.

[srodtytul] Wsparcie na wniosek [/srodtytul]

Ubiegający się o pomoc prawną będzie składał wniosek za pośrednictwem osób lub instytucji jej udzielających. Te podmioty dokonają też wstępnej weryfikacji podania, czyli sprawdzenia potrzeby udzielenia pomocy oraz przesłanek majątkowych. Ostateczną decyzję podejmie urzędnik w ośrodku pomocy prawnej. Odmowę będzie można zaskarżyć do sądu administracyjnego.

System ma być wprowadzany stopniowo od 1 stycznia 2011 r. Na początku ośrodki pomocy prawnej udzielać będą wyłącznie informacji. Tylko w jednym wybranym województwie pilotażowo – w okresie od roku do trzech lat – byłby wprowadzony system poradnictwa i pisania pism prawnych.

Ta ostrożna formuła ma pozwolić na zbadanie społecznego popytu na bezpłatną pomoc prawną i oszacowanie jego kosztów finansowych. W kolejnych etapach ośrodki powstałyby w każdym mieście wojewódzkim.

[ramka][b]Łukasz Bojarski - Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Fundacja INPRIS[/b]

Martwi mnie, że po wielu latach prac nad kolejnymi projektami ustawy wracamy do opracowywania założeń. Dobrze oceniam propozycję powołania Rady Pomocy Prawnej, która ustalałaby i kontrolowała jej standardy oraz, co bardzo ważne, oceniała działanie systemu. Cieszy mnie przyjęcie rozwiązania udziału podmiotów społecznych w systemie pomocy prawnej. Ma sens formuła pilotażu. Nie zgadzam się natomiast na ograniczenie udzielania pomocy do osób, które pobierają zasiłek. Przecież nie wszyscy, którzy takie uprawnienie mają, korzystają z niego. Decydować powinien poziom dochodów. Martwi mnie, że system ma się ograniczyć, jeśli chodzi o pomoc prawną, do jednego województwa. Nie można osób w potrzebie, które mieszkają w pozostałych piętnastu, zostawiać samym sobie.[/ramka]