WIBOR w centrum sporu. Co czeka kredytobiorców po opinii rzecznika TSUE?

W czwartek rzecznik generalny Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) Laila Medina przedstawiła opinię dotyczącą kwestii WIBOR-u w złotowych kredytach hipotecznych. W skrócie wynika z niej, że polskie sądy nie mogą badać sposobu ustalania WIBOR jako wskaźnika referencyjnego, ale w świetle dyrektywy o ochronie konsumentów mogą badać same na nim oparte umowy.

Foto: Paweł Krupecki

Jaka reakcja giełdy

Po publikacji tej opinii, notowania indeksu WIG-Banki zaczęły dosyć wyraźnie spadać. Ok. godz. 11.30 kurs był o 0,44 proc. niższy wobec zamknięcia z dnia poprzedniego i wówczas traciły niemal wszystkie banki wchodzące w skład indeksu (z wyjątkiem Alior Banku, BOŚ i Citi Handlowego). Najmocniej opinią rzeczniczki generalnej wydawał się być dotknięty Pekao (ponad 1 proc. na minusie), a najmniej – Santander BP (ok. 0,2 proc. spadku).

Czytaj więcej

Banki

Opinia TSUE w sprawie WIBOR. Banki mogą odetchnąć z ulgą?

Sądząc po reakcji giełdy, unijny trybunał nie pogrążył sektora bankowego. Ale też sprawa WIBOR ni...

Jednak WIG-Banki zaczął szybko nadrabiać straty i jego notowania zaświeciły się na zielono już po godz. 12, a umiarkowanie pozytywne nastroje utrzymały się już do końca dnia.

Taka reakcja inwestorów giełdowych może potwierdzać, że opinia rzecznika TSUE jest spodziewanym, słodko-gorzkim przekazem dla banków.

ZBP: WIBOR jest zgodny z prawem i niepodważalny

To, co może cieszyć sektor finansowy najbardziej, to fakt, że według TSUE wskaźnik WIBOR jest niepodważalny. – TSUE potwierdził prawidłowość wyznaczania WIBOR-u. Poruszył też kwestię obowiązków informacyjnych, które banki realizowały w sposób prawidłowy – komentuje Anna Cudna-Wagner, radca prawny z kancelarii CMS Cameron McKenna, która razem z kancelarią Romanowski i Wspólnicy reprezentuje przed TSUE PKO Bank Polski.

– Sąd nie może badać metody ustalania wskaźnika WIBOR. Badanie metody wykracza poza zakres Dyrektywy konsumenckiej 93/13 – podkreśla prawniczka. – Rzecznik generalny TSUE potwierdził, że WIBOR jest zgodny z prawem – podkreśla też Tadeusz Białek, prezes Związku Banków Polskich.

– Opinia Rzecznika Generalnego TSUE jest korzystna dla banków – komentuje Michał Skrzypek, adwokat, Counsel w kancelarii White Owl. – Wyklucza bowiem stanowisko oparte na założeniu, że samo odwołanie się w umowie kredytu do wskaźnika WIBOR skutkuje jej wadliwością – wyjaśnia. Jego zdaniem również brak możliwości badania metody ustalania wysokości wskaźnika WIBOR to bolesny cios dla argumentacji podnoszonej dotychczas w pozwach konsumentów. – Lwia jej część zasadza się przecież na twierdzeniu, że sposób wyliczania WIBOR jest nieprzejrzysty, zależny od woli banków i jako taki nieuczciwy – przypomina Michał Skrzypek.

Po czyjej stronie opowiada się TSUE

Jednocześnie Skrzypek przyznaje, że jedynym polem, na którym banki to starcie o WIBOR mogą przegrywać, jest stwierdzenie w opinii pani rzeczniczki , że klauzule oparte na WIBOR podlegają badaniu w oparciu o dyrektywę konsumencką. Przede wszystkim w kwestii prawidłowego poinformowania kredytobiorcy o skutkach tej klauzuli oraz oceny, czy postanowienie o zmiennym oprocentowaniu kredytu jest przejrzyste i zrozumiałe.

Czytaj więcej

Opinie Ekonomiczne

Cezary Szymanek: Katastrofa na razie odwołana

Uważajcie, komu dajecie władzę – to najważniejszy wniosek dla klientów banków płynący z opinii rz...

Jak to można interpretować? Tu zdania są oczywiście, zgodnie z przewidywaniami, mocno podzielone, bo część prawników ocenia, że mimo wszystko jest to wygrana banków, część – że to sukces konsumentów.

Nie wdając się w zawiłości prawne, eksperci związani z sektorem finansowym zauważają, że jeśli bank wykonywał obowiązki informacyjne prawidłowo, zgodnie ze szczegółowym opisem np. w rekomendacjach KNF, to szanse na wykazanie przez konsumenta, że nie wyjaśniono mu konsekwencji zastosowania zmiennej stopy oprocentowania opartej na WIBOR, będą niewielkie.

Lawina pozwów o WIBOR jednak ruszy?

– Czwartkowa opinia rzecznika TSUE może okazać się punktem zwrotnym w sporach konsumenckich – komentuje z kolei mecenas Karolina Pilawska z kancelarii Pilawska Zorski Adwokaci. – Po raz pierwszy tak wyraźnie potwierdzono, że mechanizm zmiennego oprocentowania oparty na wskaźniku referencyjnym nie jest „świętą krową” i podlega ocenie pod kątem abuzywności. A także, że banki miały obowiązek w sposób przejrzysty i zrozumiały informować o ryzyku zmiennej stopy procentowej, a sądy krajowe muszą ocenić, czy konsumenci w ogóle świadomie godzili się na takie zapisy – argumentuje Pilawska.

Czytaj więcej

Banki

Cyberincydent w PKO BP. Etyczny haker wskazał lukę w zabezpieczeniach?

Sektor finansowy jest coraz częściej atakowany przez cyberprzestępców. O incydencie poinformował...

Mecenas ocenia też, że otwiera to drogę do masowych sporów sądowych, bo jej zdaniem praktyka pokazuje, że zdecydowana większość umów nie spełnia tych standardów. – Banki przez lata ograniczały się do prostego wskazania „WIBOR + marża”, bez tłumaczenia, jak wskaźnik powstaje, kto go kontroluje i jakie ryzyka niesie dla kredytobiorcy. Teraz sądy będą musiały zadać pytanie: czy klient naprawdę miał wiedzę i wolę, aby zaakceptować takie warunki? – ocenia Karolina Pilawska. I podkreśla, że teraz złotowicze, po frankowiczach, „dostali do ręki silny argument w walce o swoje prawa”.

Co dalej z kredytami z WIBOR

Na głębszą analizę konsekwencji opinii rzecznika generalnego TSUE trzeba niewątpliwie poczekać na ostateczne orzeczenie trybunału, co ma nastąpić w ciągu kilku miesięcy. Niemniej sama opinia na pewno otworzyła nowy rozdział w sporze o kredyty hipoteczne w złotych. Jeśli sądy w Polsce zaczną uznawać, że sposób ustalania WIBOR-u był dla konsumentów nieprzejrzysty, być może będzie możliwe podważanie zapisów umów, co dla kredytobiorców byłoby niezwykle korzystne.