Grobowiec Perseneba

Starożytne egipskie freski sprzed 4300 lat odkryli rosyjscy badacze w grobowcu znanym od XIX wieku - pisze Krzysztof Kowalski.

Aktualizacja: 29.07.2014 09:56 Publikacja: 29.07.2014 09:20

Perseneb został uwieczniony razem z małżonką

Perseneb został uwieczniony razem z małżonką

Foto: Rzeczpospolita, Maksim Lebedev Maksim Lebedev

Najlepiej zbadane miejsce starożytnego Egiptu – kompleks wielkich piramid w Gizie na przedmieściach Kairu – wciąż zaskakuje. Tym razem szczęście uśmiechnęło się do archeologów z Instytutu Studiów Orientalnych Rosyjskiej Akademii Nauk.

Zaledwie 300 metrów na wschód od największej piramidy Cheopsa odkopali grobowiec Perseneba. Jego imię zostało utrwalone hieroglifami. Pełnił on funkcję kapłana i zarazem intendenta. Grobowiec pochodzi z okresu Starego Państwa (2650–2150 p.n.e.).

Nowy stary grób

Rosjanie badają to miejsce od 1996 roku, grobowiec wyłonił się spod piasku dwa lata temu. W 2013 roku rozpoczęły się przygotowania do prac renowacyjnych, ale dopiero teraz, gdy ruszyły właściwe prace konserwatorskie, badacze odkryli na ścianach jego komór freski przedstawiające życie codzienne sprzed około 4300 lat.

Namalowane sceny wyobrażają łodzie pływające po Nilu i polowanie na ptactwo na mokradłach. Nie brak także wizerunków pochowanego w grobowcu Perseneba w towarzystwie żony i psa.

Grobowiec składa się z trzech komór: centralnej, grobowej właściwej oraz z sali, w której składano ofiary. W tych trzech pomieszczeniach naukowcy znaleźli łącznie 11 figurek Perseneba i członków jego rodziny.

Rosjanie odkopali grobowiec i weszli do środka w 2012 roku, ale o tym obiekcie już w XIX stuleciu wspominali niemiecki eksplorator Karl Richard Lepsius oraz francuski egiptolog Auguste Mariette. Grobowiec został zbudowany za czasów V dynastii, w okresie 2450–2350 p.n.e.

– Ponieważ grobowiec znany jest od ponad 100 lat, w zasadzie nie należało się spodziewać w nim jakichś spektakularnych nowości. Dlatego odkrycie fresków z okresu Starego Państwa na wschodniej ścianie centralnej komnaty stanowi tym większą niespodziankę – powiedział, komentując to odkrycie, prof. Maksym Lebiediew z Uniwersytetu Moskiewskiego uczestniczący w pracach konserwatorskich.

Niestety, fresk niszczeje z powodu zanieczyszczonego powietrza, które w Kairze i siłą rzeczy na jego przedmieściu, w Gizie, jest wyjątkowo złej jakości. W konsekwencji – tak wynika ze wstępnych oględzin – malowidło jest poważnie uszkodzone.

Ale degradacja farb rozpoczęła się już kilkaset lat wcześniej. Badania archeologiczne ujawniły, że w średniowieczu starożytne grobowce służyły biednej ludności jako domy, ich ściany ulegały wtedy bardzo poważnym zniszczeniom. Taki los spotkał grobowiec Perseneba.

Skrawek obrazu

– Malowidło zostało wykonane na cienkiej warstwie białego gipsu. Niestety, życie toczące się w grobowcu, między innymi palenie w nim ogniska i inne codzienne domowe zajęcia spowodowały, że gips poczerniał. Obecnie, w momencie odkrycia fresku, z jego pierwotnej powierzchni zachowało się nie więcej niż 30 proc. – wyjaśnia prof. Lebiediew.

Jednak zdaniem rosyjskich badaczy to, co jeszcze pozostało na ścianach grobowca, umożliwi dość wierne odtworzenie całej oryginalnej kompozycji przedstawiającej sceny z życia codziennego w starożytnym państwie faraonów.

Możliwe niespodzianki

– Sceny te najprawdopodobniej odnoszą się do życia samego zmarłego – uważa prof. Lebiediew. – Rysunki statków płynących po Nilu, kierujących się na południe, przedstawiają zapewne powrót Perseneba z jakiejś wyprawy, pielgrzymki albo inspekcji.

Badacze sądzą tak dlatego, że wszystkie sceny namalowane w grobowcu pokazują wprawdzie zwyczajne czynności życiowe, ale jednocześnie mają istotne znaczenie symboliczne. Na przykład wyobrażenia statków pod żaglami świadczy o wysokiej randze społecznej człowieka pochowanego w grobowcu.

Czego jeszcze można się w nim spodziewać? Na terenie, na którego badania Rosjanie otrzymali koncesję od egipskiej Najwyższej Rady Starożytności, mogą się znajdować inne grobowce. Rosyjscy archeolodzy nie wykluczają niespodzianek. Urządzenia, jakimi dysponują archeolodzy – datowanie metodą radiowęglową, oglądanie ścian w podczerwieni, badanie DNA pobranego z kości pochowanych osób – sprawiają, że współczesne badania archeologiczne są bez porównania bardziej efektywne od tych, które prowadzili eksploratorzy w XIX wieku.

Najlepiej zbadane miejsce starożytnego Egiptu – kompleks wielkich piramid w Gizie na przedmieściach Kairu – wciąż zaskakuje. Tym razem szczęście uśmiechnęło się do archeologów z Instytutu Studiów Orientalnych Rosyjskiej Akademii Nauk.

Zaledwie 300 metrów na wschód od największej piramidy Cheopsa odkopali grobowiec Perseneba. Jego imię zostało utrwalone hieroglifami. Pełnił on funkcję kapłana i zarazem intendenta. Grobowiec pochodzi z okresu Starego Państwa (2650–2150 p.n.e.).

Pozostało 88% artykułu
Archeologia
Nowe odkrycie dotyczące prehistorycznej diety. Archeolodzy uzyskali przełomowy dowód
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Archeologia
Polscy archeolodzy zbadają królewski grobowiec w Egipcie. Potrzebują pieniędzy
Archeologia
Niezwykłe odkrycie archeologów. Naukowcy odnaleźli zaginione miasto Majów
Archeologia
Premierowy pokaz strojów z Faras w Luwrze
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Archeologia
Co archeolodzy znaleźli w podziemnym tunelu w Gucin Gaju?