Reklama

Pszczoły za króla Ćwieczka

Ludzie w Europie i na Bliskim Wschodzie osładzali sobie życie miodem już 9 tys. lat temu.

Aktualizacja: 18.11.2015 23:11 Publikacja: 18.11.2015 18:13

Ludzie korzystali z efektów pracy pszczół już w epoce kamienia

Ludzie korzystali z efektów pracy pszczół już w epoce kamienia

Foto: 123RF

Jeśli dotychczas budziło to wątpliwości, teraz znaleziono niezbite dowody czerpania z zasobów ula już w epoce kamienia. Tym samym okazało się, że człowiek korzysta z pracy pszczół o wiele dłużej, niż dotychczas przypuszczali naukowcy. Pozostałości wosku znaleziono na bardzo starych fragmentach naczyń, jakimi posługiwali się ludzie w Europie, na Bliskim Wschodzie i w północnej Afryce.

Odkrycia dokonał zespół naukowców z brytyjskiego Uniwersytetu w Bristolu oraz z francuskiego interdyscyplinarnego laboratorium Cepam Uniwersytetu Sophia-Antipolis w Nicei (zajmuje się badaniem starożytnych społeczności, ich sposobem życia, funkcjonowania i relacjami ze środowiskiem naturalnym od epoki kamienia do średniowiecza). Wiadomość o tym zamieszcza pismo „Nature".

Ikonografia starożytnego Egiptu, a także egipskie źródła pisane wskazują, że korzystanie z dobrodziejstw pszczelarstwa miało miejsce już około 4400 lat temu, ale przecież nie był to początek pszczelarstwa. W Polsce najstarsze znane ślady wykorzystywania wosku i miodu pochodziły dotychczas z wczesnego średniowiecza, sprzed około tysiąca lat.

– Wosk pszczeli jest bardzo charakterystyczną substancją, jego „podpis chemiczny" jest nie do pomylenia. Jest to wydzielina gruczołów woskowych pszczół służąca im do budowania plastrów. Składa się z kwasów organicznych, hydrokwasów, alkoholi, estrów i węglowodorów. To substancja bardzo trwała, jej ślady pozostają na naczyniach czy innych przedmiotach bardzo długo. Dlatego właśnie takich śladów poszukiwaliśmy – wyjaśnia Martine Regert z laboratorium Cepam Uniwersytetu Sophia-Antipolis.

Zbadano 6400 fragmentów prastarych naczyń odkopanych przez archeologów w 17 krajach, od Finlandii do Tunezji, także w Polsce. Takie ślady stwierdzone na fragmentach naczyń stanowią dowód kontaktu człowieka z pszczołami. Ślady takie gromadzą się w bardzo drobnych porach w naczyniach ceramicznych, po ich wewnętrznej stronie, można je wyśledzić pod mikroskopem. Metodę obserwowania śladów wosku na naczyniach oraz pozyskiwania próbek takiego osadu opracowali chemicy z Uniwersytetu w Bristolu.

Reklama
Reklama

Naukowcy sporządzili mapę zasięgu najstarszego pszczelarstwa. Okazało się, że najstarsze ślady kontaktu z pszczołami sięgają VII tysiąclecia p.n.e. i mają związek z ludźmi, którzy 9 tys. lat temu w Anatolii wznosili najstarsze na świecie osady o charakterze miejskim: Cayonu Tepsi oraz Catalhoyuk w Turcji, a także w Algierii i Tunezji.

Bardzo stare ślady wosku, z VI tysiąclecia p.n.e., związane z tzw. kulturą ceramiki wstęgowej rytej (pierwsi rolnicy na Bałkanach i na północ od Karpat), znaleziono również na terenie Austrii, Niemiec i Polski (Kujawy, Wolica Nowa koło Brześcia Kujawskiego i Ludwinowo koło Włocławka).

Ślady wykorzystywania wosku nie przekraczają 57. stopnia szerokości geograficznej północnej. 57. równoleżnik przebiega przez północny skraj Półwyspu Jutlandzkiego, południowy skraj Półwyspu Skandynawskiego, Kurlandię, Rygę – ludzie, którzy pod koniec epoki kamienia zamieszkiwali dalej na północ, nie jadali miodu, nie wykorzystywali wosku.

Pismo „Nature" opublikowało także wyniki najnowszych badań nad pszczołami, ale nie w kontekście historycznym, przeprowadzone przez zespół prof. Geraldine Wright z brytyjskiego Uniwersytetu w Newcastle. Wynika z nich, że pszczoły miodne i dzikie, a także trzmiele nie unikają upraw, na których zastosowano pestycydy z grupy neonikotynoidów. Przeciwnie, mogą je preferować. Badane gatunki wolały roztwór cukru z neonikotynoidami. Naukowcy podejrzewają, że także pszczoły swobodnie żerujące w środowisku mogą poszukiwać kwiatów z roślin zaprawionych tym środkiem.

– Pszczoły nie wyczuwają smaku neonikotynoidów w tym, czym się żywią, dlatego ich nie unikają. To ściąga na nie ryzyko zatrucia po zjedzeniu skażonego nektaru – uważa prof. Wright.

Potwierdza to hipotezę naukowców, że stosowane obecnie środki ochrony roślin przyczyniają się do wymierania pszczół.

Archeologia
Największa znana konstrukcja cywilizacji Majów. Naukowcy dokonali przełomowego odkrycia
Archeologia
„Niesamowity poziom wyrafinowania”. Nowe odkrycie zmienia pogląd na historię ludzkości
Archeologia
„Nowy obraz przeszłości”. AI pomogła odkryć zagadkę zmian w dawnej Europie
Archeologia
Nowe ustalenia na temat ewolucji człowieka. Naukowcy porównali czaszki małp człekokształtnych
Materiał Promocyjny
Startupy poszukiwane — dołącz do Platform startowych w Polsce Wschodniej i zyskaj nowe możliwości!
Archeologia
Przełomowe odkrycie zmienia spojrzenie na przodków człowieka. Co ujawniło nowe badanie?
Materiał Promocyjny
Nowa era budownictwa: roboty w służbie ludzi i środowiska
Reklama
Reklama
REKLAMA: automatycznie wyświetlimy artykuł za 15 sekund.
Reklama