Kazusy na egzamin adwokacki i radcowski - prawo gospodarcze

W połowie marca (od 15 do 18) odbędzie się egzamin zawodowy dla adwokatów i radców prawnych. W ciągu czterech dni kandydaci do korporacji napiszą aż pięć egzaminów. O jeden więcej – z etyki – niż w roku ubiegłym. Wraz z Wydawnictwem C.H. Beck pomagamy się do niego przygotować. Dziś publikujemy pierwsze kazusy z prawa gospodarczego

Kazus 1:

Stan faktyczny

Michał Reszka oraz Katarzyna Kulik zamierzają założyć spółkę jawną. Michał Reszka chce wnieść do spółki wkład niepieniężny w postaci samochodu osobowego marki Saab o wartości 10 000 zł, Katarzyna Kulik zaś aparat fotograficzny Nikon 2346 o wartości 2500 zł. Wspólnicy spółki postanowili, że będą uczestniczyli w zysku w proporcji 80 proc. do 20 proc. na korzyść Michała Reszki, Katarzyna Kulik zaś będzie zwolniona z udziału w stratach. W przypadku rozwiązania spółki Michał Reszka ma otrzymać 40 proc. majątku pozostałego po przeprowadzeniu likwidacji spółki, Katarzyna Kulik zaś 60 proc. Jedynym wspólnikiem uprawnionym do reprezentowania spółki ma być Michał Reszka, Katarzyna Kulik ma być tego prawa pozbawiona. Podobne zasady mają mieć zastosowanie do prowadzenia spraw spółki.

Zadanie:

Przygotuj projekt postanowień umowy spółki jawnej uwzględniający założenia przedstawione w stanie faktycznym.

Rozwiązanie

§ 8.

1. Michał Reszka wnosi do Spółki wkład niepieniężny w postaci samochodu osobowego marki Saab o numerze VIN 92929929292 o wartości 10 000 zł (dziesięć tysięcy złotych), Katarzyna Kulik zaś wkład niepieniężny w postaci aparatu fotograficznego Nikon 2346 o wartości 2500 zł (dwa tysiące pięćset złotych).

2.7 Udział wspólników w zyskach spółki przedstawia się następująco:

a) Michał Reszka ma prawo do 80 proc. (osiemdziesiąt procent) zysku spółki;

b) Katarzyna Kulik ma prawo do 20 proc. (dwadzieścia procent) zysku spółki.

3.7 Wspólnik może żądać podziału i wypłaty całości zysku z końcem każdego roku obrotowego.

4. Michał Reszka bierze w całości udział w stratach spółki. Katarzyna Kulik jest w całości zwolniona od udziału w stratach spółki.

5. W przypadku likwidacji albo rozwiązania bez przeprowadzania likwidacji majątek spółki po spłacie wszelkich zobowiązań jest dzielony pomiędzy wspólników w proporcji:

a) Michał Reszka – 40 proc.;

b) Katarzyna Kulik – 60 proc.

§ 9

1. Prawo reprezentowania spółki przysługuje wyłącznie wspólnikowi Michałowi Reszce. Wszyscy pozostali wspólnicy są pozbawieni prawa reprezentowania Spółki.

2. Prowadzenie spraw spółki powierza się wspólnikowi Michałowi Reszce. Wszyscy pozostali wspólnicy są pozbawieni prawa prowadzenia spraw spółki.

Wyjaśnienie

Zgodnie z art. 3 k.s.h. przez umowę spółki handlowej wspólnicy albo akcjonariusze zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu przez wniesienie wkładów oraz jeżeli umowa albo statut spółki tak stanowi, przez współdziałanie w inny określony sposób. Określenie wkładu jest więc koniecznym elementem umowy spółki osobowej.

W myśl art. 29 § 1 k.s.h. każdy wspólnik ma prawo reprezentować spółkę. Prawo wspólnika do reprezentowania spółki dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki. Jednakże w myśl art. 30 § 1 k.s.h. umowa spółki może przewidywać, że wspólnik jest pozbawiony prawa reprezentowania spółki albo że jest uprawniony do jej reprezentowania tylko łącznie z innym wspólnikiem lub prokurentem.

W zakresie prowadzenia spraw spółki, jak stanowi art. 39 § 1 k.s.h. każdy wspólnik ma takie prawo i obowiązek. Każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy nieprzekraczające zakresu zwykłych czynności spółki (art. 39 § 1 k.s.h.). Wskazany przepis jest dyspozytywny, bowiem stosownie do art. 37 § 1 ks.h. przepisy rozdziału 3 (Tytuł II Spółki osobowe, Dział I Spółka jawna) mają zastosowanie, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej. Stąd aby spełnić wymagania stanu faktycznego umowa spółki jawnej powinna modyfikować postanowienia k.s.h. w zakresie prowadzenia spraw spółki.

Jeżeli chodzi o uczestnictwo wspólników w zyskach i stratach reguluje to kolejny dyspozytywny art. 51 k.s.h., zgodnie z którym każdy wspólnik ma prawo do równego udziału w zyskach i uczestniczy w stratach w tym samym stosunku bez względu na rodzaj i wartość wkładu. Określony w umowie spółki udział wspólnika w zysku odnosi się w razie wątpliwości także do jego udziału w stratach. Umowa spółki może zwolnić wspólnika od udziału w stratach. W związku z tym, aby spełnić wymogi zadania, należało zmodyfikować postanowienia k.s.h. poprzez wskazanie procentowego udziału uczestnictwa w zyskach, a także poprzez wyłączenie jednego ze wspólników z uczestnictwa w stratach.

W kwestii podziału majątku likwidacyjnego należy odwołać się do art. 82 k.s.h., w myśl którego z majątku spółki spłaca się przede wszystkim zobowiązania spółki oraz pozostawia się odpowiednie kwoty na pokrycie zobowiązań niewymagalnych lub spornych. Pozostały majątek dzieli się między wspólników stosownie do postanowień umowy spółki. W przypadku braku stosownych postanowień umowy spłaca się wspólnikom udziały. Nadwyżkę dzieli się między wspólników w takim stosunku, w jakim uczestniczą oni w zysku. W związku z tym, iż stan faktyczny wskazuje, że podział majątku likwidacyjnego ma odbiegać od zasad uczestnictwa wspólników w zysku, należało zaproponować osobne postanowienie umowy spółki w zakresie podziału tego majątku.

Kazus 2:

Stan faktyczny

Paweł Ciuraj udzielił pożyczki Stanisławowi Sałudzie na kwotę 100 000 zł. Oprocentowanie pożyczki zostało ustalone w wysokości 8 proc. w skali roku. Tytułem zabezpieczenia zwrotu pożyczki wraz z odsetkami Stanisław Sałuda postanowił dokonać przewłaszczenia na zabezpieczenie należących do niego udziałów w spółce Language School sp. z o.o. z siedzibą w Poznaniu. W przypadku spłaty pożyczki wraz z odsetkami przez Stanisława Sałudę własność udziałów ma przejść na niego automatycznie, bez potrzeby dokonywania jakiegokolwiek dodatkowego rozporządzania udziałami przez Pawła Ciuraja.

Zadanie:

Przygotuj projekt postanowień umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie uwzględniający założenia przedstawione w stanie faktycznym.

Rozwiązanie

Umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie

zawarta w dniu 5 października 2014 r. pomiędzy

Stanisławem Sałudą zamieszkałym w Poznaniu, przy ul. Mokrej 9/12, posiadającym numer PESEL 85079800999 (zwanym dalej „Przewłaszczającym") a Pawłem Ciurajem zamieszkałym w Szczecinie, przy ul. Dziwnej 90/23, posiadającym numer PESEL 85012200998 (zwanym dalej „Uprawnionym")

(...) § 5.

1. Z zastrzeżeniem spełnienia się warunku rozwiązującego określonego w ust. 2 poniżej, dla zabezpieczenia spłaty pożyczki wraz z odsetkami, Przewłaszczający niniejszym przenosi na rzecz Uprawnionego własność 100 udziałów o wartości nominalnej 50,- zł każdy udział („Udziały") spółki pod firmą Language School Sp. z o.o. z siedzibą w Poznaniu, przy ul. Cichej 9/19, 61-600 Poznań, wpisanej do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego prowadzonego przez Sąd Rejonowy w Poznaniu, X Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS 0000890765, NIP 5479870987, REGON 12345678, o kapitale zakładowym 50 000,- zł („Spółka"), zaś Uprawniony nabywa Udziały Spółki.

2. Niniejsza umowa jest zawarta pod warunkiem rozwiązującym polegającym na spłacie przez Przewłaszczającego pożyczki wraz z odsetkami w pełnej wysokości w terminie, o którym mowa w umowie pożyczki z dnia 5 października 2014 r. zawartej pomiędzy Przewłaszczającym a Uprawnionym.

Wyjaśnienie:

Konstrukcja przewłaszczenia na zabezpieczenie ma na celu zabezpieczenie roszczeń wierzyciela w stosunku do dłużnika. W obrocie prawnym funkcjonuje kilka rodzajów umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie. Najbardziej popularnymi sposobami przewłaszczenia są przewłaszczenie warunkowe, dokonywane pod warunkiem zawieszającym bądź rozwiązującym. W pierwszym z przypadków ziszczenie się warunku zawieszającego powoduje przejście prawa własności przedmiotu zabezpieczenia na uprawnionego. W drugim przypadku przedmiot zabezpieczenia przechodzi z powrotem na przewłaszczającego z chwilą ziszczenia się warunku rozwiązującego. W obu konstrukcjach własność udziałów przechodzi odpowiednio na uprawnionego bądź przewłaszczającego z chwilą ziszczenia się odpowiednio warunku zawieszającego bądź rozwiązującego. Prawidłowe rozwiązanie niniejszego zadania wymagało sporządzenia postanowień umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie z warunkiem rozwiązującym polegającym na spłacie przez przewłaszczającego wierzytelności wynikających z umowy pożyczki. Udziały spółki z o.o. nie mają formy dokumenty, a więc przeniesienie ich własności nie wymaga wydania jakiegokolwiek dokumentu poświadczającego własność akcji. Inne kwestie, na które należy zwrócić uwagę, to ewentualna konieczność uzyskania zgód organów Spółki na rozporządzenie udziałem, czy kwestia skorzystania z ewentualnego prawa pierwszeństwa bądź prawa pierwokupu przez pozostałych wspólników. Te lub inne ograniczenia wynikać będą przede wszystkim z umowy Spółki. W tym przypadku pozostawało to jednak poza zakresem przedstawionego zadania.

Zwracam również uwagę na fakt, iż warunkiem rozwiązującym nie powinna być wyłącznie spłata zobowiązania w całości, lecz jego spłata w terminie określonym w umowie pożyczki. Sformułowanie warunku jako spłata pożyczki wraz z odsetkami bez określania terminu stawiałoby uprawnionego w niekorzystnej sytuacji, bowiem po spłacie pożyczki po terminie, uprawniony byłby zobowiązany przenieść własność udziałów z powrotem na przewłaszczającego w sytuacji gdy przykładowo zbył je celem odzyskania wierzytelności pieniężnej. Mniej popularnym sposobem przewłaszczenia na zabezpieczenie jest przewłaszczenie bezwarunkowe. W takiej sytuacji po spełnieniu zobowiązania przez przewłaszczającego bądź ewentualnie przez osobę trzecią, jeżeli przewłaszczający zabezpiecza cudzy dług, uprawniony jest zobowiązany na podstawie umowy do zwrotnego przewłaszczenia przedmiotu zabezpieczenia. Rozwiązanie to jest w mojej opinii mało praktyczne i wymaga podjęcia dodatkowych czynności przez obie strony, tj. zawarcia odrębnej umowy w zakresie zwrotnego przeniesie własności przewłaszczonego przedmiotu zabezpieczenia. Co więcej zawarcie tego typu umowy stawia w niekorzystnej sytuacji przewłaszczającego, który pomimo spłaty zobowiązania w przypadku złej woli uprawnionego nie stanie się z powrotem właścicielem przewłaszczonego przedmiotu zabezpieczenia. W takim przypadku, jeżeli przewłaszczający nie zabezpieczył się w innym sposób na taki wypadek, pozostaje mu sądowne dochodzenie zwrotnego przeniesienia własności przedmiotu zabezpieczenia.

Aplikacje/Egzaminy Prawnicze

Kazus 1:

Pozostało 97% artykułu