Sprzeciw od decyzji administracyjnej został wprowadzony do polskiego porządku prawnego ponad pół roku temu, zastępując w pewnych sytuacjach skargę. Od tego czasu można zauważyć kształtującą się praktykę w zakresie stosowania tego środka, choć nadal nie jest ona wolna od licznych wątpliwości, występujących zarówno po stronie organów, jak i stron prowadzonych przez nie postępowań.
Nie zawsze skarga
Postępowanie administracyjne jest co do zasady dwuinstancyjne, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej – art. 15 ustawy z 14 czerwca 1960 roku Kodeks postępowania administracyjnego (dalej k.p.a.). Jeżeli zatem strona nie jest zadowolona z decyzji lub postanowienia, może je co do zasady zaskarżyć do organu drugiej instancji. Sprawa jest wówczas ponownie merytorycznie rozpatrywana, a ostateczne ustalenia mogą być następnie zweryfikowane pod względem zgodności z prawem przez sąd administracyjny, po złożeniu skargi przez stronę.
Zdarzyć się może i tak, że zamiast załatwienia sprawy co do meritum, zostanie wydana decyzja kasacyjna, uchylająca rozstrzygnięcie organu pierwszej instancji i przekazująca mu sprawę do ponownego rozpoznania, stosownie do art. 138 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego. Jej prawidłowość będzie wówczas nadal kontrolowana przez sąd administracyjny, przy czym nie na skutek skargi (jak dotychczas), ale sprzeciwu.
Środek ten został wprowadzony na mocy art. 9 pkt 7 ustawy z 7 kwietnia 2017 roku o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw (dalej ustawa nowelizująca). Wskazana nowelizacja miała na celu przyspieszenie i uproszczenie postępowania w przedmiocie sądowej kontroli decyzji kasacyjnej, a przede wszystkim istotnie zmniejszenie ilości tego typu rozstrzygnięć, wydawanych przez organy drugiej instancji. Jej założeniem było także zmobilizowanie organów, aby co do zasady zmierzały do dwukrotnego merytorycznego rozpoznania sprawy, a nie dokonania tylko i wyłącznie kontroli rozstrzygnięcia organu pierwszej instancji, zakończonej jego uchyleniem i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania.
Wymogi formalne
Stosownie do art. 64b § 2 ustawy z 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, sprzeciw powinien spełniać wymogi pisma procesowego, określone w art. 46 tej ustawy. >patrz ramka.