Jak wnieść sprzeciw od decyzji administracyjnej

Sprzeciw od decyzji administracyjnej w pewnych sytuacjach zastąpił skargę. Strona ma teraz tylko 14 dni na zaskarżenie tego rozstrzygnięcia.

Publikacja: 30.01.2018 05:50

Jak wnieść sprzeciw od decyzji administracyjnej

Foto: 123RF

Sprzeciw od decyzji administracyjnej został wprowadzony do polskiego porządku prawnego ponad pół roku temu, zastępując w pewnych sytuacjach skargę. Od tego czasu można zauważyć kształtującą się praktykę w zakresie stosowania tego środka, choć nadal nie jest ona wolna od licznych wątpliwości, występujących zarówno po stronie organów, jak i stron prowadzonych przez nie postępowań.

Nie zawsze skarga

Postępowanie administracyjne jest co do zasady dwuinstancyjne, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej – art. 15 ustawy z 14 czerwca 1960 roku Kodeks postępowania administracyjnego (dalej k.p.a.). Jeżeli zatem strona nie jest zadowolona z decyzji lub postanowienia, może je co do zasady zaskarżyć do organu drugiej instancji. Sprawa jest wówczas ponownie merytorycznie rozpatrywana, a ostateczne ustalenia mogą być następnie zweryfikowane pod względem zgodności z prawem przez sąd administracyjny, po złożeniu skargi przez stronę.

Zdarzyć się może i tak, że zamiast załatwienia sprawy co do meritum, zostanie wydana decyzja kasacyjna, uchylająca rozstrzygnięcie organu pierwszej instancji i przekazująca mu sprawę do ponownego rozpoznania, stosownie do art. 138 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego. Jej prawidłowość będzie wówczas nadal kontrolowana przez sąd administracyjny, przy czym nie na skutek skargi (jak dotychczas), ale sprzeciwu.

Środek ten został wprowadzony na mocy art. 9 pkt 7 ustawy z 7 kwietnia 2017 roku o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw (dalej ustawa nowelizująca). Wskazana nowelizacja miała na celu przyspieszenie i uproszczenie postępowania w przedmiocie sądowej kontroli decyzji kasacyjnej, a przede wszystkim istotnie zmniejszenie ilości tego typu rozstrzygnięć, wydawanych przez organy drugiej instancji. Jej założeniem było także zmobilizowanie organów, aby co do zasady zmierzały do dwukrotnego merytorycznego rozpoznania sprawy, a nie dokonania tylko i wyłącznie kontroli rozstrzygnięcia organu pierwszej instancji, zakończonej jego uchyleniem i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania.

Wymogi formalne

Stosownie do art. 64b § 2 ustawy z 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, sprzeciw powinien spełniać wymogi pisma procesowego, określone w art. 46 tej ustawy. >patrz ramka.

W odróżnieniu od skargi, w sprzeciwie nie ma obowiązku wskazania naruszenia prawa lub interesu prawnego. Może być w nim jednak dodatkowo zawarty wniosek o wymierzenie organowi grzywny, gdyby nie zachował on terminów do przekazania sprzeciwu sądowi wraz z uporządkowanymi aktami sprawy. Jej wysokość jest określana na podstawie art. 154 § 6 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, tj. do dziesięciokrotności przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie odrębnych przepisów.

Wniesienie sprzeciwu

Jak stanowi art. 64c § 1 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, sprzeciw od decyzji wnosi się w terminie 14 dni od dnia doręczenia skarżącemu decyzji. Strona ma zatem dużo mniej czasu na zaskarżenie tego rozstrzygnięcia, w porównaniu ze skargą.

We wskazanym terminie sprzeciw powinien być wniesiony do sądu administracyjnego za pośrednictwem organu, który wydał decyzję, będącą przedmiotem zaskarżenia. Organ może jednak w ciągu 14 dni uchylić swoją decyzję i wydać nową w oparciu o art. 138 § 1 albo § 4 Kodeksu postępowania administracyjnego. Jeżeli jednak się na to nie zdecyduje, ciąży na nim obowiązek przekazania sprzeciwu wraz z aktami sprawy do sądu administracyjnego. Warto w tym miejscu dodać, że w przypadku, gdyby organ zwlekał z przekazaniem sprzeciwu, to w takiej sytuacji sąd ma możliwość jego rozpoznania w oparciu o nadesłany przez stronę odpis, a także wymierzenia organowi grzywny na wniosek skarżącego. Ponadto, w celu ograniczenia tworzenia przez organ dodatkowego uzasadnienia decyzji, a w konsekwencji jego niedopuszczalnego uzupełniania już po wydanym rozstrzygnięciu, ustawodawca zrezygnował z możliwości złożenia przez organ odpowiedzi na sprzeciw.

Co istotne, termin do wniesienia sprzeciwu zostanie zachowany, jeżeli strona skieruje go wprost do sądu administracyjnego. W takim przypadku sąd samodzielnie wezwie organ do przekazania mu kompletnych i uporządkowanych akt sprawy w terminie 14 dni od otrzymania przez niego wezwania. Jednocześnie, z założenia ustawodawcy, sprzeciw od decyzji ma zostać rozpoznany szybciej, w skróconej procedurze, a zatem w terminie 30 dni od dnia jego wpływu, na posiedzeniu niejawnym (wyjątkowo na rozprawie, na którą zostanie przekazany przez sąd). Rozwiązania te mają służyć ekonomii procesowej, skracając do minimum czas niezbędny do rozpoznania tego środka.

Przykład:

Piotr Nowak otrzymał decyzję kasacyjną 4 grudnia 2017 roku. Postanowił ją zaskarżyć, nadając sprzeciw listem poleconym 18 grudnia 2017 bezpośrednio do właściwego sądu administracyjnego. Termin do wniesienia sprzeciwu został zachowany, pomimo braku jego wniesienia za pośrednictwem organu w ustawowym terminie.

Zakres kontroli sądowej

Przedmiotem oceny dokonywanej przez sąd po wniesieniu sprzeciwu jest jedynie weryfikacja, czy ziściły się przesłanki do wydania decyzji kasacyjnej, określonej w art. 138 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego, a zatem, czy prawidłowo decyzja organu pierwszej instancji została uchylona a sprawa przekazana do ponownego rozpoznania. Takie rozstrzygniecie może zapaść tylko i wyłącznie wtedy, gdy doszło do naruszenia przepisów postępowania, a konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy ma istotny wpływ na rozstrzygnięcie. Sąd nie powinien wobec tego wkraczać w ocenę aspektów merytorycznych, dotyczących prawa materialnego, skoro co do zasady nie mogło to nastąpić wobec zakończenia sprawy decyzją kasacyjną.

Zastosowanie przepisów o skardze

Zgodnie z art. 64b § 1 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, do sprzeciwu od decyzji stosuje się odpowiednio przepisy o skardze, o ile ustawa nie stanowi inaczej.

Przykład:

Decyzja wojewody uchylająca decyzję starosty (dotycząca zatwierdzenia projektu budowlanego i udzielenia pozwolenia na budowę) oraz przekazująca sprawę do ponownego rozpoznania temu organowi, została doręczona Janowi Kowalskiemu 1 grudnia 2017 roku. Jan Kowalski złożył sprzeciw od decyzji wojewody 19 grudnia 2017 roku. Sprzeciw podlega odrzuceniu, jako wniesiony po terminie zgodnie z art. 64b § 1 w zw. z art. 58 § 1 pkt 2 i § 3 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnym, a zatem stosowanych odpowiednio przepisów o skardze.

Uczestnicy postępowania sądowego

W świetle art. 64b § 3 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, art. 33 tej ustawy nie stosuje się w postępowaniu wszczętym sprzeciwem od decyzji. Oznacza to, że stronami takiego postępowania są wyłącznie: podmiot wnoszący sprzeciw i organ, co potwierdza również orzecznictwo sądowe (tak m.in.: Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 7 grudnia 2017 roku, sygn. akt: II OSK 3001/17; Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w postanowieniu z 13 grudnia 2017 roku, sygn. akt: II SA/Ol 542/17; Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z 26 września 2017 roku, sygn. akt: III SA/Kr 943/17). Zdarza się jednak w praktyce sądowej, iż krąg stron tego postępowania jest rozszerzany w sposób całkowicie nieuprawniony na inne podmioty, wbrew powyższym regułom.

Przykład:

Jan Kowalski jako inwestor zaskarżył decyzję wojewody uchylającą decyzję starosty (w przedmiocie zatwierdzenia projektu budowlanego i udzielenia pozwolenia na budowę) oraz przekazującą sprawę do ponownego rozpoznania temu organowi, wnosząc sprzeciw.

Stroną postępowania sądowoadministracyjnego na skutek wniesionego sprzeciwu jest jedynie Jan Kowalski oraz Wojewoda.

Opłata sądowa

Stosownie do art. 230 § 1 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, od pism wszczynających postępowanie przed sądem administracyjnym w danej instancji pobiera się wpis stosunkowy lub stały. Pismem tym jest również sprzeciw od decyzji, a zatem jego skuteczne wniesienie wiąże się z uiszczeniem wpisu. Do niedawna brak było regulacji, która wprost wskazywałaby wysokość tej opłaty.

W świetle powyższego, zgodnie z art. 64 § 1 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi do sprzeciwu stosowano odpowiednio przepisy o skardze, a zatem Rozporządzenie Rady Ministrów z 16 grudnia 2003 roku w sprawie wysokości oraz szczególnych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Powstawały jednak wówczas pytania, czy wartość ta powinna być wyznaczona poprzez przedmiot danej sprawy, czy też na innych zasadach. Aspekt ten przesądził Naczelny Sąd Administracyjny w wydanych postanowieniach (m.in. z 9 listopada 2017 roku, sygn. akt: II OZ 1339/17 oraz 17 listopada 2017 roku, sygn. akt: II OZ 1413/17) podnosząc, że bez znaczenia pozostaje pierwotny przedmiot sprawy, gdyż wysokość wpisu winna zostać ustalona na podstawie § 2 ust. 6 powołanego rozporządzenia, wynosząc 200 zł.

Wszelkie wątpliwości w zakresie wysokości wpisu sądowego od sprzeciwu od decyzji zostały ostatecznie rozstrzygnięte w rozporządzeniu Rady Ministrów z 27 listopada 2017 roku, zmieniającym Rozporządzenie w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi, które weszło w życie 7 grudnia 2017 roku. Stosownie do jego § 1, wpis ten wynosi 100 zł.

Zaskarżenie wyroku po sprzeciwie

Od wyroku uwzględniającego sprzeciw, którym uchylana jest decyzja kasacyjna, nie przysługuje środek odwoławczy, z wyjątkiem zawartego w wyroku postanowienia w przedmiocie grzywny, na które przysługuje zażalenie. Gdyby zaś doszło do oddalenia sprzeciwu od wyroku, wówczas stronie będzie przysługiwała skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego. W tym miejscu warto jednak zaznaczyć, że mając na względzie konieczność zapewnienia szybkości tego postępowania, będzie ona rozpoznana na posiedzeniu niejawnym, w terminie 30 dni od jej wpływu, stosownie do art. 182 § 2a i 182a Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

podstawa prawna: Ustawa z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. DzU z 2017 r., poz. 1257 ze zm.)

podstawa prawna: Ustawa z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. DzU z 2017 r., poz. 1369 ze zm.)

podstawa prawna: Ustawa z 7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw (tekst jedn. DzU z 2017 r., poz. 935)

Co powinien zawierać sprzeciw?

- oznaczenie sądu, do którego jest skierowany (właściwego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego), imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników wraz ze wskazaniem adresu zamieszkania tych podmiotów, a w razie jego braku – adresu do doręczeń lub siedziby stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników,

- oznaczenie rodzaju pisma, a zatem, że stanowi on sprzeciw od decyzji,

- osnowę wniosku lub oświadczenia,

- podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika wraz z dołączeniem pełnomocnictwa lub jego wierzytelnego odpisu,

- wymienienie załączników,

a ponadto zawierać:

- wskazanie zaskarżonej decyzji,

- żądanie jej uchylenia, jako jedynego wniosku zawartego w sprzeciwie, zmierzającego do usunięcia zaskarżonej decyzji z obrotu,

- oznaczenie organu, który wydał zaskarżoną decyzję.

Komentarz eksperta

Katarzyna Marczuk-Pieńkowska, adwokat w Kancelarii Szymańczyk Roman Deresz Karpiński Adwokaci Sp. p.

W świetle art. 17 ust. 1 tej ustawy nowelizującej, ma ona zastosowanie do postępowań przed sądami administracyjnymi, wszczętymi po 1 czerwca 2017 roku, co potwierdza również orzecznictwo sądowe (tak m.in.: Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z 9 listopada 2017 roku, sygn. akt: II OZ 1339/17). Nie powinno być zatem wątpliwości, że w przypadku wydania rozstrzygnięcia kasacyjnego, uprawnionemu podmiotowi przysługuje od niego sprzeciw. Nie było to jednak tak oczywiste z momentem wejścia w życie nowych przepisów, zwłaszcza w pierwszych dniach czerwca 2017 roku. Strony musiały wówczas samodzielnie rozstrzygać, czy właściwym środkiem jest sprzeciw, czy też skarga, także wówczas, gdy decyzja została wydana jeszcze w maju, zaś termin do jej ewentualnego zaskarżenia mijał już w czerwcu.

Sprawę niejednokrotnie komplikowało to, że oba środki różnią się terminem do ich wniesienia, zaś pouczenie organu, które powinno być pewnego rodzaju drogowskazem, niestety często zawierało błędną informację o możliwości skorzystania ze skargi, a nie sprzeciwu od decyzji. W takiej sytuacji Wojewódzkie Sądy Administracyjne w przeważających przypadkach odrzucały sprzeciwy wniesione po terminie, a oznaczone jako skargi, nawet w przypadku, gdy strona oparła się o pouczenie, które okazało się błędne. W celu złagodzenia negatywnych skutków tych orzeczeń, sądy wskazywały na możliwość złożenia wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia sprzeciwu. Stanowisko to zostało jednak niedawno „przełamane" najnowszymi orzeczeniami Naczelnego Sądu Administracyjnego, w których zasadnie wskazano, że skutki prawne błędnego pouczenia o środkach zaskarżenia powinny być jednolite zarówno na drodze postępowania administracyjnego jak i postępowania sądowego. W konsekwencji, skutkiem prawnym ochrony wynikającej z art. 112 Kodeksu postępowania administracyjnego w przypadku wniesienia spóźnionego środka zaskarżenia do sądu, który wpłynął z zachowaniem terminu błędnie podanego w pouczeniu, jest obowiązek wojewódzkiego sądu administracyjnego rozpatrzenia go bez potrzeby wnoszenia wniosku o przywrócenie terminu (tak: Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniach z: 22 listopada 2017 roku, sygn. akt: II OZ 1446/17; 29 listopada 2017 roku, sygn. akt: II OZ 1463/17; 10 listopada 2017 roku, sygn. akt: II OZ 1382/17; 30 października 2017 roku, sygn. akt: II OZ 1326/17 oraz 26 października 2017 roku, sygn. akt: II OZ 1206/17).

Sprzeciw od decyzji administracyjnej został wprowadzony do polskiego porządku prawnego ponad pół roku temu, zastępując w pewnych sytuacjach skargę. Od tego czasu można zauważyć kształtującą się praktykę w zakresie stosowania tego środka, choć nadal nie jest ona wolna od licznych wątpliwości, występujących zarówno po stronie organów, jak i stron prowadzonych przez nie postępowań.

Nie zawsze skarga

Pozostało 97% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe