Chodzi o uchwaloną jednogłośnie przez Sejm 16 października 2019 r. ustawę o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz ustawy – Kodeks postępowania cywilnego. Wejdzie ona w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

Surowa kara także dla matki

Ustawa ma na celu penalizację nielegalnych lub przeprowadzonych z obejściem prawa adopcji dzieci. Dotychczas odpowiedzialność karna groziła jedynie za organizowanie nielegalnych adopcji na szeroką skalę. Można za to trafić do więzienia na okres od 3 miesięcy do 5 lat. Nowelizacja Kodeksu karnego powoduje, że bezkarne nie pozostaną również „pojedyncze" nielegalne adopcje.

- Zapełniamy lukę w prawie, która pozwalała na groźny proceder nielegalnych adopcji. Podejmujemy zdecydowaną walkę z szarą strefą adopcyjną – powiedział sekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Michał Wójcik, który nadzorował prace nad ustawą.

Karalne stanie się zarówno oddanie dziecka do adopcji przez osobę, której przysługuje nad nim władza rodzicielska (art. 211a § 2 k.k.), jak i przyjęcie dziecka do adopcji przez osobę, od której to dziecko nie pochodzi, niebędącej jego biologicznym rodzicem (art. 211a § 3 k.k.), jeżeli osoba ta czyni to w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej przy jednoczesnym zatajeniu tego faktu przed sądem orzekającym w postępowaniu o przysposobienie, albo czyni to z pominięciem postępowania o przysposobienie.

To oznacza, że karę poniesie zarówno matka, która zgodzi się na adopcję z pominięciem odpowiedniego postępowania sądowego (np. poprzez fałszywe wskazanie ojcostwa), jak i osoba czy osoby, które przyjmą dziecko. Mogą oni trafić nawet na 5 lat do więzienia.

Taka sama kara będzie grozić osobie, która zatai przed sądem przyjmującym oświadczenie o wyrażeniu zgody na przysposobienie dziecka w przyszłości bez wskazania osoby przysposabiającego, że oddała dziecko za pieniądze lub inną korzyść. Jeśli zatai to – narazi się na 5 lat więzienia. Jeśli nie zatai – sąd uzna, czy doszło do transakcji, która wyklucza możliwość adopcji, czy jedynie do nieznaczącej gratyfikacji. Chodzi o to, by nie przekreślać adopcji w przypadkach, gdy matka przyjmie od przyszłych rodziców adopcyjnych drobny prezent, np. pieluszki czy mleko dla niemowlęcia.

Sądy pouczą

Ustawa wprowadza na potrzeby prawa karnego, w art. 115 k.k., definicję legalną terminu „adopcja".

Zmiany w Kodeksie postępowania cywilnego stanowią uzupełnienie rozwiązań przewidzianych w Kodeksie karnym i nakładają na sąd obowiązek pouczenia uczestników postępowania o przysposobienie o treści norm karnych zawartych w art. 211a § 2 pkt 1 oraz § 3 Kodeksu karnego oraz jeżeli uczestnik działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej o obowiązku złożenia oświadczenia, że działał w takim właśnie celu.

Obowiązek pouczenia dotyczy również spraw związanych z wyrażeniem zgody na przysposobienie dziecka w przyszłości bez wskazania osoby przysposabiającego.

Ustawa zawiera również przepis przejściowy, który nakazuje stosowanie obowiązku pouczenia do spraw będących w toku w dniu wejścia w życie ustawy.

Ministerstwo Sprawiedliwości podaje, że według szacunkowych ocen, w Polsce może dochodzić rocznie nawet do 2 tys. przypadków handlu dziećmi, przy około 3 tys. legalnych adopcji. Część dzieci nielegalną drogą trafia za granicę.