Prawo karne: rośnie liczba recydywistów

W ostatnich dziesięciu latach liczba przestępstw w Polsce spadła z 500 do 300 tys. W tym samym czasie jednak wzrosła powrotność do przestępstwa z 60 do 110 tys. Każdego roku skazywanych jest ponad 400 tys. osób. Większość wyroków – ponad 50 proc. – zapada w zawieszeniu. W 2007 r. skazano 13 tys. recydywistów, a pięć lat później – ponad 19 tys. Zwiększyła się też liczba osób skazywanych ponownie za najcięższe przestępstwa, m.in. zabójstwa i gwałty.

Dlaczego recydywa rośnie w siłę?

– Nie działa system resocjalizacji, przestępcy nie boją się kary, źle działa kuratela –twierdzi prof. Brunon Hołyst, kryminolog.

– Polityka karna nie zdaje egzaminu. Kary w zawieszeniu demoralizują przestępców – dodaje dr Łukasz Kosiński z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, specjalista w sprawach recydywy.

Zawieszają, ile mogą

A polskie sądy najczęściej w całej Europie orzekają kary więzienia z warunkowym zawieszeniem – tak wynika z danych Ministerstwa Sprawiedliwości. To od 55 do 60 proc. wszystkich wyroków. Sporo z nich jest zawieszanych na wyrost, bo sądy nie mają wystarczających danych, by sporządzić prognozę kryminologiczną oskarżonego. W Polsce mamy przypadki zawieszeń nawet kilkudziesięciu wyroków wydanych na tę samą osobę. Ponad 700 osób ma na koncie osiem zawieszonych wyroków, a liczba skazanych, którym karę zawieszono dwa czy trzy razy, idzie w tysiące. Rekordzista miał zawieszony wyrok aż 32 razy.

– To, co robią sądy, można nazwać psuciem polityki karnej, bo co to za kara, która de facto karą nie jest. Bywa, że środowisko, a nawet rodzina, o niej nie wie. Jestem zwolennikiem kary szybkiej i nieuchronnej – mówi Mateusz Kosiński pracujący ze skazanymi w Krakowie. I zastrzega, że lepiej, by była krótsza niż dłuższa, ale odłożona na półkę.

Jest jednak szansa, że liczba wyroków w zawiasach się zmniejszy. Zreformowane od lipca 2015 r. prawo karne ogranicza bowiem możliwość orzekania kar w zawieszeniu, a stawia na grzywny i karę ograniczenia wolności (także taką, do której wykorzystuje się system dozoru elektronicznego).

Nawet jeśli ktoś trafi już do więzienia, to po wyjściu nie ma szansy na łatwy powrót do życia na wolności.

Sami sobie winni

– Policja nie interesuje się ich życiem po opuszczeniu zakładu karnego – twierdzi prof. Hołyst. I dodaje, że nie ma u nas żadnego systemu readaptacji społecznej.

– Niewielkie pieniądze na podróż do domu nie wystarczą, by zacząć godnie żyć – podkreśla.

– Dla wielu przestępców początki są najtrudniejsze. Często pozostawieni sami sobie, z ciążącym na nich obowiązkiem alimentacyjnym są wręcz zmuszani do popełniania kolejnych przestępstw – mówi Janusz Łukasiewicz, wieloletni wychowawca w Zakładzie Karnym w Rzeszowie. – W efekcie znów trafiają za kraty.