Dochodzenie w Hadze ws. więzień CIA

Międzynarodowy Trybunał Karny zgodził się, by jego prokurator przyjrzał się zbrodniom w Afganistanie popełnianym przez USA i kraje sojusznicze.

Aktualizacja: 06.03.2020 09:09 Publikacja: 05.03.2020 18:49

Stare Kiejkuty, baza wojskowa. To tu miały się mieścić tajne więzienia CIA

Stare Kiejkuty, baza wojskowa. To tu miały się mieścić tajne więzienia CIA

Foto: Fotorzepa, Jakub Dobrzyński

Jednogłośną decyzję Izby Apelacyjnej MTK ogłosił w czwartek w Hadze przewodniczący rozprawie sędzia prof. Piotr Hofmański.

Polski wątek

Trybunał uznał za zasadny wniosek prokurator MTK Fatou Bensoudy, która uznała, że krajowe dochodzenia okazały się nieefektywne, dlatego to w Hadze powinno się wszcząć odpowiednie postępowanie. Ma ono objąć zbrodnie przeciwko ludzkości i zbrodnie wojenne popełnione przez talibów i powiązaną z nimi sieć Haqqani, zbrodnie wojenne afgańskich sił bezpieczeństwa narodowego, szczególnie członków krajowej dyrekcji bezpieczeństwa i afgańskiej policji, ale także – i to budzi najwięcej emocji – zbrodnie wojenne popełnione w latach 2003–2004 w Afganistanie przez wojska USA, a także przez CIA – w tajnych ośrodkach przetrzymywania w Afganistanie i na terytorium innych państw-stron Statutu Rzymskiego. Wśród nich od lat wymieniana jest Polska. Mówiła o tym w wystąpieniu przed MTK adwokat Maria Radziejowska, pełnomocniczka Abd al-Rahima al-Nashiriego, więźnia CIA twierdzącego, że był przetrzymywany także w Polsce. Przekonywała, że śledztwo prokuratora w Hadze pozwoli wyjaśnić sprawę, a nie przeszkodzi dochodzeniom krajowym.

Czytaj także: Tomasz Pietryga: Trybunał w Hadze nie zmieni świata

Domniemanie, że jesteśmy wśród kilku krajów (w Europie także Rumunia), w których mogły się mieścić tajne więzienia CIA, wysunęła w 2005 r. organizacja Human Rights Watch. Miejsce odosobnienia miało być na terenie szkoły wywiadu w Kiejkutach lub w pobliżu lotniska wojskowego w Szymanach na Mazurach. Pośrednio potwierdził to były prezydent Aleksander Kwaśniewski w wywiadzie z 2012 r. dla „Gazety Wyborczej", gdy mówił o „współpracy wywiadowczej" z USA. Inni, w tym były premier Leszek Miller, zaprzeczali, choć w 2014 r. Janusz Zemke, wiceminister obrony w rządzie Millera, przyznał, że strona polska udostępniła USA część ośrodka w Kiejkutach.

Swoje dochodzenie prowadził też Parlament Europejski. Potwierdził, że w Szymanach lądowały samoloty CIA.

W Polsce od 2008 r. prokuratura bada w tajnym śledztwie, czy polskie władze zgodziły się na stworzenie tajnych więzień CIA w latach 2002–2003 oraz czy po stronie polskiej wiedziano oraz godzono się na tortury, jakim w punkcie zatrzymań mieli być poddawani podejrzewani o terroryzm. W styczniu 2014 r. krakowska prokuratura ujawniła, że w śledztwie zarzuty przedstawiono jednej osobie. Nie podano, ani komu, ani kiedy zarzuty postawiono. Śledztwo pozostaje jednym z najtajniejszych postępowań w polskim wymiarze sprawiedliwości.

– W Polsce prokuraturze raczej nie zależy na wyjaśnieniu tej sprawy – taki wniosek wyciągam z moich w niej działań jako rzecznika praw obywatelskich – mówi nam dr hab. Adam Bodnar.

Pomocy nie będzie

Polskie śledztwo przedłużano wielokrotnie. Prokuratura wysłała wiele wniosków do USA o pomoc prawną, ale od początku spotykały się z odmową, z powołaniem się na bezpieczeństwo narodowe.

Mikołaj Pietrzak adwokat pełnomocnik więźnia CIA

To wielki krok w kierunku ujawnienia prawdy o zbrodniach popełnionych z udziałem władz demokratycznych państw – w tym USA i Polski. Oczekujemy, że niezależne śledztwo prokuratora Międzynarodowego Trybunału Karnego w Hadze doprowadzi do pociągnięcia do odpowiedzialności osób winnych poważnych zbrodni, niezależnie od tego, czy zajmowali lub zajmują stanowiska polityczne oraz czy działali w służbach specjalnych. Na takich osobach ciąży jeszcze większy obowiązek respektowania konstytucji i praw człowieka niż na zwykłych obywatelach. Fakt, że musiało dojść do śledztwa MTK, jest wynikiem niezdolności państwa polskiego do zmierzenia się ze zbrodniami popełnionymi przy udziale jego wysokich funkcjonariuszy. Nie zdaliśmy testu praworządności.

Jednogłośną decyzję Izby Apelacyjnej MTK ogłosił w czwartek w Hadze przewodniczący rozprawie sędzia prof. Piotr Hofmański.

Polski wątek

Pozostało 96% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Materiał Promocyjny
Co czeka zarządców budynków w regulacjach elektromobilności?
Prawo w Firmie
Trudny państwowy egzamin zakończony. Zdało tylko 6 osób
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Reforma TK w Sejmie. Możliwe zmiany w planie Bodnara