Jeśli komornik nalicza VAT, a taka jest obecnie praktyka, jego przychód jest mniejszy o podatek.

To sedno najnowszej uchwały Sądu Najwyższego, niekorzystnej dla komorników, ale korzystnej dla milionów dłużników, gdyż to oni ponoszą koszty egzekucji, a czasem i wierzycieli.

Uchwała oznacza, że jeżeli zgodnie z ustawą o komornikach opłata wynosi np. 1000 zł, to komornik może pobrać tylko 1000, a nie 1230 zł, jak to teraz powszechnie ma miejsce.

Prawo nie określa wyraźnie tych kwestii, wyjaśnił je natomiast minister finansów w interpretacji z 9 czerwca 2015 r., stwierdzając, że każdy komornik jest podatnikiem VAT. I wtedy spory się nasiliły.

Skutki interpretacji

Do tej interpretacji, ale w wersji, że VAT jest już w opłacie, zastosował się białostocki Sąd Rejonowy, i zmniejszył pobraną przez komornika opłatę z 45 tys. zł do 36,6 tys. zł, tj. o 8,4 tys. zł VAT. Rozpatrując zaś zażalenie komornika, tamtejszy Sąd Okręgowy postanowił zwrócić się do SN o rozstrzygnięcie wątpliwości, czy komornik sądowy uprawniony jest do podwyższenia opłaty egzekucyjnej o stawkę VAT.

Uchwała SN nie pozostawia wątpliwości: komornik nie może jej podwyższyć.

Jak zaznaczyła w uzasadnieniu sędzia SN Katarzyna Tyczka-Rote, uchwała nie przesądza, czy komornicy powinni płacić VAT czy nie, czy interpretacja MF jest trafna, ale stanowi, że opłaty komornicze nie mogą przekroczyć ustawowych stawek. Podatek ma być w tej sytuacji liczony metodą „w stu", a nie „od stu", ponieważ metoda „od stu" powodowałaby de facto podwyższenie opłaty egzekucyjnej.

Pole sporu

Sąd Najwyższy, posiłkując się ustawą o cenach, wskazał, że jeśli przy cenie nie ma wzmianki o pobieraniu VAT, to należy przyjąć, że podatek jest wliczony w cenę. Z kolei przy opłatach adwokackich czy radcowskich za urzędówki przepisy wyraźnie przewidziały VAT. Dodajmy, że nastąpiło to po pewnym okresie sporów.

– Uchwała SN ogranicza pole sporu, gdyż dłużnik nie będzie więcej płacił z powodu doliczenia VAT, ale w pełni go nie usuwa – mówi prof. Feliks Zedler, specjalista od prawa egzekucyjnego z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. – Uważam bowiem, że komornicy nie powinni pobierać i płacić VAT, gdyż nie są usługodawcami, ale elementem wymiaru sprawiedliwości.

Podobne stanowisko zajęły ostatnio trzy sądy administracyjne, w tym WSA w Poznaniu, który orzekł 14 czerwca br., że w świetle art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług komornik nie jest podatnikiem tego podatku, ponieważ pobierając opłaty egzekucyjne, nie wykonuje tych czynności na podstawie umów cywilnych (I SA/Po 309/16).

Zgadzam się z tym stanowiskiem, ale na jego ugruntowanie potrzeba ze dwa–trzy lata – mówi „Rz" Jarosław Świeczkowski, komornik z Pomorza. – Liczę zatem, że minister finansów zmieni swoje stanowisko (interpretację). Pytanie, ilu komorników w tym czasie splajtuje.

Rafał Fronczek - prezes Krajowej Rady Komorniczej

Jeżeli utrzyma się stanowisko, że VAT ma zawierać się w opłacie egzekucyjnej, to przychody komorników spadną o blisko 20 proc., znaczna część kancelarii upadnie, co doprowadzi do zapaści egzekucji sądowej. Takie skutki wynikają z analiz przygotowanych przez Instytut Wymiaru Sprawiedliwości oraz przez niezależnego doradcę o międzynarodowej renomie. W każdym razie kwestia opodatkowania czynności komorników podatkiem VAT wymaga jednoznacznego określenia w ustawie, czy komornik obowiązany jest uiszczać VAT, a jeżeli tak, to na jakich zasadach. Trudno bowiem sobie wyobrazić, że ma odprowadzać tę daninę z pieniędzy przeznaczonych na finansowanie egzekucji.