- Urodziłem się 9 grudnia 1951 r. Nabyłem prawo do emerytury okresowej z KRUS (po rencie strukturalnej). Będąc na rencie strukturalnej, prowadziłem działalność gospodarczą, opłacając pełne składki ZUS. Łącznie z poprzednimi okresami składkowymi ze stosunku pracy, nabyłem prawo do emerytury częściowej z ZUS. Po otrzymaniu dwóch pozytywnych decyzji, ZUS cofnął dodatek za lata składkowe w KRUS, ale KRUS zmienił decyzję na negatywną. Wiem, że emerytura okresowa KRUS podlega tym samym przepisom, co emerytura rolnicza, a więc zgodnie z art. 33 ust. 2a (DzU z 2008 r. nr 50, poz. 291 ze zm.) umożliwia pobieranie dwóch emerytur. Tylko czy art. 26b (DzU z 2016 r., poz. 887) może mieć tutaj zastosowanie? Według mnie wynika to bezpośrednio z art. 24 ust. 1. Czy decyzja KRUS jest słuszna? – pyta czytelnik.

Decyzja KRUS jest słuszna. Wynika to z analizy przepisów art. 33 ust. 1–2a ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 277 ze zm.; dalej: ustawa KRUS). Odnoszą się one do zbiegu uprawnień emerytalno-rentowych.

Z art. 33 ust. 2 ustawy KRUS wynika, że w razie zbiegu prawa do emerytury lub renty przysługującej na podstawie ustawy (KRUS), z prawem do emerytury lub renty z innego ubezpieczenia społecznego (ZUS), uprawnionemu wypłaca się jedno świadczenie – wybrane przez niego, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 (ust. 3 i 4 dotyczą innych zbiegów świadczeń niż te objęte podanym stanem faktycznym). Oznacza to, że w razie zbiegu prawa do ww. świadczeń, co do zasady, wypłaca się tylko jedno z nich (wybrane przez uprawnionego) – z ZUS albo z KRUS.

Cytowany przepis nie ma jednak zastosowania do osób uprawnionych jednocześnie do emerytury rolniczej oraz do emerytury przyznanej na podstawie art. 24 ust. 1, art. 24a lub art. 184 przepisów emerytalnych. To wyjątek umożliwiający wypłatę dwóch świadczeń.

Wyjątek od reguły

Zasada niełączenia świadczeń doznała ograniczeń wskutek zmian wprowadzonych ustawą z 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 1097). Wyłączono nią możliwość uwzględnienia przy emeryturze rolniczej dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r. okresów ubezpieczenia innego niż rolnicze. Co jednak ważniejsze, wobec tych osób wyłączono konieczność wyboru tylko jednego świadczenia (z art. 33 ust. 2).

Do ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników wprowadzono wówczas art. 33 ust. 2a. Zgodnie z nim: Przepisu ust. 2 nie stosuje się do osób (red.: urodzonych po 31 grudnia 1948 r.) uprawnionych jednocześnie do emerytury rolniczej oraz do emerytury przyznanej na podstawie art. 24 ust. 1, art. 24a lub art. 184 przepisów emerytalnych.

Dwa rodzaje wypłat...

Wspomniana ustawa o emeryturach kapitałowych w art. 42 reguluje kwestie nabycia prawa do dwóch świadczeń. Zgodnie z jej art. 42 ust. 1 osobie urodzonej po 31 grudnia 1948 r., której przed dniem wejścia w życie tej ustawy ustalono prawo do emerytury rolniczej z zaliczeniem okresów, o których mowa w art. 20 ust. 1 pkt 3 ustawy wymienionej w art. 33, a która po dniu wejścia w życie ustawy osiągnie wiek, o którym mowa w art. 24 ust. 1a i 1b ustawy wymienionej w art. 37, i zgłosi wniosek o emeryturę z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych określoną w art. 24 lub art. 184 ustawy wymienionej w art. 37, przysługuje – w zależności od jej wyboru – emerytura rolnicza ustalona z zaliczeniem wskazanych okresów albo emerytura z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Prawo do emerytury rolniczej oraz do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przysługuje, jeżeli po wyłączeniu okresów wskazanych w tym przepisie osoba spełnia warunki do emerytury rolniczej (ust. 2 art. 42).

Powyższe prowadzi do wniosku, że osoba urodzona po 31 grudnia 1948 r., która nabędzie prawo do emerytury rolniczej (czyli będzie legitymować się co najmniej 25-letnim okresem podlegania wyłącznie rolniczemu ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu) oraz do emerytury pracowniczej na podstawie art. 24 ust. 1, art. 24a lub art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ma prawo do wypłaty obu świadczeń emerytalnych.

... bez dublowania okresów

Rozważania te potwierdza wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z 6 października 2016 r. (VI I 411/16). Z kolei Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z 9 października 2015 r. (III AUa 714/15) wskazał, że: Dopuszczalna jest kumulacja świadczeń w postaci emerytury rolniczej oraz emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jeżeli ubezpieczony jest osobą, o której mowa w art. 42 ust. 1 ustawy z 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 1097), zaś po wyłączeniu okresów wskazanych w tym przepisie spełnia warunki do emerytury rolniczej.

Przy ustaleniu prawa do emerytury rolniczej wyłączone są okresy, od których zależy prawo do emerytury zgodnie z przepisami emerytalnymi (art. 20 ust. 1 pkt 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników). Jak wskazał SN w wyroku z 9 marca 2011 r. (III UK 83/10): Urodzeni po 31 grudnia 1948 r. nie mają prawa do zaliczenia do okresów wymaganych do emerytury rolniczej okresów, od których zależy prawo do emerytury w systemie powszechnym.

Inny rodzaj świadczenia

O okresowych emeryturach rolniczych mówi z kolei art. 15 ustawy z 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw. Zgodnie z jego ust. 1: „osobie, której upłynął okres, na jaki została przyznana jej renta strukturalna współfinansowana ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej lub ze środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, a która nie osiągnęła wieku emerytalnego, przysługuje okresowa emerytura rolnicza do dnia osiągnięcia tego wieku".

Z decyzji KRUS ewidentnie wynika, że chodzi o cofnięcie prawa do okresowej emerytury rolniczej, a nie do emerytury rolniczej. Okresowa emerytura rolnicza to specyficzne świadczenie. Nie można jej utożsamiać z tradycyjną emeryturą rolniczą.

W kontekście podanego stanu faktycznego, KRUS słusznie uważa, że stosuje się tu art. 33 ust. 2 ustawy KRUS – czyli, że można pobierać tylko jedno świadczenie przy zbiegu różnych systemów ubezpieczeń. Ten wyjątek z ust. 2a (dopuszcza łączenie ww. świadczeń) ma zastosowanie tylko do: emerytury rolniczej (nie okresowej) i emerytury przyznanej na podstawie art. 24 ust. 1, art. 24a lub art. 184 przepisów emerytalnych.

Skoro w podanym przypadku nie ma zbiegu emerytury rolniczej z KRUS z emeryturą z ZUS, to można pobierać tylko jedno świadczenie. Ma tu bowiem zastosowanie ww. art. 33 ust. 2 ustawy KRUS.

Zmiana okoliczności

Innymi słowy – prawo do wypłaty emerytur na podstawie ww. art. 33 ust. 2a ma tylko osoba uprawniona do emerytury rolniczej (m.in. musi mieć wiek emerytalny i 25 lat ubezpieczenia w KRUS) i do emerytury przyznanej w oparciu o ww. art. 24 ust. 1, art. 24a lub art. 184 przepisów emerytalnych (np. ZUS).

Jeśli osoba pobierająca teraz okresową emeryturę rolniczą uzyska prawo do emerytury rolniczej i do jednej z emerytur z ZUS (z art. 24 ust. 1, art. 24a lub art. 184), będzie mogła pobierać dwa świadczenia – czyli emeryturę rolniczą i emeryturę z ZUS.

Autor jest radcą prawnym