SN zajął się sprawą kobiety urodzonej w 1952 r., która na wcześniejsze świadczenie przeszła jeszcze w 2008 r. Choć powszechny wiek emerytalny ukończyła w 2012 r. jeszcze przed niekorzystną dla emerytów reformą przepisów, wniosek o przeliczenie świadczenia złożyła dopiero w 2016 r. Najpierw ZUS, a następnie sądy powszechne odmówiły jej prawa do bardzo korzystnego przeliczenia ich świadczenia. Powołały się przy tym na obowiązujący od 1 stycznia 2013 r. art. 25 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, który przewiduje, że przy liczeniu emerytury z nowego systemu, ze stanu konta należy potrącić wypłacone dotychczas świadczenia, obliczone na starych zasadach. Zanim ten przepis pojawił się w ustawie dziesiątki tysięcy wcześniejszych emerytek rocznie przeliczało swoje świadczenia, zyskując na tym spore podwyżki, liczące nawet kilkaset złotych.

Sąd Najwyższy w uchwale z 28 listopada uznał jednak, że ustawodawca mógł zmienić zasady liczenia świadczeń od 1 stycznia 2013 r. a osoby które nie skorzystały ze swoich uprawnień przed zmianą przepisów nie mają po ich zmianie prawa do korzystnego przeliczenia ich świadczenia.

SN zaznaczył jednak w uzasadnieniu, że art. 25 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych narusza zasadę zaufania do państwa i stanowionego przezeń prawa. Ochrona praw nabytych dotyczy jednak przesłanek uzyskania świadczenia jak wiek czy staż, ale nie wysokość świadczenia która nie podlega ochronie.

Czytaj też: Kobiety z rocznika 1953: jest niebezpieczna luka w przepisach

Sędziowie przypomnieli jednak korzystne orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2019 r. (sygn. 20/16), w którym sędziowie uznali, że kobiety z rocznika 1953 r., które nie miały możliwości złożenia wniosku o przeliczenie przed zmianą przepisów zachowały od niego prawo po 1 stycznia 2013 r. Problem w tym, że wyrok TK zapadł ponad sześć lat po niekorzystnej dla emerytek zmianie przepisów. Nie mogły więc skorzystać z przewidzianej w kodeksie postępowania administracyjnego możliwości wznowienia postępowania administracyjnego, które zakończyło się wydaniem niekorzystnej dla nich decyzji ZUS.

Choć TK zobowiązał ustawodawcę do zmiany przepisów, po stronie rządu nie widać chęci do wszczęcia procesu legislacyjnego. Wynika to z wysokiego kosztu realizacji wyroku TK. Tylko Senatorowie przygotowali własny projekt, który przepadł wraz z końcem poprzedniej kadencji parlamentu.

Rzecznik praw obywatelskich zaapelował 25 listopada 2019 r., do marszałka Senatu o to, by ten podjął się prac nad przygotowaniem projektu zmian w tym zakresie w trybie pilnym.

sygn. III UZP 5/19