Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa przedstawiło jakiś czas temu projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z uproszczeniem realizacji inwestycji służących bezpieczeństwu i obronności państwa. Istotą projektu ma być przede wszystkim ograniczenie władztwa planistycznego gmin w zakresie wyznaczania stref ochronnych tzw. terenów zamkniętych, czyli obiektów o istotnym znaczeniu dla bezpieczeństwa i obronności państwa, przy jednoczesnym przekazaniu kompetencji w tym zakresie właściwym ministrom. W założeniu projektodawcy nowe przepisy mają także na celu usprawnienie procesu inwestycyjnego w zakresie lokalizacji i budowy obiektów związanych z obronnością kraju
Jak czytamy w uzasadnieniu zmiany zainicjowano m.in. z uwagi na dotychczasowe długotrwałe procedury lokalizowania inwestycji uzależnione w dużym stopniu od woli organów samorządowych, jak również brak wystarczającej infrastruktury ochronnej dla ludności czy też ograniczenia w możliwości funkcjonowania kompleksów wojskowych z powodu dynamicznie postępującej urbanizacji przyległych do nich terenów.
Wojewoda lub samorząd
Dotychczasowe przepisy co do zasady wyłączały władztwo planistyczne rad miast i gmin w zakresie uchwalania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dla terenów zamkniętych zlokalizowanych w ich granicach. Jedyny wyjątek dotyczył terenów zamkniętych ustalanych przez ministra właściwego do spraw transportu, obejmujących głównie obszary infrastruktury kolejowej, gdyż po nowelizacji przepisów z 2010 r. rady miast i gmin uzyskały uprawnienie do uchwalania miejscowych planów na ich obszarze. W przypadku braku planów, przepisy dopuszczają lokalizację inwestycji w granicach terenów zamkniętych wyłącznie w drodze decyzji o warunkach zabudowy lub o lokalizacji inwestycji celu publicznego wydawanych przez wojewodów.
Inaczej wygląda sytuacja w przypadku stref ochronnych terenów zamkniętych. Tu wyłączną kompetencję w zakresie planowania i zagospodarowania posiadają władze samorządowe, zarówno poprzez uchwalanie miejscowych planów, jak i wydawanie stosownych decyzji o warunkach zabudowy lub decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego (w przypadku braku planów). Rozwiązanie to zostało negatywnie ocenione przez autorów nowego projektu ustawy, gdyż powstanie stref ochronnych w takich przypadkach uzależnione jest od działań gminy.
W związku z tym w przygotowywanej ustawie zaproponowano wprowadzenie nowej instytucji tzw. obszarów zastrzeżonych, które ze względu na potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa (analogicznie do dotychczasowych terenów zamkniętych) pozostaną wyłączone z władztwa planistycznego gminy. W projekcie wprowadzono także pojęcie tzw. stref ochronnych obszarów zastrzeżonych, czyli terenów, które teoretycznie nadal będą podlegały kompetencjom miast i gmin w zakresie uchwalania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, jednak w praktyce będą musiały uwzględniać daleko idące ograniczenia wynikające z rozporządzeń właściwych ministrów. Co ważne, obszary zastrzeżone i ich strefy ochronne będą mogły powstawać zarówno na nowych terenach, jak i z przekształcenia części dotychczasowych terenów zamkniętych oraz ich stref ochronnych.