Grunty rolne: nie tylko rolnik kupi ziemię

W czwartek Sąd Najwyższy po raz pierwszy rozstrzygał spór o stosowanie przepisów o obrocie nieruchomościami rolnymi obowiązującymi od 30 kwietnia 2016 r. Chodzi o znowelizowaną ustawę o kształtowaniu ustroju rolnego.

SN przesądził, że do egzekucji z nieruchomości rolnych rozpoczętych przed 30 kwietnia 2016 r. stosuje się stare zasady. Oznacza to, że nieruchomość na licytacji kupi także osoba, która nie jest rolnikiem indywidualnym.

To ważne rozstrzygnięcie. Ustawa, która wprowadziła zmiany do ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, nie zawierała przepisów przejściowych. Nie było więc wiadomo, jakie zasady stosować: nowe czy stare. Sądy orzekały różnie.

Jakie przepisy

Problem miał również Sąd Okręgowy w Sieradzu. Prowadził sprawę egzekucji z 4 ha gruntów rolnych. Komornik przeprowadził licytację jeszcze w 2015 r. Nikt w jej trakcie nie zgłaszał uwag. Następnie sąd rejonowy wydał postanowienie o przybiciu na rzecz licytanta. Dłużnik wniósł na to postanowienie zażalenie do SO. A ten zapytał SN, według jakich zasad prowadzić licytację: starych czy nowych. A jeżeli nowych, to kto i kiedy powinien zweryfikować uprawnienia potencjalnych nabywców nieruchomości rolnych. Czy komornik na etapie licytacji czy sąd, kiedy przysądza osobie, która wygrała licytację, prawo własności nieruchomości.

Jednak po staremu

W czwartek SN odpowiedział, że do spraw egzekucyjnych rozpoczętych przed 30 kwietnia 2016 r. stosuje się przepisy obowiązujące przed tą datą. Wyjaśnił, że w takich sprawach ma zastosowanie art. 12 ustawy o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw (to ta właśnie ustawa wprowadziła zmiany do ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego w kwestii obrotu nieruchomościami rolnymi). Zgodnie z tym uregulowaniem do postępowań dotyczących nabycia nieruchomości rolnych oraz wpisu do księgi wieczystej wszczętych na podstawie ustaw zmienianych w art. 3, art. 4, art. 6 i art. 7 i niezakończonych do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe. Wspomniany w przepisie art. 7 dotyczył ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego. Mówi on także o egzekucji.

Poza tym Trybunał Konstytucyjny w swoich orzeczeniach wielokrotnie nakazywał stosowanie prawa przez ustawodawcę w ten sposób, by respektować interesy podmiotów, których postępowania są w toku, kiedy dochodzi do zmiany przepisów. To nie jedynie pytanie prane sądu w sprawie egzekucji z nieruchomości rolnych.Jest ich znacznie więcej.

O problemie z przepisami Krajowa Rada Komornicza informowała Ministerstwo Sprawiedliwości. MS odpowiedziała komornikom , że wszystkie egzekucje prowadzi się według nowych zasad. Uprawnienia potencjalnych nabywców weryfikuje przed ogłoszeniem licytacji komornik. Następnie po udzieleniu przybicia i przysądzeniu własności sąd powinien przesłać prawomocne postanowienie w sprawie przysądzenia do Agencji Nieruchomości Rolnych. Gdy ta nie zechce skorzystać z prawa nabycia, wtedy licytant nabędzie ziemię.W tej chwili więc komornicy stosują się do zasad określonych przez MS. Natomiast z sądami jest różnie.

Rafał Fronczek - prezes Krajowej Rady Komorniczej

Uchwała Sądu Najwyższego rozstrzyga jedną z najpoważniejszych wątpliwości związanych ze stosowaniem przepisów ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, czyli kwestię intertemporalną. Jednakże w dalszym ciągu w praktyce występują rozbieżności, na jakim etapie postępowania ma nastąpić weryfikacja potencjalnych nabywców nieruchomości rolnej, tj. czy powinien to robić komornik przed licytacją czy też sąd przed przybiciem, oraz na jakim etapie należy się zwrócić do Agencji Nieruchomości Rolnych w sprawie skorzystania z prawa pierwokupu: po przeprowadzeniu licytacji, przybiciu czy też po przysądzeniu własności. Te kwestie należy jak najszybciej jednoznacznie uregulować w przepisach.

Rolnicy Kupno, Sprzedaż Nieruchomości