Czy pytania I prezes SN ujmują najważniejsze sporne kwestie dotyczące umów frankowych?
Zadanych pytań jest dużo, a są obszerne i złożone. Mieszczą się w nich wszystkie najważniejsze problemy, z którymi stykają się sądy. Niektóre kwestie, np. możliwość zastosowania bieżącego kursu NBP do uzupełnienia umowy wynikają dopiero z uzasadnienia pytań. Ważne więc, jak głęboko sięgnie SN w przygotowywanej uchwale.
Przy jednym pytaniu SN sugeruje np. jednakowe traktowanie korzystania z pieniędzy zarówno banku, jak i frankowicza. Czy widzi pan inne ważne sugestie co do do uchwały?
To oczywiste, że nie można pytać o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału banku, a nie pytać o wynagrodzenie za korzystanie przez bank z kapitału klienta. Może się zresztą okazać, że biorąc pod uwagę odmienne terminy przedawnienia (dziesięć lat dla konsumenta i trzy lata dla banku), to wynagrodzenie klienta będzie wyższe.
Czytaj także:
Czy są jakieś ważne wątki, o które SN nie pyta ?
To jak dotąd najbardziej wnikliwe opracowanie problemu frankowego przez SN. Te pytania są uniwersalne, czyli dotyczą właściwie wszystkich umów kredytowych z klauzulami walutowymi, zwanych potocznie frankowymi. Jest wiele innych niezadanych tu pytań, ale dotyczą one jednak niektórych tylko umów lub technikaliów rozliczeń, które nie muszą interesować każdego kredytobiorcy.
Zauważyłem, że SN pyta tylko o początek przedawnienia roszczenia banku, a nie pyta, ile ono ma wynosić.
W orzecznictwie raczej nie przyjął się pogląd, zgodnie z którym w przypadku nieważności umowy roszczenie o zwrot świadczenia nie jest związane z działalnością gospodarczą, a więc podlega przedawnieniu dziesięcioletniemu, a nie trzyletniemu. Zakładam więc, że mówimy o trzyletnim terminie przedawnienia roszczeń banku. Natomiast pytanie o początek biegu przedawnienia zawiera doniosłe pytanie o to, jak dokładnie wyglądają skutki nieuczciwości banków: czy umowa od początku jest bezskuteczna, czy od pierwszej reklamacji, czy może od wyroku sądu?
W tle jest pytanie, czy postawa klienta, który powołuje się na przedawnienie roszczeń banku, a sam dochodzi roszczeń od banku, jest nadużyciem prawa ? I czy problem nie leży czasem w krytykowanej od lat regulacji długości terminów przedawnienia?
Obecnie w samym prawie umów obowiązuje kilkanaście różnych terminów przedawnienia – od roku do dziesięciu lat. Trzeba by dokonać przeglądu i ujednolicenia tych terminów, ale to już zadanie dla Sejmu.
Czy te pytania, choć nie znamy odpowiedzi, uproszą rozstrzyganie spraw frankowych?
Z pewnością. Jednak poruszamy się w materii regulowanej również przez prawo unijne, a w tym zakresie wyłącznie uprawnionym do wykładni prawa jest TSUE. W wyroku C-260/18 Dziubak TSUE przesądził np., że przepisy odwołujące się do zwyczajów nie mogą być podstawą uzupełnienia umowy (pkt 61–62), a przepis dyspozytywny (jeżeli w ogóle jest) może – ale tylko gdy konsument sobie tego życzy, a nie gdy sąd uważa, że powinien (pkt 48). Reguła jest jedna: zasady, którymi kieruje się sąd, uzupełniając umowę, muszą być jednoznaczne i przejrzyste.
Czy uzasadnienie tych pytań do dobra lektura dla prawnika?
Tak, choć do przytoczonych źródeł należy podchodzić krytycznie, gdyż dorobek jest bardziej obszerny, szczególnie TSUE. Spodziewam się, że na styku prawa krajowego i UE dojdzie do zadania kolejnego pytania do TSUE. Ważne, żebyśmy w tym dialogu w sprawach frankowych szli do przodu.
