Ustawa frankowa nie utrudni procesu z bankiem

Kancelaria Prezydenta zapewnia, że skorzystanie z uprawnień przewidzianych tzw. ustawą frankową nie będzie miało wpływu na toczące się lub przyszłe procesy z bankami. Nie wszyscy zgadzają się z taką tezą. Niektórzy prawnicy oraz Ruch STOP Bankowemu Bezprawiu uważają, że projekt da argumenty bankom w obronie przed coraz liczniejszymi pozwami kredytobiorców.

Błędna waloryzacja

Zdaniem adwokat Joanny Karniol wprowadzenie definicji kredytu indeksowanego – udzielony w złotówkach, ale waloryzowany kursem franka – może utrudnić sytuację prawną dużej grupy kredytobiorców. Społeczny Ruch STOP Bankowemu Bezprawiu uważa, że projekt faktycznie legalizuje wady prawne umów.

Część frankowiczów podkreśla, że nie mają kredytu walutowego – ten musi być udzielony i spłacany w walucie obcej, ale waloryzowany. Tymczasem banki najczęściej wypłacały kwotę w złotówkach, którą przeliczały po kursie kupna franka. Od tej kwoty wyliczały należne raty, które przeliczały na złotówki, często według swojego kursu. Ten mechanizm prezydencki projekt definiuje jako indeksowanie. W kredycie denominowanym jego kwota jest wyrażona we frankach, a następnie przeliczana na złotówki, ale raty są liczone we frankach. Jednym słowem: kredyt i raty w złotówkach, ale wartość długu waloryzowana w walucie obcej.

– W tym nie ma nic złego, to często stosowana zasada, np. przy wysokiej inflacji – tłumaczy Marcin Szymański z kancelarii Drzewiecki, Tomaszek & Wspólnicy.

Problem w tym, że kurs waluty bank wyznacza wedle swego uznania. Wysokość długu zależy więc od jednostronnej decyzji banku, która może zmienić w ciągu pięciu minut. I frankowicze podważają właśnie ten mechanizm, czyli klauzulę waloryzacyjną nieodnoszącą się do niezależnego od banku wskaźnika, np. kursu NBP. Są już pierwsze wyroki przyznające im rację.

– A skoro zapis dotyczący waloryzacji jest niedozwolony, kredyt nie podlega waloryzacji – tłumaczy mec. Marcin Szymański z kancelarii Drzewiecki, Tomaszek & Wspólnicy. – Kredytobiorca zobowiązany jest więc zwrócić wypłaconą mu w złotówkach kwotę. Odsetki, zwykle marża plus LIBOR, są liczone od tej kwoty.

Joanna Karniol uważa, że nowe definicje pozwolą bankom twierdzić, że konstrukcja umów o kredyt denominowany oraz indeksowany była prawnie dopuszczalna, co utrudni ich kwestionowanie.

Z tezą tą nie zgadza się Marcin Szymański.

– Prezydencka ustawa nie będzie miała wpływu na toczące się i przyszłe postępowania oraz roszczenia wynikające ze stosowania przez banki niedozwolonych klauzul – podkreśla. Przyznaje jednak, że wprowadzone definicje ignorują dotychczasowy dorobek orzeczniczy. Wygenerują też chaos pojęciowy, co skomplikuje praktykę sądową.

Kancelaria Prezydenta zapewnia, że celem ustawy nie jest zmiana określenia skutków klauzul uznanych za bezskuteczne. Problem w tym, że sądy nie wszystkim frankowiczom przyznają rację, a walka jest kosztowna i długa. Dlatego domagają się ustawy, która automatycznie usunie z umów wadliwą konstrukcję waloryzacyjną. Nie każda taka klauzula jest jednak bezprawna.

Marcin Jaworski z Biura Rzecznika Finansowego dodaje, że rozwiązanie wszystkich problemów związanych z kredytami walutowymi jedną ustawą byłoby bardzo trudne ze względu na różnorodność umów. Dlatego idealnym rozwiązaniem jest wypracowanie przez banki propozycji ugodowych.