Adwokatura polska jest samorządna. Osoby, które są jej członkami, mają wyłączny przywilej posługiwania się tytułem zawodowym „adwokat”. Ceną za ten przywilej jest konieczność podlegania regułom określonym przez przepisy ustalane przez organy samorządu. Samorządność zawodu zakotwiczona jest w konstytucji i daje adwokatom prawo do powoływania władz lokalnych samorządu zawodowego w wyborach bezpośrednich, a w wyborach do organów krajowych przez przedstawicieli. Oznacza prawo do samoregulacji spraw wewnętrznych, w tym określenia regulaminów wykonywania zawodu, reguł dyscyplinarnych i wysokości składki. Przynależność do samorządu zawodowego osób, które chcą korzystać z prawa do tytułu zawodowego, jest obowiązkowa. [b]Adwokatura nie korzysta z żadnej formy pomocy państwa, w szczególności finansowej.[/b]
[b]Samorządność organizacyjna wynika z przepisów ustrojowych prawa o adwokaturze.[/b] Stanowi ona gwarancję niezależności od władzy wykonawczej, czyli tej, w sporze z którą najczęściej mają do czynienia obywatele w sprawach podatkowych, administracyjnych czy karnych. Zakaz wykonywania zawodu w stosunku pracy pozwala adwokatom pozostawać niezależnym od pracodawców, a więc w pełni samodzielnie kształtować treść i formę własnego świadczenia. Przywilej tajemnicy zawodowej prowadzi do ukształtowania stosunku zaufania między osobą zlecającą prowadzenie sprawy a adwokatem. [b]Adwokat, wykonując zawód, korzysta z ochrony prawnej podobnie jak sędzia i prokurator.[/b][srodtytul]Zachować niezależność i i niezawisłość[/srodtytul]
Od 1988 roku prawie nieprzerwanie trwa reforma zasad świadczenia pomocy prawnej w Polsce, a przy okazji reforma ustroju adwokatury i zasad wykonywania zawodu adwokata. Pierwszą zasadniczą zmianą było przełamanie monopolu adwokatów i radców prawnych na wykonywanie usług prawnych. Od tego roku usługi prawne mogą być zarobkowo wykonywane przez każdą osobę, która zarejestruje się w ewidencji podmiotów gospodarczych. Obecnie także przez obywateli Unii Europejskiej. Wpis do ewidencji gospodarczej ze wskazaniem obszaru działalności w zakresie prawa nie jest związany z koniecznością posiadania wiedzy prawniczej, w tym w szczególności poświadczonej tytułem magistra prawa. [b]Usługi prawne mogą być wykonywane także przez osoby wykonujące inne zawody prawnicze, jak np. radcy prawni, notariusze, doradcy podatkowi, doradcy patentowi, biegli rewidenci.[/b]
[b]Część tych zawodów zorganizowana jest na zasadach samorządu zaufania publicznego, a część nie. Sytuacja ta trwa od 20 lat i nie budzi sprzeciwu społecznego. [/b]Ponadto osoby świadczące usługi prawne mogą być pełnomocnikami procesowymi swoich klientów i występować w sprawach obok tzw. pełnomocników profesjonalnych.
[b]O co walczy adwokatura? Przede wszystkim o zachowanie niezależności i niezawisłości zawodowej.[/b] Jest ona niezbędną gwarancją realizacji prawa do obrony wykonywanego w imieniu oskarżonej osoby oraz rzetelności procesu. W sporach administracyjnych przekłada się na gwarancje równości broni. W sporach cywilnych służy zachowaniu kontradyktoryjności.