Czy samorząd może pytać, ile zarabia notariusz

Notariusze płacą do samorządowej kasy składki w wysokości 2,5 procent swojego zarobku. Część z nich poskarżyła się do rzecznika praw obywatelskich, że nałożenie na nich tego obowiązku może naruszać ich konstytucyjne prawa – bo zmusza ich do ujawnienia osiągniętego w danym miesiącu dochodu. Rzecznik praw obywatelskich poprosił o wyjaśnienia w tej sprawie Krajową Radę Notarialną. Ta analizuje problem, jej stanowisko ma być gotowe w połowie sierpnia.

Zarobki a prywatność

RPO zwraca uwagę na przepisy art. 47 oraz 51 ust 1 i 2 konstytucji. Mówią one m.in. o prawie do prywatności i o tym, że władze publiczne mogą pozyskiwać tylko te informacje, które są niezbędne w demokratycznym państwie prawa.

„W ocenia rzecznika praw obywatelskich należy przyjąć, że ujawnienie przez notariusza wysokości wynagrodzenia pobranego za dokonane czynności notarialne stanowi ingerencję w prawo do poszanowania jego życia prywatnego oraz jego autonomię informacyjną" – pisze RPO w wystąpieniu skierowanym do prezesa Krajowej Rady Notarialnej Mariusza Białeckiego.

Rzecznik zwraca uwagę m.in. na to, że autonomia informacyjna jednostki gwarantowana jest w art. 51 konstytucji i jest jednym z elementów prawa do prywatności sformułowanego w art. 47. Podkreśla, że Trybunał Konstytucyjny uznał, że analogicznie jak prywatność, autonomia informacyjna obejmuje również informacje o majątku i sferze ekonomicznej jednostki. A prawo do prywatności oraz ochrona autonomii organizacyjnej nie mają charakteru absolutnego i mogą podlegać pewnym ograniczeniom. Jednak zgodnie z konstytucyjnym może to nastąpić tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy jest to konieczne w demokratycznym państwie prawnym, np. dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego.

Radcowie prawni czy adwokaci płacą określoną w uchwale kwotę, np. adwokaci w Krakowie 169 zł.

Choć prawo o notariacie określa jedynie, że KRN określa corocznie wysokość składek, to że ma to być procent wynagrodzenia za czynności wynika z uchwały KRN.

Niezbędne proporcje

„Wątpliwości budzi kwestia spełnienia przez analizowane akty testu proporcjonalności rozumianego jako suma trzech zasad składowych: zasady przydatności, zasady konieczności oraz zasady proporcjonalności sensu stricte" – zwraca uwagę RPO.

Pismo dotarło już do KRN.

– Analizujemy to zagadnienie – mówi Mariusz Białecki, prezes KRN. – Sprawa jest złożona, dlatego nasze stanowisko może być gotowe w połowie sierpnia. Podkreśla, że dane dotyczące dochodów nie są w żaden sposób ujawniane na zewnątrz, są wykorzystywane przez administrację samorządu tylko na potrzeby obliczania składek.

Kwestia wprowadzenia w błąd samorządu co do tej wysokości bywa nawet czasem przedmiotem postępowania dyscyplinarnego, ostatnio jedna taka sprawa trafiła nawet do Sądu Najwyższego.

– Obowiązek ujawniania przez wszystkich notariuszy organom samorządu notarialnego informacji o wysokości osiągniętego przez nich dochodu w danym miesiącu budzi wątpliwości z punktu widzenia zgodności z zasadami gromadzenia informacji przez władze publiczne – komentuje dr Paweł Litwiński z Instytutu Allerhanda.

Jego zdaniem taki obowiązek powinien wynikać z ustawy, a nie przepisów korporacyjnych.

Co mówi konstytucja

Tylko niezbędne informacje

Kwestie związane ze zbieraniem informacji na temat obywateli uregulowane są m.in. w konstytucji.

Art. 47

„Każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym".