Adwokaci bez etatów, ale z szansą na adwokacką umowę o współpracę

Pierwsza z petycja dotyczyła uchylenia art. 4b ust. 1 pkt. 1 prawa o adwokaturze. Przewiduje on, że adwokat nie może wykonywać zawodu, jeśli pozostaje w stosunku pracy. W petycji wskazano, że przepis ten jest niezgodny z Konstytucją RP i „prowadzi do tragedii życiowych”. Podkreślono też, że brak możliwości pracy na etacie pozbawia adwokatów podstawowej ochrony rodzicielstwa, prawa do urlopu, czy zwolnień lekarskich, a postulowana zmiana wpisuje się w politykę wspierania rodzin. Co ciekawe, w petycji stwierdzono, że „przytłaczająca większość adwokatów chce likwidacji zakazu umowy o pracę”.

Jak stwierdził referujący sprawę poseł sprawozdawca Krzysztof Bojarski z KO, podobny postulat był już przedmiotem prac komisji w roku 2018. Wówczas po dyskusji zdecydowano się nie nadawać petycji dalszego biegu. Także teraz Biuro Ekspertyz i Oceny Skutków Regulacji podtrzymało swoją poprzednią opinię w tej sprawie i rekomendowało by komisja nie podejmowała dalszych prac w tym zakresie. Krzysztof Bojarski zgodził się z tym postulatem, wskazując jednak, że być może przez 6 lat środowisko adwokackie zmieniło zdanie w tej kwestii.

Możliwość pracy na etacie lub jej brak, to ostatnia istotna różnica między adwokatami i radcami prawnymi

Sędzia Iwona Kujawa, dyrektor departamentu zawodów prawniczych w ministerstwie sprawiedliwości wskazała, że choć pierwotnie zawody radcy prawnego i adwokata znacząco się od siebie różniły, to od 2015 r. ich uprawnienia zostały praktycznie zrównane.

-W zakresie praw istotnych z punktu widzenia wykonywania zawodu, pozostała właściwie tylko możliwość bycia zatrudnionym na umowę o pracę u radców prawnych oraz jej brak u adwokatów. Jest to więc sprawa fundamentalna dla tego zawodu. Może ona być przedmiotem dyskusji i być może zmiany, ale byłaby to de facto zmiana systemowa. A to wymagałoby pogłębionej dyskusji i wyrażenia stanowiska samej adwokatury - wskazała ekspertka.

Adwokatura przeciwko zniesieniu zakazu umowy o pracę. Ma własną propozycję

W imieniu NRA głos zabrał zaś wiceprezes Bartosz Tiutiunik, wskazując, że adwokatura postuluje, by petycji nie nadawać dalszego biegu. Zakaz umowy o pracę wynika bowiem ze spojrzenia palestry na niezależność prawnika, która jest dla niej wartością.

-Pewne rzeczy powinny być zostawione adwokaturze, jako samorządowi zaufania publicznego, który sprawuje pieczę nad wykonywaniem zawodu przez swoich członków. Również jeżeli chodzi o formy i podstawy jego wykonywania. Nie odwracamy się plecami do autorów petycji, bo takie głosy są w adwokaturze nie od dziś. Przede wszystkim podnoszone są argumenty dotyczące ubezpieczeń społecznych na umowie o pracę - wskazał wiceprezes NRA.

Dodał, że w samorządzie trwają prace zmierzające wprost do przedstawienia ministerstwu do zmiany prawa o adwokaturze, przez wprowadzenie tzw. adwokackiej umowy o współpracę. Stara się ona połączyć postulaty z zakresu ubezpieczeń społecznych z niezależnością adwokacką. Podkreśli też, że podczas ostatniego Krajowego Zjazdu Adwokatury postulat zobowiązania NRA do działań w celu zniesienia zakazu pracy na etacie został znaczącą większością głosu odrzucony. Zamiast tego zobowiązano NRA do prac nad adwokacką umową o współpracę.

Inicjator petycji – odmawianie prawa do umowy o pracę jest niedopuszczalne

-Przed poprzednim krajowym zjazdem adwokatury w mojej Izbie (lubelskiej) nie odbyła się żadna dyskusja na temat umowy o pracę, a z tego co mi wiadomo podobnie było w pozostałych izbach. Tym samym poglądy delegatów w tej sprawie były odzwierciedleniem ich własnych poglądów a nie przełożeniem rzeczywistych oczekiwań adwokatów - mówi adwokat Bartosz Kwiatkowski, pomysłodawca petycji.

Dodaje, że szokuje go niedemokratyczny sposób podejścia do petycji i fakt, że nie została rozpatrzona merytorycznie. Dodaje, że choć petycję podpisało co najmniej 100 osób, a część z nich wnosiła o udział w posiedzeniu komisji, nie zostali na nie zaproszeni.

-Pozbawiono nas więc prawa głosu. Zwykli adwokaci nie mają zaś żadnej podmiotowości. A przecież fakt wyboru przedstawicieli w organach samorządu nie pozbawia nas prawa do własnych inicjatyw ustawodawczych – mówi adwokat Bartosz Kwiatkowski, pomysłodawca petycji. –Nad petycją należało pochylić się merytorycznie. A dziś nie usłyszałem żadnego argumentu za utrzymaniem tego zakazu. Uważam, że w 2024 r. odmawianie jakiejś grupie zawodowej prawa do umowy o pracę jest niedopuszczalne. Zwłaszcza, że radcowie prawni mają możliwość pracy na etacie, a interesy ich klientów są zabezpieczone - dodaje.