W referendum ogólnokrajowym, które odbyło się w Polsce 15 października 2023 r. (w dniu wyborów parlamentarnych), jedno z czterech pytań dotyczyło kwestii migracji. Pytanie brzmiało: „Czy popierasz przyjęcie tysięcy nielegalnych imigrantów z Bliskiego Wschodu i Afryki zgodnie z przymusowym mechanizmem relokacji narzucanym przez biurokrację europejską?”
Zdaniem ówczesnej opozycji pytanie było sformułowane w sposób sugerujący odpowiedź „nie”, a jego krytycy podnosili, że ma ono charakter propagandowy i nie spełnia standardów neutralności. Pojawiło się ono w kontekście unijnych negocjacji nad reformą polityki migracyjnej i systemem solidarnościowym w sprawie relokacji migrantów, który miałby obowiązywać wszystkie kraje UE. Polski rząd (gabinet Mateusza Morawieckiego) sprzeciwiał się takiemu mechanizmowi, co było jednym z głównych punktów jego kampanii.
Czytaj więcej
Szokujące statystyki z granicy oraz odmowa azylu w Niemczech dla wszystkich migrantów przybyłych...
– Uroczyście, przed wami, unieważniam referendum. To referendum jest nieważne w najgłębszym i najszerszym tego słowa znaczeniu. Niektórzy udają, że jest to gra polityczna, a PiS robi sobie kampanię za państwowe pieniądze – mówił Donald Tusk na jednym ze spotkań w czasie kampanii wyborczej. Przekonywał, że „pytania, które wymyślił (Jarosław) Kaczyński, to akt oskarżenia wobec PiS”. Przeciwko plebiscytowi protestowała także m.in. Konfederacja. Jeden z jej liderów, Sławomir Mentzen, ocenił, że „to referendum to jest farsa” i ma być „PiS-owskim wytrychem po to, żeby więcej pieniędzy włożyć w kampanię wyborczą oraz po to, żeby zwiększyć frekwencję i pokazać, które tematy najlepiej polaryzują na linii PiS–PO”.
Kto chce referendum ws. nielegalnej migracji? Sondaż
W referendum zdecydowana większość głosujących odrzuciła przyjęcie migrantów w ramach relokacji — zgodnie z wynikami prawie 97 proc. wybrało odpowiedź „nie”. Jednak frekwencja w referendum była bardzo niska, nie przekroczyła wymaganych 50 proc. (wyniosła dokładnie 40,91 proc.), więc jego wynik nie był wiążący.