Problem dowożenia dzieci do szkół regulują przepisy ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty. Jak wynika z art. 17 ust. 3 tej ustawy, jeżeli droga dziecka z domu do szkoły, w której obwodzie dziecko mieszka przekracza 3 km (w przypadku uczniów klas I – IV szkół podstawowych) albo 4 km (w przypadku uczniów klas V i VI szkół podstawowych oraz uczniów gimnazjów) obowiązkiem gminy jest zapewnienie bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu dziecka. A jeżeli droga dziecka z domu do szkoły nie przekracza wskazanych odległości, to zorganizowanie bezpłatnego transportu i opieki uzależnione jest od dobrej woli gminy.
Jedno z ostatnich orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego wskazuje natomiast, że gmina ma nie tylko prawo finansować dowożenie dzieci mieszkających poza granicami obwodu szkoły. Ma także prawo finansować dowóz uczniów mieszkających w gminach sąsiednich, a uczęszczających do podstawówek czy gimnazjów położonych na jej terenie (wyrok NSA z 22 września 2016 r., sygn. II GSK 3305/15).
Olszanica chce dowozić
7 maja 2015 r. rada gminy Olszanica podjęła uchwałę w sprawie upoważnienia wójta do zaciągnięcia zobowiązania finansowego na 2016 r. na zadanie pn. Dowóz uczniów spoza terenu gminy do Zespołu Szkół Publicznych w Uhercach Mineralnych w okresie od 1 września 2015 r. do 24 czerwca 2016 r. Jak wynikało z treści uchwały zobowiązanie finansowe, w kwocie 60 tys. zł zaciągnięte na ten cel miało zostać spłacone z dochodów własnych gminy.
Uchwała olszanickiej rady trafiła do Regionalnej Izby Obrachunkowej w Rzeszowie, która stwierdziła jej nieważność. W ocenie RIO w zakresie obowiązujących przepisów ustawy o systemie oświaty brak jest możliwości finansowania dowozu uczniów do szkół, którzy mieszkają poza ustalonym obwodem szkolnym i to bez względu na fakt czy droga dziecka do szkoły przekracza wymagane ustawowo odległości, bądź ich nie przekracza.
- RIO nie kwestionuje przysługującego rodzicom konstytucyjnego prawa wyboru szkoły dla dziecka, ale gmina nie może ponosić ze swojego budżetu wydatków związanych z transportem uczniów spoza jej terenu. Tymczasem podjęta przez radę gminy Olszanica uchwała narusza prawo również i w tym sensie, że oznacza zaspokajanie potrzeb mieszkańców innej gminy - czytamy w uzasadnieniu rozstrzygnięcia nadzorczego Izby.