Bezpieczna praca za granicą: Norwegia

W Norwegii bezrobocie wynosi niespełna 4 proc. Jeżeli chodzi o zapotrzebowanie na pracowników, to najbardziej chłonne są branże budowlana, stoczniowa i przetwórstwo rybne. Jest też duże zapotrzebowanie na inżynierów do wielu innych branż, w tym głównie do rafinerii oraz do przemysłu drzewnego, chemicznego i papierniczego.

Obywatele polscy mogą przebywać w Norwegii bez pozwolenia na pobyt przez okres sześciu miesięcy w celu poszukiwania pracy jako pracownik wykwalifikowany lub specjalista. Specjalista jest osobą posiadającą wykształcenie zawodowe lub kwalifikacje specjalne, na które jest zapotrzebowanie w Norwegii. Wiedza i umiejętności tej osoby muszą być niezbędne dla zatrudniającego ją zakładu pracy.

Aby ubiegać się o pozwolenie na pracę jako specjalista, trzeba posiadać konkretną ofertę pracy. Cudzoziemcy starający się o pozwolenie na pracę jako specjaliści powinni z reguły złożyć wniosek o pozwolenie na pracę w najbliższej placówce dyplomatycznej Norwegii, ale mogą oni również złożyć wniosek o takie pozwolenie już z Norwegii, jeżeli posiadają ważne pozwolenie na pobyt tam.

Jeśli jest prawdopodobne, że wniosek danej osoby zostanie załatwiony pozytywnie w Urzędzie ds. Cudzoziemców (UDI), to policja może wydać tej osobie tymczasowe pozwolenie na pracę, w oczekiwaniu na rozpatrzenie sprawy w UDI.

Pozwolenie na pracę w charakterze specjalisty dotyczy określonego rodzaju pracy/stanowiska i określonego miejsca pracy. Pozwolenie takie wydaje się zazwyczaj na jeden rok i może ono zostać odnowione.

Po trzech latach specjalista ma prawo uzyskać pozwolenie na osiedlenie się. Gdy specjalista otrzyma pozwolenie na osiedlenie się, nie będzie on/ona dłużej zobowiązany pracować w określonym miejscu pracy.

Jak szukać pracy

Źródłem informacji o większości wolnych miejsc pracy w Norwegii jest Internet.

Największa baza danych z ofertami zatrudnienia jest prowadzona przez Norweski Urząd Zatrudnienia pod adresem www.nav.no. Informacje na temat warunków pracy i życia w Norwegii można uzyskać na stronie internetowej www.eures.no. Natomiast pod adresem www.stillinger.no znajduje się baza ofert zatrudnienia w Norwegii.

Przykładowe adresy:

www.jobline.no

www.jobworld.no

www.stepstone.no

www.adecco.no,

www.manpower.no

giełdy pracy czasowej:

www.fin.no

www.jobnew.no/index.htm

www.unginfo.oslo.no

Większość norweskich przedsiębiorstw posiada własne witryny internetowe, które czasami zamieszczają oferty pracy niedostępne w innych miejscach. Stosowne adresy można znaleźć w norweskim wykazie branżowym, zwanym „Yellow Pages", dostępnym pod adresem internetowym www.gulesider.no. Wyszukując pod hasłem „vikarbyrå", można znaleźć prywatne agencje pracy.

Informacja o ofertach pracy

dostępna jest również w większości gazet. Największą ogólnokrajową gazetą zamieszczającą ogłoszenia jest Aftenposten – http://www.aftenposten.no.

Gdy i te sposoby zawiodą, nie pozostaje nic innego, jak zgłosić się do NAV – Norweskiego Urzędu Pracy i Opieki Społecznej. Biura pracy NAV zapewniają osobom szukającym pracy oferty pracy, dostęp do komputerów/Internetu, dostęp do telefonu/faksu oraz fotokopiarek. Każdy ma prawo zarejestrować się w NAV jako osoba szukająca pracy.

Umowa o pracę

Zatrudnienie na czas nieokreślony z reguły rozpoczyna się okresem próbnym. Długość okresu próbnego powinna być określona na samym początku, maksymalny czas jego trwania wynosi sześć miesięcy. Należy pamiętać o okazaniu pracodawcy karty podatkowej.

W przeciwnym razie będzie on ustawowo zobligowany do potrącenia 50-proc. podatku z wynagrodzenia pracownika. Norweska ustawa o ochronie pracowników i środowiska pracy (Worker Protection and Working Environment Act – WPWEA) określa przypadki, w których dopuszczalna jest praca tymczasowa: można ją stosować wyłącznie w związku z chorobą, urlopem wychowawczym lub z innymi formami nieobecności pracowników.

Wymiar czasu pracy

W Norwegii czas pracy nie może przekroczyć 9 godzin na dobę i 40 godzin w tygodniu. Pracy nadliczbowej nie może być więcej niż 10 godzin w ciągu siedmiu dni, 25 godzin w czasie czterech kolejnych tygodni lub 200 godzin w ciągu roku.

Ogólny czas pracy

nie może przekroczyć 13 godzin na dobę lub 48 godzin na tydzień. Za pracę w godzinach nadliczbowych pracownik powinien otrzymywać dodatek do wynagrodzenia (co najmniej 40 proc. wynagrodzenia).

Każdy pracownik ma prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego i 35-godzinnego nieprzerwanego odpoczynku tygodniowego. Jeżeli jest to możliwe, odpoczynek tygodniowy powinien obejmować niedzielę.

Zatrudniony musi mieć zapewnioną przynajmniej jedną przerwę, jeżeli jego dobowy czas pracy przekracza 5 godzin i 30 minut. Przerwy te powinny łącznie trwać co najmniej 30 minut, jeżeli dobowy czas pracy wynosi co najmniej 8 godzin.

Jeżeli pracownik nie może opuścić miejsca pracy na przerwę lub jeżeli nie ma odpowiedniego pomieszczenia socjalnego, przerwę należy traktować jako czas pracy.

Wysokość wynagrodzenia

Jak wynika z danych norweskiego urzędu statystycznego, tamtejsze wynagrodzenia rosną. Mediana (wartość środkowa) miesięcznych pensji w 2008 r. wynosiła 31 800 koron norweskich (w przeliczeniu 13 585 zł), w 2011 roku – 35 400 koron (18 702 zł), a więc ponad 11 proc. więcej.

Najwyższe wynagrodzenia w Norwegii

- odnotowano w górnictwie. Najczęściej spotykane miesięczne płace w tej branży to 52 900 koron (w przeliczeniu 27 947 zł),

- na drugim miejscu znalazła się informacja i komunikacja – 44 900 koron, na trzecim – działalność profesjonalna, naukowa i techniczna (43 300 koron).

Najmniej zarabiały osoby pracujące

- w firmach związanych z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi (27 000 koron),

- administrowaniem i działalnością wspierającą (29 200 koron).

W Norwegii nie ma przepisów określających minimalne wynagrodzenie za pracę. Wyjątkiem są branża budowlano-montażowa i przemysł stoczniowy, gdzie istnieje regulacja wynagrodzenia ze stawką minimalną. Generalnie jednak wysokość wynagrodzenia musi wynikać z zawartych umów płacowych pomiędzy pracodawcą a organizacjami pracowniczymi (tariffavtaler) lub ze specjalnych porozumień płacowych pomiędzy pracodawcą a pracownikiem.

Aby korzystać z prawa ustalonego w umowie zbiorowej, należy być jednak członkiem organizacji zrzeszającej pracowników. To istotna informacja, bo płace nie są automatycznie dostosowywane do kosztów utrzymania. Zmiany kosztów utrzymania uwzględniane są przy negocjacjach i przy zawieraniu układów zbiorowych pracy.

W Norwegii obowiązuje ustawa odnosząca się do porozumień płacowych „Lov om allmenngjøring av tariffavtaler". Ma ona zagwarantować pracownikom-cudzoziemcom traktowanie w zakresie płac i warunków pracy na równi z pracownikami norweskimi.

Stałe pensje z reguły wypłacane są co miesiąc. W niektórych fabrykach obowiązuje płaca akordowa lub forma łączona płacy akordowej i stałej.

W przypadku niektórych stanowisk pracy, w szczególności w przypadku zatrudnienia w niepełnym wymiarze godzin, zwyczajowo stosuje się wynagrodzenie godzinowe.

Urlop wypoczynkowy

Obowiązująca w Norwegii ustawa o urlopach wypoczynkowych zapewnia pracownikom prawo do corocznego odpoczynku i do wynagrodzenia za ten czas. Zgodnie z nią każdy pracownik ma prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 25 dni roboczych w ciągu jednego roku urlopowego (pokrywającego się z rokiem kalendarzowym).

Co istotne, soboty liczą się także jako dni robocze, chociaż zwyczajowo są one wolne od pracy. Dodatkowo, pracownicy powyżej 60. roku życia mają prawo do jednego dodatkowego tygodnia urlopu (sześć dni).

Prawo do wynagrodzenia za czas urlopu wypracowuje się w roku kalendarzowym przed rozpoczęciem danego roku urlopowego. Wynagrodzenie za czas urlopu wynosi 10,2 proc. wysokości pensji w roku poprzedzającym rok urlopowy. W przypadku osób, które mają powyżej 60 lat, kwota ta jest podwyższona o 2,3 proc. ponad ww. 10,2 procent.

Urlop macierzyński i ojcowski

Rodzicom płacącym składki na rzecz państwowego zakładu ubezpieczeń społecznych i emerytalnych, którzy przez okres sześciu z dziesięciu miesięcy przed rozpoczęciem urlopu płatnego podjęli pracę zarobkową, przysługuje prawo do świadczeń z tytułu macierzyństwa lub adopcji dziecka do 15. roku życia. Świadczenie to przysługuje przez okres 47 tygodni w przypadku macierzyństwa i płatne jest w 100 proc. Na życzenie czas trwania urlopu płatnego może zostać przedłużony do 57 tygodni. Dzieje się to jednak kosztem niższej stawki kompensacyjnej – 80 proc. dochodu. W wypadku adopcji okres ten wynosi 44 lub 54 tygodnie.

Matka musi obowiązkowo wykorzystać trzy tygodnie okresu trwania świadczenia przed porodem i przynajmniej sześć tygodni po rozwiązaniu. 12 tygodni okresu trwania świadczenia jest zarezerwowanych do wykorzystania przez ojca. Zostaje on wówczas w domu i sprawuje opiekę nad dzieckiem, podczas gdy matka musi wrócić do pracy.

Ojcu również przysługuje prawo do świadczenia macierzyńskiego, gdy matka dziecka nie jest w stanie opiekować się nim z powodu choroby, urazów czy pobytu w szpitalu. Resztę tego okresu rodzice mogą podzielić pomiędzy sobą dowolnie.

Meldunek – karta podatkowa

Ważne

Wszystkie osoby przeprowadzające się do Norwegii czy pomiędzy norweskimi gminami, a nawet w obrębie tej samej gminy, mają obowiązek zgłoszenia tego faktu do rejestru ewidencji ludności w ciągu ośmiu dni.

Rejestr ewidencji ludności (Folkeregisteret) jest częścią urzędu podatkowego.

W momencie przeprowadzki do Norwegii należy zgłosić się do urzędu podatkowego. Jeżeli planowany pobyt w Norwegii będzie trwać krócej niż sześć miesięcy, zostanie przydzielony numer identyfikacyjny, tzw. D-nummer. Numer ten będzie używany np. w momencie składania podania o kartę podatkową.

Mieszkanie

Ogłoszenia o mieszkaniach do wynajęcia można często znaleźć w lokalnej prasie. Istnieje także wiele portali internetowych, na których można znaleźć ogłoszenia o wynajmie mieszkań. Niektórzy pośrednicy obrotu nieruchomościami oferują mieszkania do wynajęcia. Istnieją też biura zajmujące się tylko wynajmem. Należy pamiętać o tym, aby zawrzeć umowę bezpośrednio z wynajmującym, gdyż pośrednicy nie są odpowiedzialni za sam lokal.

Niektóre gminy udzielają pomocy w znalezieniu mieszkania do wynajęcia. Zwykle jednak mieszkania komunalne przeznaczone są dla osób znajdujących się w trudnej sytuacji, których nie stać ani na zakup własnego mieszkania, ani na wynajęcie mieszkania na rynku prywatnym.

Najprościej jest znaleźć mieszkanie z dala od centrów dużych miast, również ceny takich mieszkań są niższe.

Informacje o mieszkaniach do wynajęcia

znaleźć można również w lokalnych i ponadregionalnych gazetach, np. „Aftenposten" (http://www.aftenposten.no/english/). Największe norweskie gazety udostępniają również oferty z rynku nieruchomości na swoich stronach internetowych.

Większość Polaków znajduje mieszkania za pośrednictwem bezpłatnych portali internetowych, takich jak finn.no lub agencji pośrednictwa nieruchomości (np.: www.utleiemegleren.no, www.boligutleie.no). Mieszkańcy Oslo i okolic mogą korzystać z usług Centrum Polacy.no, w którym klientów obsługują polskojęzyczni pracownicy. Niektórzy Polacy zamieszczają ogłoszenia w lokalnych gazetach lub szukają w nich ogłoszeń o wynajmie.

Przy wynajmie mieszkania należy żądać bezwzględnie sporządzenia umowy wynajmu na piśmie. Bardzo ryzykowne jest zgadzanie się na różne umowy poza kontraktem (np.: obniżka czynszu w zamian za sprzątanie całego domu, obniżka czynszu w zamian za wyremontowanie mieszkania).

Po fakcie może się okazać, że właściciel będzie się domagał zapłaty czynszu zapisanego w kontrakcie. Jeśli w wynajętym mieszkaniu wykonywane są jakieś prace remontowe na prośbę najemcy lub z własnej inicjatywy (np. kładziemy kafelki, malujemy ściany, stawiamy kominek), trzeba mieć na to pisemną zgodę właściciela.

Bez niej najemca może po czasie stwierdzić, że dokonane zmiany były niezgodne z jego wolą, i życzy sobie rekompensaty finansowej za „zniszczenie" mieszkania.

Polak za granicą

Pozostało 94% artykułu