Opinia Urzędu Zamówień Publicznych

Publikacja: 17.05.2010 03:00

W wyniku nowelizacji z dnia 5 listopada 2009 r., wprowadzonej [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=333883]ustawą o zmianie ustawy Prawo zamówień publicznych oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2009 r. Nr 206, poz. 1591)[/link], która weszła w życie w dniu 22 grudnia 2009 r., zmianie uległ zakres zamieszczonych w art. 24 ustawy [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=333883]Prawo zamówień publicznych[/link] podstaw wykluczenia wykonawcy z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego.

W celu implementacji art. 45 ust. 2 lit. c i d i tezy 43 preambuły dyrektywy 2004/18/WE, uwzględniając znaczenie ochrony środowiska, ustawodawca rozszerzył o przestępstwa przeciwko środowisku katalog przestępstw wymienionych w art. 24 ust. 1 pkt 4-8 ustawy Pzp, za które – w związku z prawomocnym ukaraniem – wyklucza się wykonawcę z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. W świetle postanowień dyrektywy klasycznej, nieprzestrzeganie ustawodawstwa z zakresu ochrony środowiska, które stanowiło przedmiot ostatecznego rozstrzygnięcia sądu, może zostać uznane za wykroczenie przeciwko etyce zawodowej wykonawcy lub za poważne naruszenie, które może stanowić podstawę wykluczenia z uwagi na skazanie wykonawcy za przestępstwo związane z jego działalnością zawodową albo ponoszenie przez wykonawcę winy za poważne wykroczenie zawodowe.

Ratio legis wprowadzonej zmiany jest eliminacja z postępowań o udzielenie zamówienia publicznego wykonawców, którzy naruszają porządek prawny w zakresie szeroko pojętego prawa ochrony środowiska. Cel ustawodawcy wyraża się zatem w zapewnieniu przy wykonywaniu zamówień publicznych szczególnej dbałości o zachowanie w stanie niepogorszonym środowiska naturalnego, co zagwarantować mają wyłącznie rzetelni wykonawcy.

Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt. 5 i 6 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3EB4897F088A7B322863B1F9197C98CF?id=336579]rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 2009 r. w sprawie rodzajów dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy, oraz form, w jakich te dokumenty mogą być składane (Dz. U. Nr 226, poz. 1817)[/link] w celu wykazania braku podstaw do wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia wykonawcy w okolicznościach, o których mowa w art. 24 ust. 1 ustawy, w postępowaniach określonych w art. 26 ust. 1 ustawy zamawiający żąda, a w postępowaniach określonych w art. 26 ust. 2 ustawy zamawiający może żądać aktualnej informacji z Krajowego Rejestru Karnego w zakresie określonym w art. 24 ust. 1 pkt 4-8 ustawy, wystawionej nie wcześniej niż 6 miesięcy przed upływem terminu składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia albo składania ofert (pkt 5) i aktualnej informacji z Krajowego Rejestru Karnego w zakresie określonym w art. 24 ust. 1 pkt 9 ustawy, wystawionej nie wcześniej niż 6 miesięcy przed upływem terminu składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia albo składania ofert.

W związku z wprowadzonymi zmianami poruszone zostało zagadnienie, czy wykonawcy zobowiązani są uzyskać nowe zaświadczenie z Krajowego Rejestru Karnego, czy też mogą posługiwać się zaświadczeniem wydanym przed wejściem w życie ustawy nowelizującej Pzp z dnia 5 listopada 2009 r., pod warunkiem, że zostało ono wystawione nie wcześniej niż 6 miesięcy przed upływem terminu składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia albo składania ofert.

W celu rozstrzygnięcia niniejszej kwestii konieczne jest odwołanie się do przepisów [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=263368]ustawy z dnia 24 maja 2000 r. o Krajowym Rejestrze Karnym (t.j. Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 292)[/link], zwanej dalej „ustawą o KRK”, oraz aktów wykonawczych wydanych na podstawie tej ustawy. Przepis art. 7 ust. 1 tej ustawy stanowi, że prawo do uzyskania informacji, czy jego dane osobowe zgromadzone są w Rejestrze, przysługuje każdemu. Osobie, której dane osobowe znajdują się w zbiorach danych zgromadzonych w Rejestrze, na jej wniosek, udostępnia się informację o treści wszystkich zapisów jej osoby.

Z powyższego wynika, że każdy obywatel lub rezydent państwa członkowskiego Unii Europejskiej ma prawo do złożenia zapytania do Rejestru o informację w nim zawartą lub w rejestrze karnym innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, dotyczącą jego osoby, jeżeli jest lub był obywatelem lub rezydentem państwa członkowskiego Unii Europejskiej, do którego kierowane jest zapytanie (vide: art. 7 ust. 1a ustawy o KRK).

Prawo do uzyskania informacji, czy jego dane są zgromadzone w Rejestrze, przysługuje także każdemu podmiotowi zbiorowemu, przy czym podmiotowi, którego dane znajdują się w zbiorach danych zgromadzonych w Rejestrze, na jego wniosek, udostępnia się informację o treści wszystkich zapisów dotyczących tego podmiotu (vide: art. 7 ust. 2 ustawy o KRK).

Zgodnie z art. 19 ustawy o KRK informacji o osobie na podstawie danych zgromadzonych w rejestrze udziela się na wniosek ww. osób. Jednocześnie wskazać należy, że dyspozycja przepisu art. 19 ust. 3 wskazuje, jakie elementy obligatoryjnie powinny składać się na wniosek o udzielenie informacji o osobie (o podmiocie zbiorowym). Wniosek osoby, o której mowa w art. 7 ust. 1, o udzielenie informacji z Rejestru powinien zawierać: nazwisko, w tym także przybrane, imiona, nazwisko rodowe, datę i miejsce urodzenia, imiona rodziców, nazwisko rodowe matki, miejsce zamieszkania, obywatelstwo oraz numer PESEL i podpis wnioskodawcy. Wniosek podmiotu zbiorowego, o którym mowa w art. 7 ust. 2, powinien zawierać oznaczenie tego podmiotu i jego adres. Przy czym, jeżeli we wniosku nie określono rodzaju i zakresu danych, które mają być przedmiotem informacji, informacja ta powinna zawierać odpis wszystkich zapisów dotyczących wnioskodawcy zamieszczonych na kartach rejestracyjnych i zawiadomieniach.

Szczegółowe zasady udzielania informacji z Rejestru określają przepisy [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=171311]rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 7 listopada 2003 r. w sprawie udzielania informacji o osobach oraz o podmiotach zbiorowych na podstawie danych zgromadzonych w Krajowym Rejestrze Karnym (Dz. U. Nr 198, poz. 1930, z późn. zm.)[/link]. Stosownie do postanowień § 11 ust. 1 i 2 ww. rozporządzenia, jeżeli dane osobowe osoby, której dotyczy zapytanie lub wniosek, są zgromadzone w Rejestrze, informacji o osobie z Rejestru udziela się na formularzu, o którym mowa w § 10 pkt 2 ww. rozporządzenia. Do informacji tej załącza się nadesłane zapytanie lub wniosek. Jeżeli dane osobowe osoby, której dotyczy zapytanie lub wniosek, nie są zgromadzone w Rejestrze, zapytanie lub wniosek zwraca się podmiotowi zapytującemu lub wnioskodawcy z adnotacją "NIE FIGURUJE".

Z powyższego wynika zatem, iż w każdym przypadku, gdy dane osobowe osoby, której dotyczy zapytanie lub wniosek, nie są zgromadzone w Rejestrze, informacji z Rejestru udziela się w sposób określony w § 11 ust. 2 ww. rozporządzenia poprzez zwrot zapytania lub wniosku z adnotacją „NIE FIGURUJE". W takim przypadku informacja z Rejestru potwierdza, że osoba, której dotyczy zapytanie lub wniosek, w ogóle nie figuruje w Rejestrze, z tytułu skazania za jakiekolwiek przestępstwo, w tym także za przestępstwo przeciwko środowisku. Przy czym należy wskazać, iż powyższy sposób udzielenia informacji z Rejestru dotyczy także przypadku, gdy w zapytaniu lub wniosku określono zakres i rodzaj danych, które mają być przedmiotem informacji.

Rekapitulując należy stwierdzić, iż informacje z Rejestru wystawione nie wcześniej niż 6 miesięcy przed upływem terminu składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia albo składania ofert, w postaci zapytania lub wniosku zawierającego adnotację „NIE FIGURUJE” zachowują swoją aktualność i potwierdzają brak podstaw do wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia wykonawcy w okolicznościach, o których mowa w art. 24 ust. 1 pkt 4-8 ustawy Pzp. Wobec powyższego wykonawcy mogą nadal posługiwać się takimi informacjami z Rejestru (zaświadczeniami o niekaralności) w celu potwierdzenia braku podstaw do wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia.

Natomiast dla oceny dopuszczalności posługiwania się dotychczasowymi informacjami z Rejestru (zaświadczeniami o niekaralności) w przypadkach, gdy informacja z Rejestru udzielona została na formularzu, o którym mowa w § 10 pkt 2 ww. rozporządzenia, do którego załączono zapytanie lub wniosek, tj. w przypadku gdy dane osobowe osoby, której dotyczy zapytanie lub wniosek, są zgromadzone w Rejestrze, rozstrzygające znaczenie ma ustalenie zakresu i rodzaju żądanych w zapytaniu lub wniosku danych, które mają być przedmiotem informacji. W takim bowiem przypadku informacja udzielona na formularzu, o którym mowa w 10 pkt 2 ww. rozporządzenia, zawierająca adnotację „Nie figuruje w Kartotece Karnej w podanym zakresie” odnosi się wyłącznie do zakresu danych zawartych w zapytaniu lub wniosku. Takie potwierdzenie braku karalności odnosi się zatem jedynie do przestępstw wskazanych w zapytaniu lub wniosku. Tym samym taka informacja z Rejestru nie potwierdza braku karalności za inne przestępstwa nie wskazane w zapytaniu lub wniosku.

Rekapitulując należy stwierdzić, iż w przypadku, gdy informacja z Rejestru (zaświadczenie o niekaralności) udzielona na formularzu, o którym mowa w 10 pkt 2 ww. rozporządzenia, z adnotacją „Nie figuruje w Kartotece Karnej w podanym zakresie”, nie obejmuje aktualnego zakresu przestępstw określonych w art. 24 ust. 1 pkt 4-8 ustawy Pzp, informacja ta nie potwierdza braku podstaw do wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia wykonawcy w okolicznościach, o których mowa w art. 24 ust. 1 pkt 4-8 ustawy Pzp. Sytuacja taka będzie dotyczyć informacji z Rejestru uzyskanych przed dniem 22 grudnia 2009 r., w których zakres zapytania lub wniosku odnosić się będzie do przestępstw wymienionych w art. 24 ust. 1 pkt 4-8 ustawy Pzp w brzmieniu obowiązującym przed tą datą, tj. bez przestępstw przeciwko środowisku. Takie zaświadczenie o niekaralności nie potwierdza bowiem braku podstaw do wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia wykonawcy w okolicznościach, o których mowa w art. 24 ust. 1 pkt 4-8 ustawy Pzp (nie potwierdza braku skazania za przestępstwo przeciwko środowisku).

Wobec powyższego w odniesieniu do takich przypadków nie jest dopuszczalne posługiwanie się dotychczasowymi zaświadczeniami o niekaralności w celu potwierdzenia braku podstaw do wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia wykonawcy w okolicznościach, o których mowa w art. 24 ust. 1 pkt 4-8 ustawy Pzp (brak skazania za przestępstwo przeciwko środowisku). Z tych względów w takich przypadkach konieczne jest uzyskanie nowych zaświadczeń o niekaralności. Na marginesie wskazać należy, że jeżeli zaświadczenie z Krajowego Rejestru Karnego nie potwierdza niekaralności za przestępstwa przeciwko środowisku, zamawiający ma obowiązek wezwać wykonawcę na podstawie art. 26 ust. 3 ustawy Pzp do uzupełnienia braków w przedmiotowym zakresie.

W kontekście powyższego podkreślić jednak należy, że zaświadczenie o niekaralności potwierdza stan na moment jego wystawienia, a zatem niemożliwe jest jego uzyskanie z datą wsteczną. Nie istnieje zatem możliwość uzupełnienia tego dokumentu w następstwie wezwania przez zamawiającego, w ten sposób, by zaświadczenie wystawione po dacie terminu składania ofert potwierdzało niekaralność za przestępstwa przeciwko środowisku na dzień składania ofert. W przedmiotowej sytuacji znajdzie zatem zastosowanie przepis art. 24 ust. 2 pkt 4 ustawy Pzp, na podstawie którego z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego wyklucza się wykonawców, którzy nie wykazali spełniania warunków udziału w postępowaniu.