W Brazylii firma odzieżowa Zara zmuszała ludzi do pracy niewolniczej. Gdzie leży granica między wykorzystywaniem pracowników a niewolnictwem?

Joanna Garnier:

Wytyczenie granicy jest problematyczne. Kilka lat temu grupa Polek pojechała do pracy do Holandii. Miały zbierać pieczarki. Nie podpisały żadnej umowy, warunki pracy określono ustnie. Pracodawca najpierw kazał im pracować po osiem godzin dziennie, później po dziesięć, a na koniec po 12. Regularnie obniżał pensje, tak że kobiety pracowały praktycznie za darmo, a w końcu zakazał im opuszczać miejsce pracy. Granica między wykorzystywaniem a niewolnictwem gdzieś została przekroczona, choć trudno powiedzieć, kiedy dokładnie to nastąpiło.

Czy w Polsce są przypadki niewolnictwa?

Oczywiście. Niewolnik kojarzy nam się z człowiekiem skutym łańcuchem, pracującym na plantacji bawełny. Tymczasem współczesne niewolnictwo polega na zamykaniu ludzi w miejscu pracy i niewypłacaniu pensji albo płaceniu głodowych stawek. Takie sytuacje zdarzają się u nas bardzo często. Szczególnie łatwo jest wykorzystywać w ten sposób imigrantów.

Dlaczego?

Są to często ludzie źle wykształceni, nie znają języka i nie wiedzą, jakie prawa im przysługują. Nie mają pojęcia, jakie są zasady zatrudniania pracowników. Nie zapala im się czerwona lampka, kiedy pracodawca mówi im, że nie ma sensu podpisywać umowy, a potem są przerażeni, że zostaną zwolnieni. To samo dotyczy Polaków, którzy jeżdżą za granicę.