Dotacji starczy i na drogi, i na klimat

Wszystko wskazuje, że dostępność zewnętrznych źródeł finansowania dla samorządów w najbliższych latach istotnie się zwiększy. Z jednej strony mogą one liczyć na wsparcie z rządowych środków w ramach Funduszu Polski Ład: Program Inwestycji Strategicznych, z drugiej zaś z funduszy UE z nowej perspektywy, która powinna ruszyć już wkrótce.

Miliardy do wzięcia

Program Inwestycji Strategicznych (PIS) to wedle zapowiedzi premiera ok. 100 mld zł w ciągu trzech lat. Pierwszy nabór już się zakończył, a zainteresowanie było ogromne. Jak informował podczas panelu „Polski Ład – jak mądrze wykorzystywać środki publiczne" Paweł Szefernaker, wiceminister spraw wewnętrznych i administracji, samorządy złożyły wnioski na ponad 1 mld zł. – To pokazuje, jak duże są potrzeby, środki trafią też do gmin, które nie inwestowały od lat – podkreślał wiceminister.

Wsparcie z PIS przeznaczone jest na kilka obszarów priorytetowych, jednak najwięcej wniosków dotyczyło infrastruktury podstawowej – dróg i sieci wodno-kanalizacyjnych. Na ten pierwszy cel przeznaczono ok. 11 mld zł, na drugi – ok. 5 mld zł.

Z kolei unijne wsparcie to ok. 72 mld euro z polityki spójności (z czego jedna trzecia trafia do samorządów), a także do 58 mld euro z Funduszy Odbudowy. Główne kierunki wykorzystania tych środków to m.in. szeroko rozumiana zielona transformacja (w tym transport zeroemisyjny, adaptacja do zmian klimatu), cyfryzacja, innowacyjna gospodarka czy ochrona zdrowia.

Pytanie, czy oba te potężne źródła wsparcia samorządowych inwestycji nie są ze sobą konkurencyjne. – Wprost odwrotnie – podkreślali uczestnicy debaty. Raczej są wobec siebie komplementarne. Fundusz Polski Ład oferuje m.in. dotacje na takie projekty, które z funduszy UE nie będą już dostępne (np. na drogi), jest też uruchamiany w okresie między dwoma perspektywami unijnymi, gdy aktywność inwestycyjna samorządów wyraźnie spada.

– Samorządy mają różne potrzeby i priorytety inwestycyjne – zaznaczył Grzegorz Jakuć, przewodniczący Związku Gmin Wiejskich Województwa Podlaskiego, wójt gminy Turośń Kościelna. – Przez wiele lat dostępność środków wsparcia była ograniczona, zwłaszcza dla mniejszych gmin. Stąd Fundusz Polski Ład jest dla nas bardzo istotnym i pożądanym rozwiązaniem. A najlepszym kierunkiem wykorzystania funduszy publicznych jest podnoszenie jakości życia mieszkańców – zaznaczył.

Lokalne wyzwania

– Darłowo obecnie stoi na turystyce i w zasadzie nie ma innego kierunku dla naszej gospodarki niż właśnie tworzenie warunków dla rozwoju tej branży – podkreślał Arkadiusz Klimowicz, burmistrz Darłowa. Jak opisywał, chodzi na przykład o takie inwestycje, w efekcie których mogłyby powstawać nowe hotele i infrastruktura turystyczna, a miasto stawało się coraz bardziej atrakcyjne i dla turystów, i dla mieszkańców.

O wyzwaniach w większej skali muszą z kolei myśleć samorządy wojewódzkie. – Dolny Śląsk należy do bardziej rozwiniętych regionów, a jednak wewnątrz województwa mamy pod tym względem duże zróżnicowanie – mówił Marcin Krzyżanowski, wicemarszałek Dolnego Śląska.

Część północna, w tym Wrocław, przekracza 100 proc. średniej unijnej rozwoju, część południowa jest wyraźnie w tyle. – By zmniejszyć te różnice, jako samorząd wojewódzki stawiamy m.in. na większą spójność regionalną, w tym dostępność transportową w zakresie połączeń kolejowych oraz rozwój przedsiębiorczości – zaznaczył Krzyżanowski.

Bariery prawne

– Jeśli samorządy chcą się dalej rozwijać i prowadzić odpowiedzialną politykę rozwoju, powinny wpisywać się w trendy europejskie, takie jak green deal i transformacja cyfrowa – zaznaczył Adrian Pieńkowski ze Związku Banków Polskich.

Z kolei Marta Owczarczyk z kancelarii Sadkowski i Wspólnicy radziła samorządowcom, by do każdego projektu współfinansowanego z funduszy publicznych dobrze się przygotować. – Nie jest sukcesem samym w sobie otrzymanie dofinansowania, ale jego skuteczna realizacja i rozliczenie projektu – podkreślała.