Walczą o władzę w cieniu Kamali Harris i Donalda Trumpa. Jaką rolę pełni wiceprezydent USA?

Amerykańscy wyborcy głosują na 47. prezydenta Stanów Zjednoczonych. Zmiana nastąpi także na stanowisku wiceprezydenta. Rolę tę, w zależności od wyników głosowania, obejmie Tim Walz lub J.D. Vance. Jakie obowiązki spoczywają na wiceprezydencie USA?

Publikacja: 05.11.2024 15:57

Tim Walz vs. J.D. Vance. Co czeka przyszłego wiceprezydenta USA?

Tim Walz vs. J.D. Vance. Co czeka przyszłego wiceprezydenta USA?

Foto: ALLISON DINNER, ERIK S. LESSER / PAP/EPA

Obecnym kandydatom na wiceprezydenta amerykańskie media poświęcają zdecydowanie mniej czasu niż dwójce kandydatów na prezydenta – Kamali Harris i Donaldowi Trumpowi. 

Obowiązki wiceprezydenta USA

W świadomości opinii publicznej amerykańscy wiceprezydenci funkcjonują głównie jako „zastępcy” głowy państwa. Realnie ich rola i zakres działalności, oprócz obowiązków zapisanych w Konstytucji USA, zależy od wielu czynników m.in. osobistego zaangażowania politycznego. Niektórzy wiceprezydenci USA pełnili raczej formalną funkcję, inni jasno wyrażali osobiste poglądy polityczne. W przypadku kilku osób kontynuacją wiceprezydentury było kandydowanie (z sukcesem) na stanowisko prezydenta USA.

Czytaj więcej

Kto wygra wybory prezydenckie w USA 2024? Kiedy poznamy wyniki?

Oficjalna strona Białego Domu (whitehouse.gov) przypomina, że kluczowy obowiązek wiceprezydenta USA to „gotowość do objęcia urzędu prezydenta w każdej chwili, jeśli prezydent nie jest w stanie wykonywać swoich obowiązków”. W opisie głównej funkcji zastępcy głowy państwa doprecyzowano, że chodzi o sytuacje, w których:

  • nastąpiła śmierć prezydenta USA,
  • prezydent USA rezygnuje ze swojego stanowiska lub jest tymczasowo niezdolny do pełnienia obowiązków,
  • wiceprezydent i większość Gabinetu Stanów Zjednoczonych uznają, że prezydent nie jest w stanie wypełniać swoich obowiązków.

Kolejna, ważna rola wiceprezydenta to stanowisko przewodniczącego Senatu Stanów Zjednoczonych. W tym wypadku wiceprezydentowi przysługuje m.in. prawo oddania decydującego głosu w razie remisu (senatorów jest 100). W rzeczywistości wiceprezydent rzadko przewodniczy Senatowi. Jak wyjaśnia Biały Dom, realny zakres działania wiceprezydenta zależy m.in. od decyzji urzędującego prezydenta. Wiceprezydent może być jedynie doradcą głowy państwa lub pełnić precyzyjnie określone, dodatkowe obowiązki.

Przyszły wiceprezydent USA zajmie biuro w Zachodnim Skrzydle Białego Domu. Przypadnie mu również w udziale oficjalna rezydencja, zlokalizowana w Obserwatorium Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych w północno-zachodniej części Waszyngtonu

Czytaj więcej

Wybory prezydenckie w USA 2024. Czy obowiązuje cisza wyborcza?

Jak wybierany jest wiceprezydent USA?

Wiceprezydenci są wybierani przez tzw. Kolegium Elektorów razem z prezydentem. Elektorzy oddają głosy na prezydenta i wiceprezydenta. Aktualnie funkcjonujący system wprowadzono w 1804 roku, po dodaniu do Konstytucji Stanów Zjednoczonych Dwunastej Poprawki. Wcześniej, podczas wyborów prezydenckich elektorzy oddawali głosy wyłącznie na kandydatów na prezydenta. Kandydat, który otrzymał drugą co do wielkości liczbę głosów, automatycznie uzyskiwał „mianowanie” na stanowisko wiceprezydenta. Zmianę wprowadzono po remisie, który w trakcie wyborów w 1800 roku uzyskali kandydaci na prezydenta Thomas Jefferson i Aaron Burr. Ówcześni członkowie Izby Reprezentantów zadecydowali, że należy wprowadzić zmiany prawne, które zapobiegną w przyszłości podobnej sytuacji.

Kim byli dotychczasowi wiceprezydenci USA?

Obecna kandydatka demokratów na stanowisko prezydenta USA Kamala Harris jest również 49. wiceprezydentem Stanów Zjednoczonych. Stanowisko wiceprezydenckie poprzedzało również przyjęcie stanowiska prezydenta USA przez Joe Bidena. Jak wylicza Biały Dom, spośród poprzednich 48 wiceprezydentów USA dziewięć osób objęło urząd prezydencki w wyniku sukcesji. Ośmiu wiceprezydentów – John Tyler, Millard Fillmore, Andrew Johnson, Chester A. Arthur, Theodore Roosevelt, Calvin Coolidge, Harry S. Truman i Lyndon B. Johnson – przejęło obowiązki prezydenckie po śmierci głowy państwa. Ponad połowa osób pełniących w przeszłości obowiązki wiceprezydenckie pochodzi z pięciu stanów USA: Nowy York, Indiana, Massachusetts, Kentucky, Teksas.

Czytaj więcej

Wybory w USA 2024: Kiedy nowy prezydent USA obejmie władzę?

Lista wiceprezydentów USA po II wojnie światowej:

  • Alben Barkley (demokrata) - 33. prezydent USA Harry Truman,
  • Richard Nixon (republikanin) - 34. prezydent USA Dwight Eisenhower,
  • Lyndon B. Johnson (demokrata) - 35. prezydent USA John F. Kennedy,
  • Hubert Humphrey (demokrata) - 36. prezydent USA Lyndon B. Johnson,
  • Spiro T. Agnew (republikanin) - 37. prezydent USA Richard Nixon,
  • Gerald Ford (republikanin) - 37. prezydent USA Richard Nixon,
  • Nelson Rockefeller (republikanin) - 38. prezydent USA Gerald Ford,
  • Walter Mondale (demokrata) - 39. prezydent USA Jimmy Carter,
  • George H.W. Bush (republikanin) - 40. prezydent USA Ronald Reagan,
  • Dan Quayle (republikanin) - 41. prezydent USA George H.W. Bush,
  • Al Gore (demokrata) - 42. prezydent USA Bill Clinton,
  • Dick Cheney (republikanin) - 43. prezydent USA George W. Bush,
  • Joe Biden (demokrata) - 44. prezydent USA Barack Obama,
  • Mike Pence (republikanin) - 45. prezydent USA Donald Trump,
  • Kamala Harris (demokratka) - 46. prezydent USA Joe Biden.

Czytaj więcej

Wybory prezydenckie w USA: Dlaczego odbywają się akurat we wtorek?

Wybory w USA 2024: Wiceprezydentem Tim Walz czy J.D. Vance?

W przypadku wygranej kandydatki demokratów Kamali Harris stanowisko wiceprezydenta obejmie sześćdziesięcioletni gubernator Minnesoty Tim Walz. W grudniu 2023 roku Walz stanął na czele Stowarzyszenia Gubernatorów Demokratów, a oficjalną nominację kandydatury wiceprezydenckiej z ramienia demokratów otrzymał 21 sierpnia. W przypadku wygranej Donalda Trumpa stanowisko wiceprezydenta zajmie 40-letni J.D. Vance (James David Vance), pełniący od 2023 roku funkcję senatora z Ohio. Vance ukończył studia prawnicze, jest też autorem bestsellerowej powieści “Elegia dla bidoków” (ang. Hillbilly Elegy: A Memoir of a Family and Culture in Crisis, wyd. Harper 2016), która w latach 2016 i 2017 znalazła się na liście bestsellerów New York Timesa.

Kandydaci na wiceprezydentów mają za sobą 90-minutową debatę, zorganizowaną przez stację CBS News. Podczas nagrania zrealizowanego bez udziału publiczności kandydaci odpowiadali na pytania dotyczące m.in. imigrantów, praw kobiet i sytuacji politycznej na Bliskim Wschodzie. CNN oceniło poziom debaty jako „normalny” i „wyważony”. Kandydatów pochwalono m.in. za utrzymanie kulturalnego tonu wypowiedzi i unikanie ataków personalnych. Zdaniem amerykańskich mediów przebieg debaty nie będzie mieć jednak znaczącego wpływu na wyniki wyborów.

Obecnym kandydatom na wiceprezydenta amerykańskie media poświęcają zdecydowanie mniej czasu niż dwójce kandydatów na prezydenta – Kamali Harris i Donaldowi Trumpowi. 

Obowiązki wiceprezydenta USA

Pozostało 97% artykułu
Polityka
Wybory prezydenckie w USA 2024: Ci Amerykanie już zagłosowali. Jak to możliwe?
Wybory w USA
J.D. Vance. Wiceprezydent USA nowej generacji
Wybory w USA
To już pewne. Donald Trump wygrał we wszystkich kluczowych stanach
Wybory w USA
Nowa ekipa Donalda Trumpa. Tym razem prezydent chce lojalistów
Materiał Promocyjny
Przewaga technologii sprawdza się na drodze
Wybory w USA
Pierwsza nominacja Donalda Trumpa. Historyczna
Materiał Promocyjny
Transformacja w miastach wymaga współpracy samorządu z biznesem i nauką