Brakuje opiekunów dla osób ubezwłasnowolnionych

Jeszcze bardziej zatrważającym przykładem jest sprawa, w której po ubezwłasnowolnieniu całkowitym przez sąd wiadomość o tym fakcie nie została przesłana lub zaginęła w sądzie rejonowy właściwym do ustanowienia opieki, w związku z czym odpowiednie postępowanie nie było wszczynane przez kilka lat. W tym czasie mężczyzna funkcjonował zupełnie samodzielnie, bez opiekuna i będąc pozbawionym zdolności do czynności prawnych prowadził działalność gospodarczą i zawierał umowy. RPO przypomina, iż wszystkie czynności prawne dokonane w tym czasie były nieważne. „Konsekwencje upowszechnienia się takich sytuacji mogą być bardzo groźne dla bezpieczeństwa i pewności obrotu gospodarczego" – ostrzega Stanisław Trociuk.

Połączyć procedury

Rzecznik proponuje zmiany w prawie, które mogłyby doprowadzić do rozwiązania pojawiających się problemów. Jednym z nich jest ściślejsze złączenie (np. w ramach jednego postępowania sądowego) procedury ubezwłasnowolnienia i ustanowienia opiekuna lub kuratora. „Połączenie tych dwóch procedur i ustanowienie wymogu, że orzeczenie o ubezwłasnowolnieniu musi zawierać postanowienie o ustanowieniu opiekuna bądź kuratora sprawiłoby, że osoba ubezwłasnowolniona nie byłaby umieszczana w prawnej pustce – bez zdolności do czynności prawnych i bez pomocy opiekuna czy kuratora" – argumentuje Trociuk.

Innym rozwiązaniem proponowanym przez RPO jest powołanie nowej instytucji zawodowego kuratora (asystenta prawnego) specjalizującego się tak w reprezentacji procesowej, jak i w prowadzeniu spraw majątkowych innych osób – zwłaszcza takich, które nie mogą liczyć na reprezentację ze strony życzliwych im krewnych czy bliski przyjaciół. Wśród zalet takiego rozwiązania wspomina się, że tacy opiekunowie lub kuratorzy chcieliby pełnić swoje funkcje, dokonując wyboru takiej drogi zawodowej. „Taki model instytucjonalny pozwoliłby także na specjalizację poszczególnych kuratorów w określonej kategorii spraw, mógłby też efektywnie obsłużyć sprawy bardzo złożone i czasochłonne" – dodaje zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich.