Czy będą odszkodowania za niesłuszne oskarżenie

Zarys nowego rozwiązania zaprezentował kilka dni temu na zamkniętej konferencji Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego, przedstawicieli Ministerstwa Sprawiedliwości, sądownictwa i prokuratury prof. Jerzy Skorupka, szef Katedry Postępowania Karnego Uniwersytetu Wrocławskiego.

[srodtytul]Nowa droga[/srodtytul]

Ma to być nowa procedura dochodzenia odszkodowania (i zadośćuczynienia) prowadzona przez sądy karne, wzorowana na postępowaniu o odszkodowanie za niesłuszne skazanie, a zwłaszcza za tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie, obecnym już w kodeksie. „Niewątpliwie niesłusznie” osadzeni w więzieniu czy areszcie dość często z tej instytucji korzystają (szerzej o procedurze w ramce).

Nie musi jednak dochodzić aż do aresztowania, by podejrzany odczuł dolegliwości śledztwa. Jest ono szczególnie dotkliwe, gdy dotyka przedsiębiorców. Samo postawienie zarzutów, czyli status podejrzanego, a tym bardziej skierowanie aktu oskarżenia i związane z tym często środki zabezpieczające, np. zajęcie konta czy zakaz zajmowania stanowiska, wykonywania zawodu, mogą zupełnie rozbić biznes, doprowadzić do bankructwa.

– Pomysł spotkał się z przychylnością uczestników konferencji, brakuje nam niewątpliwie takiego narzędzia, zwłaszcza przedstawiciele biznesu padają ofiarą chybionych oskarżeń – powiedział „Rz” prof. Piotr Hofmański, sędzia Sądu Najwyższego, który prowadził konferencję.

– Idea jest słuszna, obiecująca, ale jak zwykle ważne są szczegóły, np. w którym momencie ma być oceniana niezasadność zarzutów: w chwili

uniewinnienia czy umorzenia śledztwa – uważa prof. Cezary Kulesza z Uniwersytetu w Białymstoku, który zgłosił inny radykalny pomysł poprawienia statusu podejrzanego. Polegać ma on na tym, że jeśli po trzech miesiącach od postawienia zarzutów prokurator (policja) nie sporządzi aktu oskarżenia, to podejrzany będzie mógł wystąpić do sądu o umorzenie śledztwa (pisaliśmy o tym: „[link=http://www.rp.pl/artykul/89799,455668_Podejrzany_bedzie_mogl_skrocic_sledztwo.html]Podejrzany będzie mógł skrócić śledztwo[/link]”, „Rz” z 2 kwietnia).

[srodtytul]Uderzyć po kieszeni[/srodtytul]

– Inicjatywa MS i KKPK może stanowić doskonałe uzupełnienie konstytucyjnych gwarancji praw obywateli, przyczynić się do zwiększenia ich poczucia bezpieczeństwa w kontaktach z organami ścigania – uważa Andrzej Michałowski, wiceprezes Naczelnej Rady Adwokackiej. – Być może spowoduje też, że postanowienia o przedstawieniu zarzutów będą wydawane z większą odpowiedzialnością. Konieczne byłoby jednak urealnienie poziomu odszkodowań przyznawanych za niesłuszne decyzje organów wymiaru sprawiedliwości.

– Prokuratorzy powinni być rozliczani nie tylko służbowo. Na zewnątrz, wespół z prokuraturą, powinni ponosić cywilną, solidarną odpowiedzialność odszkodowawczą – mówi z kolei Jerzy Naumann, prezes Wyższego Sądu Dyscyplinarnego Adwokatury. – O przyznaniu poszkodowanemu rekompensaty powinien decydować sąd karny szczebla apelacyjnego, bo to sędziowie karni potrafią właściwie ocenić błędy i zaniedbania organów ścigania w czasie śledztw. Nic tak nie motywuje do pracy, jak perspektywa uderzenia po kieszeni tego, kto nie wykonuje swoich zadań sumiennie i rzetelnie.

[ramka] [b]Jak dochodzić roszczeń[/b]