Kurier na etacie? Dostawy mogą zdrożeć o 12 proc.

Rynek usług dostawy zamówień online z użyciem aplikacji, czy to jedzenia, czy drobnych zakupów, w ostatnich latach nad Wisłą eksplodował – popyt był tak duży, że elastyczna forma zatrudnienia stała się popularna i – jak wynika z raportu Pragmatic Policy Group, który „Rzeczpospolita” publikuje jako pierwsza – zlecenia takie w Polsce obsługuje dziś 52 tys. osób. A ta liczba, według prognoz, w kolejnych latach ma jeszcze rosnąć. Chyba że ziści się czarny scenariusz dla branży platform realizujących tzw. zamówienia aplikacyjne i dojdzie do „uetatowienia” pracy dostawców i kurierów.

Pracę w aplikacji czekają zmiany

Wszystko przez tzw. dyrektywę platformową (Platform Work Directive – PWD), unijne regulacje w sprawie pracy przez aplikację. Eksperci twierdzą, że „sztywne” wdrożenie tych przepisów na polskim gruncie prawa może wywrócić rynek do góry nogami. Na razie nie wiadomo jednak, w którą stronę pójdzie ustawa. Nad projektem od dawna pochyla się Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, choć w praktyce w tej kwestii niewiele się dzieje – wciąż jesteśmy na etapie analiz i początkowych prac legislacyjnych, gdy w Europie już kilka państw wdrożyło swoje rozwiązania. Na implementację PWD mamy czas do grudnia 2026 r. Dyrektywa, która w dużym skrócie nakazuje domniemanie etatu, ma swoich zwolenników – to głównie związkowcy, którzy wskazują, że w praktyce to algorytmy platformy sterują pracownikami, mogą ich odciąć od zleceń, a co więcej takie osoby nie mają dostępu do ubezpieczeń i ochrony prawnej jak zatrudnieni na etacie. Branża platformowa jednak zwraca uwagę, że podejmowanie zleceń jest dobrowolne, a praca jest dorywcza i ta elastyczność jest właśnie atutem. Abstrahując od racji obu stron, konsekwencje zmian mogą być odczuwalne dla konsumentów i rynku. Zbadała je niezależna agencja badań ekonomicznych Pragmatic Policy Group (PPG). Z raportu, do którego dotarła „Rzeczpospolita”, wynika, że radykalne ograniczenie owej elastyczności pracy kurierów (tzw. gig-workerów) może prowadzić do zniknięcia 41 tys. tego typu źródeł zarobkowania.

Czytaj więcej:

Raporty ekonomiczne

Firmy kurierskie w opałach. Paczki podrożeją o 40 proc.?

Dyrektywa o pracy platformowej, która...

Pro

Co więcej, współpracujące z platformami firmy (partnerzy kurierscy) zanotowałyby tylko w br. wyniki gorsze o nawet ponad 70 mln zł. Jeszcze więcej stracić miałyby sklepy i restauracje, które korzystają z dostawców aplikacyjnych – jak wylicza PPG, może chodzić w skali roku nawet o kwotę około 530 mln zł, choć do 2030 r. te straty mogłyby urosnąć do 750 mln zł. Powód? Spadek popytu na takie usługi. Analizy wskazują, że ten mógłby runąć, w zależności od scenariusza, o 5-14 proc. Kurczące się zapotrzebowanie na dostawy via aplikacja miałoby związek z kolei ze wzrostem cen, który rekompensowałby platformom wzrost kosztów. Z badania „Polski rynek usług dostawy zamówień z użyciem aplikacji w 2025 r.” wynika, że klienci musieliby liczyć się z podwyżkami rzędu 9-12 proc. „To szczególnie mocno odczułyby gospodarstwa domowe o niższych dochodach” – czytamy w raporcie.

Budżet państwa straci przez dyrektywę?

Królujące na rynku dostaw aplikacyjnych Glovo, Wolt, Uber czy Bolt z obawami patrzą więc na to, jakie przepisy przygotowuje resort pracy – literalne potraktowanie dyrektywy PWD mogłoby skruszyć filary ich biznesu, dodatkowo osłabiając sektor małych i średnich firm, które obecnie stanowią 97 proc. sprzedawców korzystających z takich platform. Eksperci PPG wskazują, iż uznanie kurierów za pracowników etatowych, a nie, jak obecnie, niezależnych wykonawców zleceń, doprowadzi do ubytku trzech czwartych miejsc zarobku tego typu. Do potencjalnego wpływu dyrektywy platformowej na polski rynek odniósł się Glen Hodgson, założyciel Free Trade Europa (paneuropejski think tank promujący wolny rynek), zaznaczając, że platformy już na stałe wpisały się w krajobraz polskiej gospodarki i nie są „tymczasowym rozwiązaniem”. Jego zdaniem każda zmiana regulacyjna musi zatem znaleźć „równowagę między ochroną pracowników a elastycznością, która podtrzymuje popyt konsumencki, przychody lokalnych firm oraz źródła utrzymania dziesiątek tysięcy osób”.

Tym bardziej że ta elastyczność ma ogromne znaczenie dla samych podejmujących ten typ pracy. Badania pokazują, że 85 proc. kurierów deklaruje, iż woli pozostać niezależnymi wykonawcami niż przejść do tradycyjnego zatrudnienia, a 76 proc. zapowiada rezygnację z przyjmowania zleceń dostaw, gdy straci możliwość samodzielnego wyboru godzin czy zadań.

Czytaj więcej:

Raporty ekonomiczne

Usługi firm kurierskich zdrożeją. Ceny mogą się nawet podwoić

Unijna dyrektywa nakładająca na platf...

Pro

PPG twierdzi, że odbiłoby się to też na budżecie państwa. Jakie byłyby zatem konsekwencje fiskalne? Oliver Browne, główny ekonomista PPG, wylicza: Rekwalifikacja kurierów aplikacyjnych doprowadzi do zmniejszenia bazy podatkowej w Polsce o dziesiątki milionów złotych rocznie – przy spadku wpływów z CIT nawet o 48 mln zł, a z VAT do 16 mln zł.

– Niezamierzonym skutkiem będzie słabszy ekosystem gospodarczy zarówno dla pracowników, lokalnych przedsiębiorstw, jak i sektora publicznego. Politycy stają więc przed wyzwaniem: jak zapewnić ochronę bez demontażu elastyczności – komentuje.