Przegląd filmów dokumentalnych Pawła Pawlikowskiego

W najbliższą niedzielę startuje przegląd filmów dokumentalnych tegorocznego polskiego laureata Oscara.

Aktualizacja: 06.03.2015 06:30 Publikacja: 05.03.2015 23:01

Zrealizowane dla BBC filmy są mniej znaną częścią dorobku Pawlikowskiego, choć to na nich początkowo był skupiony i za nie zdobywał nagrody. Za jeden z nich – „Z Moskwy do Pietuszek z Wieniediktem Jerofiejewem" (1990) dostał nawet Emmy. Pretekst do filmu stanowiła opowieść o śmiertelnie chorym pisarzu i jego książce.

Do Rosji wracał w kolejnych filmach: „Podróż Dostojewskiego" (1992) i „Podróż z Żyrinowskim" (1995). Oba sprawiają wrażenie precyzyjnie skonstruowanych fabuł. „Podróż Dostojewskiego" to opowieść o podróży na Zachód, jaką odbył w 1990 r. prawnuk słynnego pisarza Dmitrij, tramwajarz z Petersburga. Powtórzył drogę pokonaną przez słynnego przodka w 1860 r. Było to możliwe dzięki zaproszeniu Towarzystwa Dostojewskiego z Berlina, które mianowało Dmitrija honorowym członkiem.

Dmitrij, choć wykazuje niemałe podobieństwo fizyczne do pradziadka, duchowo i intelektualnie się od niego różni. Jego uwagę zaprzątają sprawy przyziemne. Chciał wrócić do Rosji z upragnionym mercedesem, więc by tego dokonać, musiał na niego zarobić wykładami, wywiadami, a i nieraz zdumiewającymi sposobami, które widzowie poznają...

Ogląda się ten zadziwiający film z niedowierzaniem, że to dokument, a nie fabularna opowieść, której aktorem jest prawnuk Dostojewskiego. Zresztą nie jestem pewna, czy zbierając na wymarzone auto, nie otrzymał też honorarium od ekipy kręcącej dokument o tej podróży...

Pawlikowski dokumentalista sprawia wrażenie, że absolutnie nie ingeruje w świat bohaterów. Tak jest też w „Podróży z Żyrinowskim" uhonorowanej Nagrodą Griersona dla najlepszego brytyjskiego dokumentu. Bohater – nacjonalista i wyrazisty polityk – to nośna postać. Wystarczyło obserwować go na wiecach, słuchać, co mówił. A mówił chętnie i dużo i nie krył się ze swoimi słabościami. Z jednej strony namawiał: „Pomóżcie nam zbudować nową Rosję, która nie będzie musiała padać na kolana! Nikt nie będzie głodny ani bezrobotny!", a z drugiej – pławił się w luksusie nowojorskiego apartamentu – 1300 dolarów za noc. I bardzo ubolewał nad tak wysokimi kosztami, przyznając, że wcale nie sięga do własnej kieszeni, by uregulować rachunek.

Cały czas monologuje, opowiadając o swym awansie, który przez Amerykanów musi być postrzegany jako sukces w stylu od pucybuta do milionera. Kontrasty te zostały pokazane znakomicie.

Paweł Pawlikowski współpracował tu z polskimi operatorami, m.in. Bogdanem Dziworskim i Jackiem Petryckim. Wyjechał z Polski do Wielkiej Brytanii, mając 14 lat. Jego spojrzenie na meandry wschodniej rzeczywistości i historii jest więc szersze. Bardzo pozostało w nim doświadczeń z pierwszego etapu życia.

Emisje poszczególnych filmów w TVP Kultura: 8 marca, 22.25 – „Podróż Dostojewskiego"; 15 marca, 22 – „Podróż z Żyrinowskim"; 22 marca, 22.15 – „Z Moskwy do Pietuszek z Wieniediktem Jerofiejewem"; 29 marca, 22.55 – „Serbski epos".

Telewizja
„The Last of Us” bije rekord w Ameryce, a zagrożenie rośnie
Telewizja
„Duduś”, który skomponowała muzykę „Stawki większej niż życie” i „Czterdziestolatka”
Telewizja
Agata Kulesza w akcji: TVP VOD na podium za Netflixem, Teatr TV podwoił oglądalność
Telewizja
Teatr TV i XIII księga „Pana Tadeusza" napisana przez Fredrę
Telewizja
Teatr TV odbił się od dna. Powoli odzyskuje widownię i artystów