Pierwotne znaczenie tęczy ustępuje nowemu

Dr hab. Aleksandra Sulikowska-Bełczowska, Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego

Aktualizacja: 07.05.2019 21:16 Publikacja: 07.05.2019 19:12

Pierwotne znaczenie tęczy ustępuje nowemu

Foto: fot. Michał Murawski

Policja zatrzymała do przesłuchania kobietę, która miała rozpowszechniać wizerunek Matki Boskiej w tęczowej aureoli. Część obrońców jej gestu przekonuje, że tęcza ma biblijną symbolikę.

W biblijnej tradycji tęcza występuje w dwóch ważnych momentach. To moment po potopie, opisany w Księdze Rodzaju. Bóg rozpościera na niebie łuk, który jest tęczą. Na tej podstawie tęcza w dawnej chrześcijańskiej sztuce zawsze będzie interpretowana jako połączenie między Bogiem a ludźmi oraz symbol miłosierdzia i nadziei, które Bóg daje ludziom. Pojawia się też w kontekście Apokalipsy, gdzie jest mowa o paruzji – powtórnym przyjściu Chrystusa. Dlatego tam, gdzie mamy do czynienia z wyobrażeniami apokalipsy i Sądu Ostatecznego, pojawia się Chrystus Pantokrator. Zwykle zasiada on na tęczy jak na ikonie z klasztoru św. Katarzyny na górze Synaj, datowanej na VI–VII w. W późniejszej ikonografii pojawiają się też wyobrażenia Matki Boskiej z tęczą.

Jak interpretuje pani zmienioną wersję Matki Boskiej Częstochowskiej?

Oczywiście ten symbol o podłożu religijnym znacznie zmienia dziś swoje znaczenie. W sensie popularnym tęcza zaczyna dominować jako symbol ruchu LGBT. To pierwotne – dotyczące boskiego przymierza – zdecydowanie ustępuje nowemu. Można powiedzieć, że taki jest los symboli, które są zmienne i mają pojemne znaczenie.

Czy społecznie tęcza nie funkcjonuje już wyłącznie jako symbol ruchu LGBT?

Jako historyk sztuki nie mogę czytać żadnego symbolu w jeden sposób. To symptomatyczne, że interwencja w materię tego obrazu budzi oburzenie części odbiorców, ale nie jest to reakcja nieznana w historii. W konserwatywnych środowiskach zmiany wprowadzane w dziełach sakralnych są bardzo negatywnie odbierane. Ale wydaje mi się też, że to bardzo wschodnia tendencja. Ponieważ to właśnie w kręgu tradycji prawosławnej istnieje silne przywiązanie do określonej formy. Można więc powiedzieć, że jest to bliskie myśleniu o ikonie, której nie można dowolnie zmieniać. Odmienne od myślenia zachodniego, nastawionego na modernizację, zmianę wzorów.

Społeczeństwo
Polonia w USA wierzy w łaskę Donalda Trumpa i nie chce wracać do kraju
Materiał Promocyjny
Suzuki Vitara i Suzuki Swift ponownie w gronie liderów rankingu niezawodności
Społeczeństwo
Prognoza pogody IMGW na luty. Prawdziwa zima w końcu nadejdzie?
Społeczeństwo
Ile pieniędzy zebrał WOŚP od początku działalności? Kwota jest imponująca
Społeczeństwo
Znów skandal związany z Pride of Poland. Nabywca nie zapłacił za gwiazdę aukcji
Materiał Promocyjny
Warta oferuje spersonalizowaną terapię onkologiczną
Społeczeństwo
Rafael Nadal wspiera WOŚP. Na aukcji rakieta podpisana przez tenisistę
Materiał Promocyjny
Najlepszy program księgowy dla biura rachunkowego