Rzeczpospolita: W Nowy Rok w Czeczenii, w tamtejszych restauracjach i kawiarniach, doszło do serii policyjnych zatrzymań osób, które zamówiły alkohol. Jak to możliwe, że Ramzan Kadyrow, człowiek oddany Rosji, gdzie alkohol pije się hektolitrami, prowadzi politykę prohibicji?
Wojciech Górecki: Kadyrow bez wątpienia jest człowiekiem Kremla, lecz wywalczył sobie dużą niezależność. Jest gwarancją spokoju w regionie i Rosjanie – w zamian za lojalność – tolerują jego niestandardowe zachowania. Płazem uchodzi mu na przykład wprowadzanie elementów szariatu do lokalnego porządku prawnego. I tak w Czeczenii już po godzinie 10 rano nie można sprzedawać alkoholu. W listopadzie miał miejsce głośny wypadek samochodowy, z ofiarami śmiertelnymi, spowodowany przez pijanego kierowcę. Wtedy, rzekomo dobrowolnie, właściciele małych sklepików z alkoholem zrezygnowali z branży. Trzeba dodać, że szariat w Czeczenii jest wprowadzany po cichu; w instytucjach państwowych kobiety obowiązuje muzułmański dress code, którego przecież nikt oficjalnie nie ogłosił. Podobnie jest z prohibicją.
Jaki jest stosunek do alkoholu w innych krajach postsowieckiego islamu?
Na rosyjskim Kaukazie Północnym pije się generalnie mniej niż w innych krajach tradycyjnie muzułmańskich. Mam na myśli zwłaszcza państwa Azji Centralnej. Odróżniłbym tu jednak kraje o kulturze do niedawna koczowniczej, jak Kazachstan, Kirgistan czy Turkmenistan, gdzie podejście do reguł islamu jest bardziej liberalne – tam alkoholu jest rzeczywiście więcej. Natomiast w miejscach, w których od dawna dominuje kultura osiadła, jak Tadżykistan i Uzbekistan, zasady te przestrzegane są bardziej restrykcyjnie. Są też obszary – na przykład w Kotlinie Fergańskiej albo w niektórych miejscach na Półwyspie Apszerońskim w Azerbejdżanie – na których panuje nieformalna prohibicja. Alkohol niby jest tam dostępny, ale – ze względów kulturowych, religijnych – panuje tam duża presja społeczna i pije się naprawdę niewiele. Trzeba też dodać, że sytuacja w krajach muzułmańskich byłego ZSRS jest dynamiczna.
Dynamiczna?
