Zwolnienie zagranicznych dochodów z PIT - kto może stosować

Tak orzekł WSA w Warszawie 29 sierpnia 2011 (III SA/Wa 392/11).

Podatnik w latach 2005 – 2008 służył jako żołnierz w jednostce wojskowej na terenie USA.

We wniosku o interpretację przepisów podatkowych pytał, czy część dochodu uzyskanego przez niego w tym czasie na podstawie stosunku służbowego w trakcie pełnienia służby za granicą podlega zwolnieniu, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 20 ustawy o PIT.

W jego ocenie dla skorzystania ze wskazanego zwolnienia muszą być spełnione dwie przesłanki:

- podatnik musi przebywać za granicą oraz

- musi uzyskiwać tam przychody ze stosunku pracy.

Zdaniem skarżącego ma on prawo do zwolnienia, bo art. 12 ust. 4 ustawy o PIT nakazuje za pracownika w rozumieniu ustawy o PIT uznać również żołnierza.

Organy podatkowe nie zgodziły się z tym, stwierdzając, że bycie pracownikiem w rozumieniu ustawy o PIT nie oznacza tego samego co uzyskiwanie dochodu ze stosunku pracy, a jedynie ta przesłanka umożliwia skorzystanie ze zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 20 ustawy o PIT w jego brzmieniu z 2008 roku.

WSA podzielił stanowisko fiskusa. W ocenie sądu art. 21 ust. 1 pkt 20 ustawy o PIT uzależnia skorzystanie ze zwolnienia części dochodów podatnika wyłącznie od źródła ich pochodzenia, konkretyzując przy tym, że muszą być one uzyskane ze stosunku pracy. Skład orzekający w sprawie podkreślił, że wskazany przepis w brzmieniu na 31 grudnia 2008 nie posługiwał się w ogóle terminem „pracownik”, stąd argumentacja strony była błędna.

Paweł Buda współpracownik Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte

Komentuje Marcin Majchrzak, menedżer w Dziale Doradztwa Podatkowego firmy Deloitte (biuro w Poznaniu)

Treść art. 21 ust. 20 ustawy o PIT, w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2009, wskazuje, że przychody, których miałoby dotyczyć owo zwolnienie, mają pochodzić ze stosunku pracy. Sąd w zaprezentowanym wyroku, podobnie jak władze skarbowe, uznał, że wymienienie w tym przepisie jedynie stosunku pracy oznacza, że wyłącznie podatnicy zatrudnieni na umowę o pracę mają możliwość skorzystać ze zwolnienia.

Bez znaczenia okazał się argument podnoszony przez podatnika, że w innym przepisie ustawy o PIT (w art. 12 ust. 4), definiując pracownika w rozumieniu ustawy o PIT, wskazuje się, że jest to osoba pozostająca w stosunku służbowym, stosunku pracy, stosunku pracy nakładczej lub spółdzielczym stosunku pracy. Przypadek ten może skłaniać do zastanowienia się, czy na pewno intencje ustawodawcy znajdują zawsze pokrycie w brzmieniu przepisów.

O ile wykładnia językowa faktycznie nie pozostawia cienia wątpliwości co do zakresu stosowania przepisu (został wymieniony tylko jeden stosunek łączący pracownika i pracodawcę), o tyle znalezienie argumentów, którymi kierował się ustawodawca wykluczając możliwość zastosowania tego zwolnienia przez żołnierzy, jest na tyle trudne, że można powątpiewać, czy na pewno było to jego intencją.

Warto także zauważyć, że mamy tu do czynienia z sytuacją, w której cywilni uczestnicy przedsięwzięć wojskowych odbywających się poza granicami kraju (np. tłumacze) znajdują się w uprzywilejowanej sytuacji w stosunku do swoich umundurowanych kolegów, korzystając z opisywanego zwolnienia.

Warto przy tym dodać, że od 2009 r. brzmienie przepisu zostało zmienione w taki sposób, że oprócz stosunku pracy wymieniony wprost został także stosunek służbowy (podobnie jak praca nakładcza i spółdzielczy stosunek pracy).

Przy okazji warto wskazać na inne zwolnienie dla kwot otrzymywanych przez pracowników m.in. z tytułu zwrotu kosztów przeniesienia służbowego (określone w art. 21 ust. 14 ustawy o PIT).