Jak ocenić wójta za wykonanie budżetu

Kontrola działalności wójta należy do rady gminy. Wykonuje ją ona przy pomocy specjalnie powołanej do tego komisji rewizyjnej. Zgodnie z art. 18a ust. 3 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=46D94AF9B99BC2D868B5AACA419B00B4?id=163433]ustawy o samorządzie gminnym[/link] opiniuje ona wykonanie budżetu gminy i występuje do rady z wnioskiem o udzielenie lub nieudzielenie absolutorium wójtowi. Podobne przepisy w tym zakresie zawierają art. 16 ust. 3 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=86EAB98AD92C66F7514FF6B87A30DAB3?id=163434]ustawy o samorządzie powiatu[/link] oraz art. 30 ust. 3 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=BB4B6CEF884F52786763C8A38B0970FC?id=163432]ustawy o samorządzie województwa[/link].[b] Uwaga! Komisja rewizyjna w swojej ocenie wykonania budżetu powinna się posługiwać wyłącznie kryteriami prawnymi i ekonomicznymi oraz badać wykonanie uchwał budżetowych.[/b]

[srodtytul]Czas do 30 kwietnia[/srodtytul]

Przystępując do przygotowywania sesji absolutoryjnej rady sejmiku, przewodniczący jako organizator jej pracy powinien wykonać wiele czynności. Po pierwsze – powinien wyznaczyć datę sesji absolutoryjnej. Ustalając ją, powinien wziąć przede wszystkim pod uwagę czas potrzebny komisji rewizyjnej na szczegółowe zapoznanie się z przedłożonymi przez wójta (zarząd) dokumentami, rozpatrzenie sprawozdań oraz podjęcie uchwały w sprawie wniosku w sprawie absolutorium, który zostanie następnie przedłożony radzie na posiedzeniu.

Po drugie – przewodniczący powinien zadbać o koordynację prac komisji rewizyjnej z pracą innych komisji rady, jeżeli ze statutu albo uchwały rady (sejmiku) o procedurze absolutoryjnej wynika, że inne komisje również biorą udział w rozpatrzeniu i opiniowaniu sprawozdania z wykonania budżetu. Wnioski innych komisji powinny bowiem zostać przedstawione komisji rewizyjnej i uwzględnione przez nią w jej pracach.

Po trzecie – przewodniczący rady powinien zapewnić radnym możliwość zapoznania się z opinią regionalnej izby obrachunkowej w sprawie wykonania budżetu. Należy pamiętać, że opinię RIO wójt (zarząd) powinien przedstawić radzie, wraz z odpowiedzią na zawarte w niej zarzuty, przed rozpatrzeniem wniosku w sprawie absolutorium. Jak podkreślił[b] Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 10 października 1996 r.[/b], brak opinii regionalnej izby obrachunkowej w sprawie absolutorium stanowi istotne naruszenie prawa, jeżeli zostałoby wykazane, że gdyby rada gminy w chwili podejmowania uchwały taką opinią dysponowała, to podjęłaby uchwałę innej treści[b] (I SA/Kr 887/96)[/b].

[srodtytul]Wniosek przedstawia komisja[/srodtytul]

Obowiązkiem komisji rewizyjnej jest sformułowanie jednoznacznej opinii dotyczącej wykonania budżetu. Oznacza to, że [b]komisja rewizyjna powinna jasno ocenić realizację budżetu, wskazując, że opiniuje ją pozytywnie, negatywnie lub np. pozytywnie, ale z określonymi uwagami czy zastrzeżeniami.[/b]

Wniosek w sprawie absolutorium powinien być spójny z oceną wykonania budżetu wyrażoną w opinii, która go dotyczy. Nie wydaje się dopuszczalna sytuacja, gdy pozytywnej opinii o wykonaniu budżetu towarzyszy wniosek o nieudzielenie absolutorium, a negatywnej – wniosek o udzielenie absolutorium.

[srodtytul]Projekt uchwały[/srodtytul]

W każdym głosowaniu konieczny jest projekt uchwały. W przypadku oceny wykonania budżetu jest nim wniosek komisji rewizyjnej. Przesądzają o tym właściwe przepisy samorządowych ustaw ustrojowych, które mówią, że komisja występuje z wnioskiem o udzielenie lub nieudzielenie absolutorium. Oznacza to, że wniosek ten przesądza o treści pytania, jakie powinno zostać postawione radnym: czy jesteś za udzieleniem (nieudzieleniem) absolutorium. W konsekwencji należy przyjąć, że jeżeli komisja rewizyjna wnioskuje o udzielenie absolutorium, to nieważna będzie uchwała, której przedmiotem będzie projekt uchwały w sprawie nieudzielenia absolutorium (tak W. Kisiel w komentarzu do art. 18a ustawy o samorządzie gminnym, lexpolonica). Trzeba przy tym zaznaczyć, że odmienny pogląd w tej sprawie prezentuje [b]wyrok NSA z 14 kwietnia 2000 r. (I SA/Wr 1798/99)[/b], w którym sąd stwierdził, że dopuszczalna jest sytuacja, w której po otrzymaniu wniosku komisji o nieudzieleniu absolutorium karta do głosowania nie sugeruje rozstrzygnięcia w sprawie udzielenia czy nieudzielenia absolutorium zarządowi gminy (dziś – wójtowi) w sprawie wykonania budżetu. Wystarczy, aby każdy z radnych miał zapewnioną możliwość swobodnego wypowiedzenia się. Jeżeli karta do głosowania zawierała trzy warianty:

- za udzieleniem absolutorium,

- przeciwko udzieleniu absolutorium i

- wstrzymanie się od głosowania – to prawo nie zostało naruszone.

Pamiętać również należy, że ponieważ udzielenie lub nieudzielenie wójtowi absolutorium jest podsumowaniem wykonania budżetu i stanowi element zamykający gospodarkę finansową gminy w danym roku, to rozstrzygnięcie w tej sprawie musi być podjęte w głosowaniu jawnym.

[srodtytul]Skutki nieudzielenia[/srodtytul]

Uchwała rady gminy w sprawie nieudzielenia wójtowi absolutorium jest równoznaczna z podjęciem inicjatywy przeprowadzenia referendum w sprawie odwołania organu wykonawczego gminy. Taki sam skutek ma uchwała w sprawie nieudzielenia absolutorium zarządowi powiatu (województwa), z zastrzeżeniem, że do odwołania organu wykonawczego powiatu (województwa) nie jest konieczne organizowanie referendum.

O przeprowadzeniu referendum w sprawie odwołania wójta (zarządu powiatu albo województwa) właściwa rada (sejmik) rozstrzyga na sesji zwołanej nie wcześniej niż po upływie 14 dni od podjęcia uchwały w sprawie nieudzielenia absolutorium.

[ramka][b]Na co warto zwrócić uwagę[/b]

Oceniając wykonanie budżetu, komisja rewizyjna powinna się odnieść w szczególności do:

- realizacji dochodów i wydatków budżetowych w stosunku do założonego planu,

- stopnia realizacji zadań inwestycyjnych,

- stopnia realizacji innych zadań mających szczególne znaczenie dla społeczności lokalnej,

- sposobu dysponowania rezerwami budżetowymi,

- zasadności decyzji dotyczącej blokowania wydatków budżetowych,

- osiągniętego na koniec roku budżetowego wyniku finansowego,

- oceny korzystania przez organ wykonawczy z udzielonych mu przez organ stanowiący uprawnień do dokonywania zmian w budżecie. [/ramka]

[ramka][b]Uwaga [/b]