Reklama

Madagaskar, kolejna porażka Francji

Na fali protestów młodzieży wojsko przejmuje władzę w Antananarywie. Paryż ewakuuje znienawidzonego prezydenta Andry Rajoelinę.

Publikacja: 15.10.2025 20:40

Madagaskar, kolejna porażka Francji

Foto: REUTERS/Siphiwe Sibeko

Z tego artykułu dowiesz się:

  • Jakie były przyczyny najnowszych protestów młodzieży na Madagaskarze?
  • Dlaczego francuski prezydent Emmanuel Macron zajął stanowisko w sprawie politycznej sytuacji na wyspie?
  • W jaki sposób Francja jest obecnie ekonomicznie i politycznie powiązana z Madagaskarem?
  • Jakie są główne problemy społeczno-ekonomiczne trapiące Madagaskar?
  • Co oznacza gest Francji w postaci przekazania czaszki króla Toera dla relacji między obu krajami?
  • Jakie znaczenie mają Wyspy Rozproszone w kontekście francusko-madagaskarskich relacji politycznych?

– To jest bardzo spokojny naród, który z Azji zaczerpnął kulturę uśmiechu, harmonii. Jeśli więc się zbuntował, naprawdę musiał mieć tego wszystkiego serdecznie dość – Vincent Bercker dobrze wie, o czym mówi. Marszand z południa Francji wyspecjalizowany w handlu dziełami sztuki z Madagaskaru, często bywa na wyspie także dlatego, że jego żona jest Malgaszką. 

25 września w stolicy wybuchły protesty pokolenia Z, czyli tych w wieku 15-30 lat. Władze próbowały utopić bunt we krwi: w starciach zginęło blisko 30 osób, a kilkaset zostało rannych. 11 października pierwsze oddziały wojska zaczęły jednak przechodzić na stronę młodzieży i chronić ją przed atakami policji. Sytuacja stała się na tyle krytyczna, że na początku tego tygodnia Rajoelina, który doszedł do władzy w wyniku zamachu stanu w 2009 r. i już jej nie oddał, fałszując kolejne wybory, uznał, że musi ratować życie. Widziano go na wyspie Sainte Marie u wschodnich wybrzeży Madagaskaru, skąd francuska wojskowa Casa przetransportowała go na należącą do Paryża wyspę Reunion.

Stamtąd polityk poleciał cywilnym Embraerem do Dubaju, gdzie ma niektóre ze swoich licznych posiadłości. Może jednak dotrzeć do Neuilly, luksusowej miejscowości pod Paryżem, gdzie ma kolejną willę. Rajoelina ma w kieszeni francuski paszport.

Czytaj więcej

Europa ma swój Afganistan. Sahel oddany islamistom i Rosji
Reklama
Reklama

– Jest niezwykle ważne, aby porządek konstytucyjny został zachowany, bo od tego zależy stabilność Madagaskaru. Młodzież chce żyć lepiej. Jesteśmy dla niej pełni podziwu. Chodzi tylko o to, aby nie została wykorzystana przez grupy wojskowych lub przez zagranicę – mówił w trakcie poniedziałkowego szczytu w Szarm el-Szejk Emmanuel Macron. 

Madagaskar ma podobną ludność do Polski, ale 50 razy mniejszy dochód narodowy

Na Madagaskarze tę deklarację zrozumiano jednoznacznie: Paryż chce bronić do upadłego reżimu, który doprowadził społeczeństwo do skrajnej nędzy. Co prawda na wyspie nie ma kontyngentu wojsk francuskich, jednak Francuzi mają tu potężne interesy gospodarcze i polityczne. W ostatnich latach przyjazne Francji rządy zostały odsunięte w krajach Sahelu i Afryki Zachodniej, dawnych koloniach republiki. Czy teraz będzie podobnie z Madagaskarem?

– W Antananarywie, ale też innych miastach kraju ludność permanentnie cierpi z powodu przerwy w dostawach elektryczności i wody. Państwowy koncern Jirama jest tak niedoinwestowany i skorumpowany, że nie jest w stanie wywiązać się z podstawowych zadań. Pieniądze pozostają w wąskim gronie przedsiębiorców powiązanych z Jiramą i w ogóle władzą. Francja też ma tu swoje interesy. To jest w końcu Françafrique – mówi „Rzeczpospolitej” Bercker, sięgając po wyrażenie określające bliskie powiązania korupcyjne między Paryżem a jego dawnymi koloniami. 

Ucieleśnieniem tego układu jest multimiliarder blisko powiązany z prezydentem Mamy Ravatomanga. Kontroluje kluczowe sektory gospodarki: transport, turystykę, służbę zdrowia, media. 

Madagaskar należy do dziesięciu najbiedniejszych krajów świata. Państwo o porównywalnej do Polski ludności ma dochód narodowy mniejszy niż 20 mld dol. wobec przeszło biliona dol. w przypadku naszego kraju. Średni dochód na mieszkańca nie sięga nawet 500 dol., a więc mniej niż dwa dolary dziennie.

Czytaj więcej

Prezydent Czadu ginie w walce. Wydarzenia mogą teraz potoczyć się bardzo szybko
Reklama
Reklama

– Taka polaryzacja rodzi przestępczość. Po Antananarywie muszę chodzić z prywatną ochroną. Na prowincji jest spokojniej, ale właściwie nie ma dróg. Są tylko dukty. A jednocześnie władze budują projekty pokazowe, jak wyciąg nad stolicą czy ośmiokilometrowy kawałek autostrady. To śmieszne – tłumaczy Bercker. – Jednocześnie na wyspie osiedla się sporo emerytów, głównie z Francji, ale też innych krajów zachodniej Europy. Żyją w zamkniętych ośrodkach nad oceanem. Mają tanio, świetny klimat, znakomitą kuchnię. Ale to jeszcze bardziej uświadamia miejscowym, w jakiej nędzy się znaleźli – dodaje marszand. 

Problemem Madagaskaru jest też eksplozja demograficzna. Pół wieku temu kraj liczył nieco ponad pięć milionów mieszkańców, dziś to siedem razy tyle. Co roku na rynek pracy trafia pół miliona młodych. Tylko nieliczni znajdują stałą pracę. To rodzi gigantyczną frustrację. 

Na znak przyjaźni Francuzi przekazali Madagaskarowi czaszkę zabitego w trakcie kolonialnego podboju króla

Jeszcze w kwietniu Macron, jako pierwszy prezydent Francji od Jacquesa Chiraca w 2005 r. przyjechał z wizytą na Madagaskar. Uznał za konieczne zacieśnienie więzi z dawną kolonią z powodu narastającej presji ze strony Chin, ale też Rosji. Na znak pojednania paryskie Muzeum Historii Naturalnej przekazało czaszkę Toera, króla jednego z plemion Madagaskaru, który zbuntował się przeciwko Francuzom, gdy ci, podbijając wyspę, zapowiedzieli likwidację niewolnictwa. Został zabity w 1897 r. Co prawda badania DNA nie potwierdziły, czy dar na pewno należał do władcy, jednak jeden z szamanów wyspy ręczył za to swoją głową. 

Ale teraz ten gest poszedł w niepamięć. W środę pułkownik Michael Randrianirina stanął w otoczeniu swoich podwładnych przed pałacem prezydenckim, dawną siedzibą francuskich władz kolonialnych, która stylem architektonicznym została żywcem wzięta z XIX-wiecznego Paryża. Łagodnym głosem ogłosił pozbawienie prezydenta władzy oraz likwidację głównych instytucji demokratycznych. Czy przy tej okazji zerwie też związki biznesowo-korupcyjne łączące Francuzów z Antananarywą, na razie nie wiadomo. 

Czytaj więcej

Jak Beniowski został władcą Madagaskaru

Żywy pozostaje natomiast z pewnością konflikt między Madagaskarem a dawną metropolią z powodu Wysp Rozproszonych. To seria tak małych raf koralowych wystających ponad powierzchnię oceanu, że na wszystkich stacjonuje łącznie ledwie 14 francuskich żołnierzy i jeden żandarm. Ale dzięki nim Francja kontroluje wyłączną strefę gospodarczą o powierzchni 640 tys. km kw., dwa razy tyle, co ma Polska. Otacza ona Madagaskar, ale zajmuje też strategiczną pozycję w akwenie między wschodnią Afryką a Madagaskarem, jednym z najważniejszych szlaków międzynarodowej marynarki handlowej. Francja wyodrębniła je od swojej madagaskarskiej kolonii tuż przed przyznaniem jej niepodległości w 1960 r. ONZ od dawna twierdzi, że nielegalnie. 

Z tego artykułu dowiesz się:

  • Jakie były przyczyny najnowszych protestów młodzieży na Madagaskarze?
  • Dlaczego francuski prezydent Emmanuel Macron zajął stanowisko w sprawie politycznej sytuacji na wyspie?
  • W jaki sposób Francja jest obecnie ekonomicznie i politycznie powiązana z Madagaskarem?
  • Jakie są główne problemy społeczno-ekonomiczne trapiące Madagaskar?
  • Co oznacza gest Francji w postaci przekazania czaszki króla Toera dla relacji między obu krajami?
  • Jakie znaczenie mają Wyspy Rozproszone w kontekście francusko-madagaskarskich relacji politycznych?
Pozostało jeszcze 93% artykułu

– To jest bardzo spokojny naród, który z Azji zaczerpnął kulturę uśmiechu, harmonii. Jeśli więc się zbuntował, naprawdę musiał mieć tego wszystkiego serdecznie dość – Vincent Bercker dobrze wie, o czym mówi. Marszand z południa Francji wyspecjalizowany w handlu dziełami sztuki z Madagaskaru, często bywa na wyspie także dlatego, że jego żona jest Malgaszką. 

25 września w stolicy wybuchły protesty pokolenia Z, czyli tych w wieku 15-30 lat. Władze próbowały utopić bunt we krwi: w starciach zginęło blisko 30 osób, a kilkaset zostało rannych. 11 października pierwsze oddziały wojska zaczęły jednak przechodzić na stronę młodzieży i chronić ją przed atakami policji. Sytuacja stała się na tyle krytyczna, że na początku tego tygodnia Rajoelina, który doszedł do władzy w wyniku zamachu stanu w 2009 r. i już jej nie oddał, fałszując kolejne wybory, uznał, że musi ratować życie. Widziano go na wyspie Sainte Marie u wschodnich wybrzeży Madagaskaru, skąd francuska wojskowa Casa przetransportowała go na należącą do Paryża wyspę Reunion.

Pozostało jeszcze 84% artykułu
/
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Reklama
Polityka
KE zdecydowała. Polska może ubiegać się o zwolnienie z relokacji migrantów
Polityka
Nicolas Sarkozy opuści więzienie
Polityka
Rosja planowała zbudować pierwszą od czasu ZSRR bazę floty w Afryce. Nie powstanie
Polityka
Coraz mniej Niemców wyjeżdża do USA po objęciu władzy przez Trumpa
Materiał Promocyjny
Rynek europejski potrzebuje lepszych regulacji
Polityka
Donald Trump na meczu NFL w Waszyngtonie. Nie na taką reakcję kibiców liczył
Reklama
Reklama
REKLAMA: automatycznie wyświetlimy artykuł za 15 sekund.
Reklama